Dagblaðið Vísir - DV - 05.10.1998, Blaðsíða 16

* *
le 0enning
"4g
MÁNUDAGUR 5. OKTÓBER 1998 JLlV
Umsjón
Táknmyndir tilfinn-
inga og lífsreynslu
Fingrafimi
með ólíkindum
Harmoníkan hefur í gegnum tíðina
skipað stóran sess í menningarlífí
okkar íslendinga og í huga margra
sjálfsagt stórt samasemmerki milli
hennar og gömlu dansanna. Lítið hef-
ur þó farið fyrir harmoníkunni sem
konserthljóðfæri hér en bót var gerð á
því í Gerðubergi sl. laugardag og fjöl-
menntu ungir sem aldnir harmoníku-
unnendur á tónleika harmoníkusnill-
ingsins Tatu Kantoma. Tatu, sem er
ættaður frá Finnlandi hefur haldið
tónleika víða um heim frá 11 ára aldri
m.a. í Bandaríkjunum, Finnlandi, Jap-
an og Rússlandi en verið búsettur hér
á landi síðan 1996 og starfar hér sem
harmoníkukennari og spilar í hljóm-
sveitinni Rússíbönum.
Á efnisskrá tónleikanna á laugar-
Tónlist
Amdís Björk Ásgeirsdótdr
Tatu
daginn voru lög úr ýmsum áttum sem
hafa verið umskrifuð fyrir harmoníkuna.
Tónleikarnir hófust á rússnesku þjóðlagi og
varð mönnum ljóst strax í byrjun að hér
var enginn aukvisi á ferð. Tatu lék á hljóð-
færið eins og sá sem valdið hefur og leiddi
áheyrendur inn í undraheim þess. Lögin,
eða umskrifanimar á þeim öllu heldur,
voru hins vegar sumar ekki dýrt kveðnar,
líkt og Tilbrigði við rússneskt þjóðlag eftir
Rudolf Wúrter sem hljómuðu frekar eins og
erfið tækniæfmg. Valse triste eftir Sibelius
Kantoma harmoníkuleikari lék í Gerðubergi á laugardaginn.
DV-mynd Brynjar Gauti.
naut sín þó vel og var afar fallega flutt og
sama má segja um Oblivion eftir tangósnill-
inginn Astor Piazolla sem var hreint frá-
bærlega leikið og vantaði bara rauðvíns-
glasið og reykmettað andrúmsloft til að
auka áhrifin. Eins stóð Umoresca Danilos
Erricos, i útsetningu Mika Huusari, fylli-
lega undir nafni og fékk Tatu áheyrendur
til þess að skella upp úr eða að minnsta
kosti brosa út í annað.
Sveiflan réð ríkjum á efnisskránni eftir
hlé og mátti maður hafa sig
allan við að sitja kyrr í sæt-
inu. Það hreirdega neistaði
af leik Tatus í Ein fliegend-
er Schotte eftir Schútz og
Pustan rakkautta eftir Ge-
orge de Godzinsky. Með líf-
legri og skemmtilegri sviðs-
framkomu hafði hann
áheyrendur í hendi sér og
var greinilegt að hann naut
þess ekki síður en þeir.
Brússeler spitzen eftir Al-
bert Vossen, polka í d moll
eftir Helmut Ritter,
Hungaria eftir Viljo
Vesterlinen ( sem virtist
vera einhvers konar „the
best of ‘ ungversk rapsódía
nr. 2 eftir Liszt ) sem og
annað á síðari hluta efnis-
skrárinnar var eins og hrist
fram úr erminni áreynslu-
laust, enda býr Tatu
Kantoma yfir frábærri
tækni og fingrafimi hans
með ólikindum. Þetta voru
hinir skemmtilegustu tónleikar og góð upp-
hitun fyrir kvöldið. Ég held að við verðum
að teljast ákaflega heppin að hafa fengið
svona góða viðbót við blómlegt tónlistarlíf
okkar eins og Tatu Kantoma er, en eins og
áður sagði þá leikur hann í hljómsveitinni
Rússíbönum og þess vonandi ekki langt að
bíða að við fáum tækifæri til þess að taka
nokkur létt spor við undirleik hans.
Skúlptúrar Önnu Sigríðar Sigurjónsdóttur í
Hafnarborg. DV-myndir E.ÓI.
ir“, en veðrun trés og steina, sem og notk-
un ryðgaðs jáms, veitir þessari sýningu
öllu miðaldalegri blæ. „Opnun“ og „Bókin
þín“ eru bæði góð dæmi um slíkt. Orð eins
og grafreitur og drúídar koma síðan upp í
hugann þegar „Sorg jarðarinnar" er skoð-
uð, en þessi samsetning máðra marmara-
blokka og graníts í umgjörð daufrar birtu
og léreftstjalda minnti mig óneitanlega á
Stonehenge.
