Dagblaðið Vísir - DV - 12.11.1998, Side 15

FIMMTUDAGUR 12. NÓVEMBER 1998
15
Höfuðborgarsvæðið
og sveitarfélögin
„Önnur sveitarfélög virðast fyrst vera sammála um að gera hlut Reykvík-
inga sem minnstan," segir greinarhöf. m.a. - Loftmynd af Reykjavík.
Helgina 10. október
sl. var haldinn 22. aðal-
fundur Samtaka sveit-
arfélaga á höfuðborgar-
svæðinu í íþróttamið-
stöð Bessastaðahrepps.
Auk aðalfundarstarfa
voru á dagskrá málefni
fatlaðra, þ.e. hvort
flytja ætti þau til sveit-
arfélaga eða ekki.
Einnig var rætt um
umhverfismál og verð-
laun veitt og bornar
fram léttar veitingar að
loknum fundi. Allt fór
þetta vel fram. En ef
fundargerðir stjórnar-
innar eru skoðaðar sést
að lítið sem ekkert er
gert en talað nokkuð
drjúgt. Nokkuð ályktað
en óvisst hvaða áhrif það hefur.
En hvað kostar þetta?
Ársreikningur samtakanna
sýnir heildarkostnað 1997 tæplega
11,0 m. kr. Sveitarfélögin borguðu
árgjald á hvern íbúa en auk þess
fæst fé úr jöfnunarsjóði. Reykja-
vík með yfir 100.000 íbúa borgaði
66% af árgjöldunum en hafði að-
eins 2. fulltrúa í stjóm samtak-
anna. Hin sveitarfélögin með
samtals inn 65.000 íbúa borguðu
34% árgjaldanna og höfðu 10
stjórnarmenn.
Kjalames hafði 1
fulltrúa í stjórn.
Búast mátti við að
hin sveitarfélögin
sýndu sanngirni og
samþykktu að
hann bættist við
fulltrúa Reykjavík-
ur og þeir yrðu þó
3 af 12 stjómar-
mönnum á næsta
ári. En svo fór þó
ekki. Samþykkt
var að Reykjavik
hefði áfram 2 full-
trúa en fulltrúi
Kjalarness félli úr
stjóm við samein-
ingu sveitarfélags-
ins við Reykjavík.
Á Reykjavík erindi
í samtökin?
Það er vandséð, enda gegna þau
ekki, að mínu mati, hlutverki sínu
vegna þessa misvægis sem gengur
langt út yfir allt
velsæmi. í ýmsum
samtökum sveitar-
félaga rekst ég á
sama hlutinn.
Önnur sveitarfé-
lög virðast fyrst
vera sammála vun
að gera hlut Reyk-
víkinga sem
minnstan, síðan er
loks hægt að
takast á við önnur
viðfangsefni. En
era þessi samtök þess virði að það
taki því að ergja sig yfir óréttlátu
skipulagi þeirra. Samkvæmt sam-
þykktum samtakanna er mark-
miðið m.a. að vinna að sameigin-
legum hagsmunamálum sveitarfé-
laganna og auka kynningu sveitar-
stjórnarmanna. Jafnhliða að
stuðla að auknum samskiptum
sveitarstjóma, nefnda og embætt-
ismanna sveitarfélaga á höfuð-
borgarsvæðinu.
Að leggja samtökin niður
Allt er þetta nú gott og blessað
en gæti ekki skipan stjómar-
manna endurspeglað hvaða hags-
muna á að gæta fyrst og fremst.
Mörg sameiginleg mál sveitarfé-
laganna era ekki háð fjölda íbú-
anna, t.d. landnotkun, samgöngur
o.fl. En mörg sameiginlegu málin
brenna á sveitarfélögunum í réttu
hlutfalli við fjölda íbúanna. Ég tek
það skýrt fram að ég er ekki að
veitast að hinum ágætu sveitar-
stjómarmönnum sem sitja í
stjórn, þeir vinna sín verk sjálf-
sagt af samviskusemi, þrátt týrir
allt.
