Dagblaðið Vísir - DV - 09.01.1999, Blaðsíða 18

i8 %sygarðshornið
LAUGARDAGUR 9. JANÚAR 1999
Brottför Svavars
Ætli Davíð Oddssyni líði ekki
svolítið einkennilega þessa dag-
ana. Nýbúinn að birta jólaljóðið
sitt í báðum málgögnunum, Mogga
og Ríkissjónvarpinu, en samt ein-
hvem veginn hálf daufar undir-
tektir: Kristján Hreinsson skáld
vogaði sér í Degi að sýna fram á
afar viðvaningslega stuðlasetningu
í ljóðinu en hlífði samt skáldinu
við að fara ofan í sjálfar ljóðlínurn-
ar sem eru skringilegur hristingur
af línum teknum traustataki allt
frá Einari Ben (Eitt bros getur
dimmu í dagsljós breytt) til Davíðs
Þórs Jónssonar (Lifi ljósið). Það
eitt að vera valdamesti maður
landsins gerir mann ekki sjálf-
krafa að höfundi allra þeirra ljóð-
lína sem fljúga í huga manns. Það
eitt að vera Ráðherra íslands og
fást við skáldskap breytir manni
ekki sjálfkrafa í Hannes Hafstein.
******
Og svo eru allir að fara. Hver
stjórnmálaskörungurinn af öðrum
er á leiðinni eitthvað annað - fyrst
fóru Jón Baldvin og Ólafur Ragnar
og nú Friðrik Sophusson, Þor-
steinn Pálsson og Svavar Gestsson.
Þetta hlýtur að líkjast þeirri til-
fmningu sem hellist yfir mann
sem fastur er á einhverjum vinnu-
stað og horfir upp á alla þá sem
byrjuðu með honum fara eitthvað
annað. Hann hlýtur að spyrja sig
hvort þetta sé kannski ekki eftir-
sóknarvert starf.
Slík er ókyrrðin að það liggur
við að maður vilji grátbæna Davíð
um að vera nú svolítið lengur því
annars verði enginn eftir til að
stjórna landinu nema viðvaningar
og framsóknarmenn sem ekki má
líta af því þá eru þeir búnir að fá á
sig skýrslu frá Ríkisendurskoðun
eða dóm frá Hæstarétti.
Það liggur við.
******
Mér finnst eftirsjá að Svavari úr
pólitík. Hann er skínandi ræðu-
maöur þegar vel tekst til, gat þeg-
ar hann var menntamálaráðherra
flutt tækifæris- og skylduræður
sem voru jafnvel eftirminnilegar. í
rökræðum er hann fimur og stund-
um andríkur og skemmtilegur.
Svavar sem slíkur er betri Svavar
Gestsson en Ögmundur Jónasson
er, svo tekið sé dæmi um annan
ræðumann af sama skóla. Það fólk
sem lenti í minnihluta innan Al-
þýðubandalagsins og vildi áfram
halda sósíalískri áru sinni hreinni
leit á Svavar sem leiðtoga sinn -
hann virtist hins vegar ekki viss
um hvort hann vildi vera leiðtogi
þess.
í rauninni tókst honum með
prýði að takast á við þversagnim-
ar sem fylgdu ráðherrasósíalism-
anum. Menningarleg þjóðernis-
kennd er meginstefna í hugmynda-
heimi Svavars - menningarlegt
sjálfstæði þjóðarinnar er honum
trúarsetning - en hann var samt
menntamálaráðherrann sem fyrst-
ur opnaði fyrir sendingar CNN
óþýddar í Ríkissjónvarpinu þegar
Flóabardagi geisaði. Seinna kom á
daginn að allt um þann bardaga í
CNN var haugalygi matreidd af
Bandaríkjaher og Svavar reyndist
þá hafa verið ráðherrann sem opn-
aði fyrir þann áróðursflaum. Með
öðrum orðum: Svavar var mennta-
málaráðherr-
ann sem leyfði
aftur Kanasjón-
varpið.
Upp úr þessu
má svo sem
velta honum -
en hann gat
ekkert annað
gert þá. Þetta
varð hlutskipti
hans. Það hefði
orðið fáránlegt
hjá ráðherra að
stimpast við.
Að öðru leyti
var hann far-
sæll í ráðherra-
störfum sínum.
Hann vildi
leyfa kennur-
um og skóla-
mönnum að
móta skóla-
stefnu, hann hafði góðan skilning
á fögrum listum og hann flutti
þessar finu ræður.