Ekki er þó fortíöin allsráðandi því öllu
nútímalegri blær er yfir samspili glers og
steins sem veitir verkum eins og „Örlaga-
þræðir" og „Sá ykkar sem syndlaus er...“
brothætt jafnvægi sem nýtur sín sérlega
vel. „Kærleikur" sker sig einna mest úr.
Fágað jámið og beinar línurnar hefur það
i for með sér að verkið skortir samhljóm
með hinum skúlptúrunum. Það nær
hvorki að kalla fram þann formstyrk né
foma hljóm sem annars einkennir verkin.
Val hráefnis og uppsetning verka býr
þeim heimili innan dyra, en „Sorg jarðar-
innar“ er ein um að brjóta þessi höft.
Skúlptúramir taka sig hins vegar vel út
innan sýningarsalarins. Lýsingin er þeim
hagstæð og ná verkin oft að skapa tengsl
við tilfinningar áhorfandans. Til að
mynda fer varla fram hjá neinum sú dep-
urð sem hvílir yfir „Sorg jarðarinnar". -í
sýningunni í Gerðarsafni var myndefni
Önnu Sigríðar maðurinn og dýrin. Fór þó
lítið fyrir einstaklingssvipmóti, heldur
öllu fremur um táknmyndir að ræða líkt
og heiti eins og „Veiðidýr" og „Steinaldar-
dýr“ gefa til kynna. í Hafnarborg heldur
hún áfram á svipuðum nótum. Túlkun
verkanna er huglæg en í staðinn fyrir að
vera táknmyndir manna og dýra eru þau’
nú frekar táknmyndir tilfinninga og lífs-
reynslu. Má þar nefna að í „Bókinni
þinni" getur áhorfandinn skoðað marg-
breytileika þeirrar persónu sem hann hef-
ur að geyma á meðan „Örlagaþræðir"
minna á fallvaltleika gæfunnar.
Líkt og sagt var í upphafi þá eru tengsl
„lífshlaups mankynsins" við ,jörð og um-
heim“ frekar óskýr og á einna helst við
verkin „Svif‘ og „Sorg jarðarinnar". Slíkt
spillir þó ekki fyrir sýningunni. Tengslin
sem verkin ná að mynda við áhorfandann,
ásamt skemmtilegri efnisnotkun og form-
styrk, gerir skúlptúrunum fullkleift að
standa án slíkra íhugana.
Anna Sigríður Sigurjónsdóttir sýnir í Hafn-
arborg.
Sýningu lýkur í dag.
ísland með augum útlendings
Háskólaútgáfan hefur sent frá sér bókina Ring
of Seasons eftir Terry G. Lacy. Útgáfa bókarinnar
er tmnin í samvinnu við bókaútgáfu Michigan-há-
skóla.
í bókinni fléttar höfundurinn saman frásögn af
daglegu lífi í íslensku samfélagi og
yfirgripsmikilli lýsingu á jarð-
fræði, sögu, trúarlífi, stjórnmálum
og menningu þjóðarinnar frá upp-
hafi byggðar. Höfúndi tekst
einnig að flétta saman sjónar-
homi á mannlíf á íslandi séð
með augum útlendings og þess
sem hér þekkir vel til og veita
þannig dýpri innsýn í líf og
tilveru íslendinga en gengur og
gerist.
Frásögn Terry G. Lacy er tilvalið rit fyrir alla
þá sem hyggjast heimsækja ísland, kynna sér það
úr fjarlægð eða þá íslendinga sem vilja skoða
landið sitt frá nýju sjónarhorni.
Höfúndurinn, Terry G. Lacy, er frá Bandarikj-
unum, en hún hefur verið búsett hér á landi um
árabil.
Smásagnasafn fyrir
framhaldsskóla
Út er komin hjá Máli og menningu bókin
Stjömumar í Konstantínópel sem geymir fimmt-
án smásögur eftir íslenska höfunda. Þessum sög-
um er ætlað að varpa ljósi á þróvrn íslenskra bók-
mennta í 150 ár, frá 1847 til 1997, og vera fulltrúar
helstu bókmenntastefna þess tíma. Halla Kjart-
ansdóttir framhaldsskólakennari valdi sögumar
og fylgir þeim úr hlaði með stuttri um-
fjöllun um hvern höfúnd, auk þess að
skrifa formála fyrir safninu.