Min skoðun og margra fleiri er
að réttast væri að leggja þessi
samtök niður í núverandi mynd
og útvega starfsmönnum, sem þó
er aðallega framkvæmdastjórinn,
eitthvert arðbært starf og spara
íbúunum peninga.
En ef einhverjir vilja samt sem
áður halda þessu áfram geta þeir
svo sem setið einhvers staðar og
rætt einhver mál fram og aftur,
ályktað um eitthvað sem lítið
mark er tekið á og þegið svo „létt-
ar veitingar" á eftir. Aðrir geta
sinnt arðbærum störfúm á meðan.
Pétur Jónsson
Kjallannn
Pétur Jónsson
borgarfulltrúi
„En ef einhverjir vilja samt sem
áöur halda þessu áfram geta þeir
svo sem setið einhvers staðar og
rætt einhver mál fram og aftur,
ályktað um eitthvað sem lítið
mark er tekið á og þegið svo
„léttar veitingaru á eftir.u
Tölur Ómars Smára eru rangar
Ómar Smári Ármannsson, að-
stoðaryfirlögregluþjónn í Reykja-
vík, hefur haldið þvi fram að lög-
leiðing fíkniefna muni auka
glæpatíðni. Þvi til sönnunar hefur
hann birt tölur í DV um glæpa-
tíðni í Amsterdam þar sem neysla
maríúana er látin óátalin og höf-
uðborgum Noröurlandanna. Sá
samanburður var Amsterdam
ekki hagstæður, enda morðtíönin
samkvæmt tölum Ómars Smára 40
morð á 100.000 ibúa á ári.
Tölur frá Hollandi
Samkvæmt upplýsingum frá
hollensku hagstofunni sem koma
upphaflega frá lögreglunni vora
framin 46 morð í Amsterdam árið
1996. í Amsterdam búa um sjö
hundruð þúsund manneskjur.
Þetta ár var morðtíðnin því um 6,6
morð á 100.000 íbúa. Meðaltalið
árin 1994-1996 er 7,9. Þessi morð-
tíðni er ekki óvenjuleg miðað við
margar aðrar borgir. Raunar hefði
kannski mátt búast við því að
morðtíðni væri nokkuð hærri í
Hollandi en öðrum löndum því
þangað flykkist væntanlega alls
konar lýður til að neyta fíkniefna.
Ég tel líka ógætilega farið að
bera saman einstakar borgir.
Borgir geta verið mjög mismun-
andi af mörgum ástæðum, haft
misstór íbúðahverfi o.s.frv. Það
kemur í ljós að morðtíðni er mjög
lág í Hollandi ef teknar era tölur
fyrir allt landið, þar er hún 1,8
morð á 100.000 íbúa.
Starfsmaður hagstofunnar í
Hollandi taldi líklegt að í tölum
Ómars Smára væri búið að leggja
morð, manndráp af gáleysi og
morðtilraunir í eina tölu. Það sem
styður þá kenningu er að tölur
Ómars koma frá Interpol þar sem
sá háttur hefur verið hafður á í
tölum fyrir Holland. í skýrslu sem
ég hef undir
höndum frá Inter-
pol er sterklega
varað við notkun
talna frá stofhun-
inni til saman-
burðar milli
landa. Fjöldi fólks
byggir áreiðan-
lega skoðanir sín-
ar á þeim tölum
sem Ómar Smári
setti fram og til
dæmis var vitnað
til þeirra í leiðara DV. Þetta er því
hið óheppilegasta mál og veit ég að
ekki hefur Ómar gert þetta vilj-
andi og hvatir hans era vissulega
góðar, hann vill berjast gegn fikni-
efnabölinu.