Hann lokaðist inni í Alþýðu-
bandalaginu eins og margt annað
gott fólk. Skrýtinn flokkur: það var
eins og enginn nyti sín þar alveg,
eins og hver væri bandingi ann-
ars, þetta virkaði eins og vont
hjónaband sem lafði saman á börn-
unum, sem þó voru öll löngu farin
eitthvað annað. Sennilega áttu
þeir aldrei að hleypa að öllum
þessum krötum og hannibalistum.
Þetta varð fjöldaflokkur á fölskum
forsendum. Eða kannski var það
lúðvískan sem reyndist ófarsæl
flokknum þegar til lengdar lét.
Svavar lýsti því á dögunum í Víð-
sjá hjá Ævari Kjartanssyni þegar
hann kom fyrst á einhvern fund í
flokknum uppfullur af teóríu og
hugsjónaeldmóði og þar var bara
Lúðvík að tala um afkomu saltfisk-
vinnslunnar all-
an tímann, sem
Svavari þótti
þunnur þrett-
ándi. Hafi ég
ekki misskilið
söguna snerist
hún um það þeg-
ar hugsjónamað-
urinn ungi rekur
sig á blákaldan
veruleikann og
raunveruleg
verkefni stjóm-
málamannanna.
En það má hins
vegar velta því
fyrir sér hvort
tilfinning Svav-
ars þá hafi ekki
verið alveg rétt,
þrátt fyrir allt:
hvað vom menn
að þvarga þama
um afkomu saltfiskvinnslunnar?
Hvað kom það stjórnmálamönnum
við hvernig gekk að reka eitthvert
fyrirtæki einhvers staðar? í fyrr-
greindum þætti hjá Ævari töluðu
þeir Svavar og Friðrik Sophusson
mikið um markaðsvæðingu alls á
seinni árum, og má taka undir
með Svavari um að sú þróun er
vissulega hálf ömurleg á köflum,
en hins vegar held ég að ekki fari
á milli mála að íslenskt atvinnulíf
mátti alveg við svolítilli mark-
aðsvæðingu. Það er að segja: það
þarf ekki að vera áhyggjuefni að
eitt fyrirtæki skili hagnaði en ann-
að ekki - það þarf ekki að vera
slæmt að það sé keppikefli að fyr-
irtæki séu vel rekin: sú tíð er von-
andi liðin að engu máli skipti
hvemig fyrirtæki í sjávarútvegi og
landbúnaði eru rekin því þau geti
alltaf treyst á fyrirgreiðslu stjórn-
málamanna.
dagur í lífi
Dagur í lífi Svavars Gestssonar alþingismanns:
Teningunum var kastað
Svavar lýsir hér sunnudeginum þegar hann tilkynnti alþjóð að hann
hygðist hætta í pólitík. DV-mynd E.ÓI.
„Ætli ég hafi ekki vaknað í seinna lagi;
kannski á níunda tímanum. Greip i einhverja
bókina áður en ég fór fram úr. Hef verið að
blaða i mörgum bókum að undanfornu. Ein er
gömul bók eftir Vilhjálm Stefánsson þar sem
hann þykist sanna það að það sé auðveldara
fyrir manninn að klæöa af sér kuldann en hit-
ann. Auðveldara að búa við kulda en hita þeg-
ar allt kemur til alls. Bókin er greinilega skrif-
uð til að sanna það að það sé þeim mun betra
á hnettinum sem norðar dregur.
Fram úr um níu og sagði einhverja mjög
heimsögulega setningu um leið við konuna
mína eins og jakta alea est sem þýðir eins og
kunnugt er teningunum er kastað og er latina
og er hér skrifuð með íslenskri stafsetningu.
Svo var farið að hringja. Það er gömul reynsla
sem kennir mér að á sunnudagsmorgnum er
óhætt að hringja i tvenns konar hópa. Annars
vegar fólk eins og Hjörleif sem tollir aldrei upp
í hjá sér eftir klukkan sjö á morgnana. Eða
kannski sex. Hins vegar fólk sem á ung böm
sem aldrei sofa lengi fram eftir. Þess vegna
byrjaði ég daginn á því að hringja í Sigþrúði.