Elsta sagan er fyrsta íslenska smá-
sagan, Grasaferð eftir Jónas Hall
grímsson. Saga þessi hefur hin síð
ari ár verið vinsælt umræðuefni
bókmenntafræðinga og gott dæmi
um hversu margir íslendingar
em viðkvæmir fyrir því þegar
hróflað er við þjóðskáldinu
Jónasi. Þetta kom vel í Ijós þegar
Helga Kress skrifaði djarfa femíníska grein-
ingu á sögunni í Skírni og særði með því jónasinn
í mörgum. Engum blöðum er þó um að fletta aö
þessi saga á fúllt erindi til ungs fólks, sama hvern-
ig hún er skilin.
Aðrar sígildar sögur í safninu má nefna í hvaða
vagni eftir Ástu Sigurðardóttur og Kona með
spegil eftir Svövu Jakobsdóttur og má segja að
ekkert smásagnasafn eða kennslubók sé fullkomn-
uð nema þessar sögur eigi þar sess. Samtíðarhöf-
undar auk Svövu sem eiga sögu í safninu eru
Sjón, Gyrðir Elíasson, Guðbergur Bergsson, Þór-
arinn Eldjám, Einar Kárason og Kristín Ómars-
dóttir.
Unglingasaga eftir Mats Wahl
Nýlega hefúr komiö út hjá Máli og menningu
unglingabók sem ber nafnið í loftbelg yfir hafið.
Bókin er eftir Mats Wahl og kemur
út í íslenskri þýðingu Hilmars
Hilmarssonar.
Sagan íjallar um tólf ára gamla
stráka og sumarævintýri þefrra.
Strákarnir njóta sumarsins,
synda í sjónum og glettast við
stelpurnar, en margt breytist
á þessum aldri og dag
nokkurn taka málin óvænta
stefnu.
Áður hafa komið út þrjár
eftir Mats Wahl á íslensku, allar þýddar
Hilmari Hilmarssyni.
Ameríka eftir Kafka
Út er komin hjá Máli og menningu bókin Am-
eríka eftir Franz Kafka. Bókina þýddu þeir feðgar
Ástráöur Eysteinsson og Eysteinn Þorvaldsson,
en þeir hafa unnið aö Kafka-þýðingum
svo lengi sem elstu menn muna.
Þetta er sagan af unglingspiltinum
Karli Rossmann, sem foreldrarnir
senda yfir hafið eftir að hann hefur
bamað þjónustustúlkuna. Hann er
ákveðinn í því að standa sig í nýja
heiminum, en líkt og aðrar persón-
ur Kafka leiðir undarlegt sambland
af bláeygðu sakleysi og öfga-
kenndri samviskusemi hann út í
ófyrirséð ævintýri.
Eins og aðrar skáldsögur Kafka kom Ameríka
fyrst út eftir dauða hans og auðnaðist honum
aldrei að leggja á hana lokahönd. Sem frægt er
oröið bað Kafka vin sinn Max Brod að sjá til þess
að öll handrit yrðu brennd eftir dauða sinn, en
blessunarlega virti Brod þá ósk að vettugi.
Heildarsvipur sýningar Önnu Sigríðar
Sigurjónsdóttur í Hafnarborg er sjónrænn
og vel úthugsuð uppröðun verkanna virk-
ar sterkt á augað og gerir heimsóknina að
ánægjulegri upplifun fyrir áhorfandann. í
sýningarskrá segir Anna Sigríður að hún
sé að velta fyrir sér „spurningunni um
það hvar við stöndum gagnvart jörðinni
og umheiminum; hvort viö verðum ekki
að gefa okkur tíma, staldra við og líta yfir
lífshlaup mannkynsins sem er einungis
örstuttur tími í sögu jarðarinnar." Bein
tengsl verkanna við „lífshlaup mannkyns-
ins“ í tengslum við , jörð og umheim" eru
e.t.v. örlítið á reiki en slíkt dregur þó eng-
an veginn úr áhrifamætti verkanna, sem
eru flest hver fullfær um að halda athygli
áhorfandans án frekari skýringa.
Myndlist
Anna Sigríður Einarsdnttír
Formkennd verkanna er góð og aug-
ljóst er að Anna Sigríður býr að mikilli
verklegri hæfni og hefur gott vald á þeim
miðlum sem hún hefur valið sér. Þegar
hún hélt sína fyrstu einkasýningu hér
heima í Gerðarsafni fyrir u.þ.b. fjórum
árum léði notkun jáms og steins verkum
hennar fornan blæ. Anda steinaldar má enn
sjá í verkum eins og „Hringur" og „Þræð-