Rökin fyrir lögleiðingu í
stuttu máli
Sem kunnugt er jókst glæpa-
tíðni mjög þegar áfengi var bann-
að í Bandaríkjun-
um. Morðtíðni
hækkaði gífúrlega
og náði hámarki
árið sem hanninu
var aflétt. Þá
hrundi hún. Morð-
tíðni hefur svo aft-
ur farið hækkandi
eftir því sem stríðið
gegn fikniefnum
hefúr herst. Þar
sem fíkniefni era
ólögleg þurfa þeir
sem versla með þau
efni að beita ofbeldi
til að halda starf-
semi sinni áfram.
Virðing þeirra fyrir
lögunum er einnig
minni þar sem þeir
hafa atvinnu af að
brjóta þau. Margir fíkniefnaneyt-
endur leiðast út í afbrot til að fjár-
magna neyslu sina, sem er marg-
falt dýrari en ef þessi efhi væri
lögleg og t.d. seld í apótekum.
Fíkniefnin era miklu hættu-
meiri vegna bannsins. Út í þau er
blandað efnum sem geta valdið
dauða. Slíkt myndu lyfjafyrirtæki
sem hafa aðhald hins frjálsa mark-
aðar og réttarkerfisins ekki gera.
Einnig ríkir mikil óvissa um
skammtastærð sem veldur oft
dauða. Efni á hinum svarta mark-
aði era mjög mismunandi að
styrkleika. Efni á hinum frjálsa
markaði yrðu væntanlega vel
merkt og fram kæmi styrkleiki
efnanna á umhúðunum.
Félagsleg vandamál sem fylgja
fikniefnaneyslu imgs fólks myndu
minnka mjög við lögleiðingu. Ung-
menni leiðast út í glæpi
til að fjármagna neyslu
sína og umgangast
glæpamenn. Þau lenda
svo jafnvel í fangelsi.
Það er mun erfiðara að
berjast við þennan
vanda en fiknina eina og
sér. Ekki bendir margt
til þess að fikniefna-
neysla muni aukast stór-
lega ef þau verða leyfð.
Raunar minnkaði neysla
hjá ungu fólki í Alaska
þegar efnin voru leyfð
þar og svipað gerðist í
Hollandi. Árið 1995
höfðu aðeins 29% 15 ára
ungmenna í Hollandi
prófað kannabisefni en
34% í Bandaríkjunum
og 41% í Bretlandi. Þetta
kemur fram á heimasíðu hollenska
sendiráðsins í Bandaríkjunum.
Þrátt fyrir röksemdir...
Að lokum vil ég benda á þau rök
sem ættu að vera nægjanleg fyrir
lögleiðingu. Það er óréttlætanlegt
að banna fólki að stunda háttemi
sitt ef það skaðar ekki aðra. Við
virðum þá reglu á öðram sviðum og
leyfum áfengisdrykkju, reykingar,
ljósabekki og neyslu á óhollum mat.
Þrátt fyrir ofangreindar rök-
semdir tel ég varhugavert að ís-
lendingar leyfi fikniefni einir þar
sem slíkt myndi hugsanlega leiða
til þess að hingað flykktust utan-
garðsmenn frá öðram löndum.
Betra væri að þjóðir í okkar
heimshluta væra samtaka um að
leyfa fikniefni.
Gunnlaugur Jónsson
„Árið 1995 höfðu aðeins 29% 15
ára ungmenna í Hollandi prófað
kannabisefni en 34% í Bandaríkj-
unum og 41% í Bretlandi. Þetta
kemur fram á heimasíðu hol-
lenska sendiráðsins í Bandaríkj-
unum.u
Kjallarinn
Gunnlaugur
Jónsson
háskólanemi
Með og
á móti
Á að skilja að riki og kirkju?