Hún er formaður í kjördæmisráöinu og á ung
böm. Hún var hins vegar svo heppin að láta
ekki ná í sig þennan örlagaríka dag. Var í
sumarhúsi eystra. Ég náði hins vegar í fóður
hennar til að bera tíðindin, en hafði reyndar
áöur geflð Sigþrúði í skyn hvert ég hygðist
halda. Ég viðurkenni hins vegar - núna - að
ég hafði varla andað þessu út úr mér við
nokkum mann nema allra nánustu vini mína
áður en þessi sunnudagur rann upp. Þegar leið
á morgiminn talaði ég við Jóhönnu sem berst
til forystu á lista samfylkingarinnar og sagöi
henni allt af létta en bað hana að segja engum
fyrr en eftir blaðamannafund minn. Það gerði
hún að sjálfsögðu. Jóhanna hefur verið í póli-
tík í 20 ár og veit að
æðsta dygð stjórn-
málamanns er að
kunna að halda lof-
orð og þegja þegar
það á við. Svo fór ég
heim og við Guðrún
mín lögðum af stað
austur að Eyrar-
bakka þar sem við
komum 1 Inghól en
ég fór svo að Stokks-
eyri og hitti for-
manninn minn. í
stuttu máli var hún
sjokkeruð eins og
það heitir á góðri ís-
lensku. Ókum svo
sem leið lá suður og
á leiðinni boðaði ég
blaðamannafund í
gemsanum og
hringdi í krakkana
mína og móður
mína og Guðrún
hringdi líka í okkar
nánustu sveit. Kom-
um svo í bæinn
klukkan hálffjögur.
Þá lagði ég mig og
svaf eins og ungbam i 20 mínútur en sá hæfl-
leiki er áreiðanlega mín sterkasta hlið.
Eins og unglamb spratt ég á fætur og fór í
gallann og niður í þing og við bæði. Guðrún
var með mér á blaðamannafundinum og
þama komu fréttamennimir einn af öðram
frá öllum fjölmiölunum, blessað fólkið, á
sunnudegi. Og rétt þegar ég var að byrja
blaðamannafúndinn á slaginu fimm hugsaði
ég með mér og horfði á mannskapinn: ætli
þau viti hvað ég ætla að segja og svaraði mér
að bragði: þau vita það öragglega ekki! Af því
að ég hef ekki sagt frá þessu fyrr en í dag og
það segir reynslan manni líka: Ef eitthvað á
að gerast sem máli skiptir þá ákveðurðu það
með sjálfúm þér, talar við fólk scnndægurs og
veður svo um leið með það út í miðlana. En
segir ekki í hálfan mánuð: Ég er að hugsa um
að kannski geri ég þetta ef þetta og hitt ger-
ist. Það 'hefur reyndar verið aðalvandi sam-
fylkingarinnar hvað fólkið hefúr blaðrað mik-
ið. Veslingamir! Mín ákvörðun var hins veg-
ar ekki háð neinu öðra en því að ég vildi ekki
tilkynna hana meðan allt var í klessu hjá
samfylkingunni. En ákvörðmi mín stóð ein
og sér og skilyrðalaus. Eftir blaðamannafund-
inn vora tekin við mig þrjú viðtöl í ljósvaka-
miðla en svo fór ég út á skrifstofu og skrifaði
þar aðalmálgagn mitt, Hugmynd, og gekk frá
til útsendingar. Hlustaði svo á útvarpið og
sjónvörpin og tók nokkur símtöl. Sá skemmti-
legan þátt á ríkissjónvarpinu inn mann
nokkum, Svavar Gestsson, sem haföi á yngri
árum verið ógráhærður með meira skegg en
nú og heldur fríður maður þó það hafi reynd-
ar breyst. Að mér finnst.
Svo vora fréttimar búnar og það kom að
því loksins að ég kom mér í sviðaveislu til
minnar sælu tengdamóður í Jökulgranni og
fékk svið og snaps og rófustöppu. Tveimur
tímum of seint að vfsu. En það var nú veisla
í lagi og svo heim um eOefu. Og við veltum
því fyrir okkur hvort þetta hefði verið
stærsta stund ævi minnar. Það finnst mér
sjálfum ekki; en ég sá í tölvupóstinum að
mörgum manninum hafði bragðið við þessa
tOkynningu mína. Fleirum en ég hafði sjálfur
búist við. Sem kom svo betur í ljós næstu
daga...
En nú fer ég að snúa mér að öðra. Að atast
í prófkjörinu með félögum mínum og vinum.
Enginn stöðvar tímans þunga nið og sofnaði
svo út frá Vilhjálmi Stefánssyni og hugsaði
örlítið um það með vondri samvisku að
sennOega yrði ég að ski-ópa framan af sjávar-
útvegsnefndarfundinum morguninn eftir.“