Aðskilnaður í
fullum gangi
„Vitaskuld er ég meðmæltur að-
skilnaðinum. Og ég bendi á þann að-
skilnað sem þegar er orðinn. Undan-
farin ár hefur verið skipulega unnið
að því að greina verkefni kirkjunnar
frá verkefnum ríkisvaldsins í stóru og
smáu. Nýjasta
dæmið eru tveir
nýir sáttmálar rík-
is og kirkju, ann-
ars vegar þegar
kirkjan afhenti
endanlega bróður-
partinn af eignum
sínum, það er allar
kirkjujarðirnar,
gegn fóstum samn-
ingi um laun prest- Reykhoiti.
anna. Sá samning-
ur er í sjálfu sér enginn tímamóta-
samningur heldur endanleg lögfesting
á þvi fyrirkomulagi sem tekið var upp
1907. Og núna fyrir fáeinum vikum
tók annar samningur gOdi, fastur
samningur milli ríkis og kirkju um út-
gjöld vegna reksturs yfirstjómar
kirkjunnar og fleira.
Það stendur eiginlega ekkert eftir af
málaílokkum nema prestssetrin sem
ég tel mjög líklegt að verði gerður ein-
hver hliöstæður samningur um, eins
og gert hefur verið um aðra mála-
flokka. Þá eru verkefni kirkjunnar
komin algjörlega frá stofnunum ríkis-
ins. Eftir stendur annars vegar það
eitt að Alþingi setur vitaskuld kirkj-
unni ystu reglur eins og öðrum ís-
lenskum stofnunum.
Einhver tengsl hljóta að verða. Ríki
og kirkja starfa innan sömu vébanda í
þessu landi þannig að við hljótum að
verða að koma okkur saman. Þessar
stofnanir hafa átt langa samleið í land-
inu. Lengi enn verða talsverð fjárhags-
leg tengsl vegna þeirra kaupa sem orð-
ið hafa á milli ríkis og kirkju á undan-
fomum öldum. Ég sé ekki hvemig rík-
ið ætti að ráða við það uppgjör. Svíar
vinna að aðskilnaði en ég sé ekki bet-
ur en að þeir séu komnir skemmra en
við hér á landi.“
Gömul tengsl sem
ekki má rjúfa
„Allt frá árinu 1000 hefur leið þjóð-
ar og kirkju legið saman. Ég hygg að
sú sambúð hafi almennt verið mjög
góð. Þjóðkirkjan er til staðar alls stað-
ar á Norðurlöndunum og oft er vitnað
til þess hversu sterkt það fyrirkomu-
lag er. Ég var ný-
lega á Evrópufundi
presta og þar var
einmitt bent á gott
fyrirkomulag á
sambandi kirkju
og rikis hér á
landi. Kirkjan hef-
ur góð tengsl við
ríkið. Samið hefur
verið um prests-
jarðirnar og
greiðslu prests-
launanna. Ríkið
annast innheimtu sóknargjalda fyrir
kirkjuna en það innheimtir ekki bara
fyrir þjóðkirkjuna heldur líka fyrir
Ásatrúarsöfnuðinn og Hvítasunnu-
söfnuðinn og aðra, enda rikir hér trú-
arbragðafrelsi. Ég held að íslenska
þjóðin hugsi töluvert öðruvisi en til
dæmis bandaríska þjóðin þar sem að-
skilnaður ríkis og kirkju er algjör.
Þess vegna hefur þjóðkirkjuhugmynd-
in lifað svo lengi hjá okkur. Þessi
tengsl eruígömul og þau era farsæl. Ég
býst við aö fólk yrði undrandi hvað
þjónusta kirkjunnar mundi minnka ef
ríkisins nyti ekki lengur við. Ríkiö á
ekki að skipta sér af innri málum
kirkjunnar en ríki og kirkja eiga að
ganga veginn saman. Nú eru bráðum
þúsund ár liöin síðan íslendingar
urðu kristnir. Fyrirkomulagið hefur
verið mjög gott og flestir hafa verið
sáttir við það. Næstum 98% lands-
manna tilheyra kristnum söfhuðum.
Fólk veit rétt sinn til að segja sig úr
kirkjunni en notfærir sér það sárafátt.
Það segir að fólk er ánægt með kirkj-
una eins og hún er. Þessi gömlu tengsl
á ekki aö ijúfa.“ -JBP
Séra Vigfús Þór
Ámason, sóknar-
prestur í Grafar-
vogi.
Séra Geir Waage,
sóknarprestur í