Dagblaðið Vísir - DV - 22.01.1999, Blaðsíða 10

10
enning
FÖSTUDAGUR 22. JANÚAR 1999 DV
Flautur og kertaljós
Frú Klein hjá
Hvunndagsleikhúsinu
Fjórir flautuleikarar
voru í sviðsljósinu í
Salnum á miðviku-
dagskvöldið: Áshildur
Haraldsdóttir, Guðrún
S. Birgisdóttir, Kol-
beinn Bjarnason og
Martial Nardeau. Á
efnisskrá tónleikanna
sem voru liður í Myrk-
um músikdögum voru
eingöngu verk eftir
Atla Heimi Sveinsson.
Hugmyndaauðgi Atla
Heimis virðast engin
takmörk sett enda áttu
verkin fimm lítið sam-
eiginlegt annað en að
vera samin fyrir flaut-
ur.
Fyrsta verkið,
Grand duo concertante
I: Handanheimar fyrir
tvær flautur og tón-
band, var samið 1991
fyrir Guðrúnu og
Martial. Verkið er í
raun á tveimur plön-
um, hér og handan Fjórir flautusnil|ingar;
henna þar sem ton- hildur Haraldsdóttlr.
bandið gefur þvi
óraunveruleikablæ
með alls konar hljóðum, raulandi kvenrödd-
um, barnaröddum og hlátri og rytmískari
smellum og höggum. Stundum var líkt og
flauturnar væru í hrókasamræðum; í upp-
hafi æstum, eins og verið væri að fjalla um
mikil hitamál; annar þátturinn var and-
stætt því hægur og veikur og svolítið
draugalegur því einhvern veginn hefur
prentast í mann eftir ófáar hryllingsmynd-
irnar að barnaraddir og raul að handan séu
besta ráðið til þess að fá hárin til að rísa.
Þriðji þáttur var öllu taktfastari þar sem
heimarnir mætast i verulega skemmtiiegu
rythmasamspili og sá fjórði í ætt við þann
fyrsta sem síðan fjarar út. Verkið var væg-
ast sagt frábærlega leikið af þeim Guðrúnu
og Martial sem greinilega nutu þess að
miðla þessu skemmtilega verki til áheyr-
enda.
Næsta verk var ekki síður skemmtilegt
Kolbeinn Bjarnason, Martial Nardeau, Guðrún S. Birgisdóttir og Ás-
DV-mynd Pjetur
Tónlist
Arndís Björk Ásgeirsdóttir
og þó af allt öðrum toga, Xanties frá 1975,
samið fyrir Manúelu Wiesler en leikið nú af
Áshildi Haraldsdóttur og tónskáldinu sem
lék á píanó við bjarma frá kertaljósum sem
gerðu umgjörðina alla ósköp notalega. í efn-
isskrá segir að Xanties, sem þýðir næt-
urfiðrildi á frönsku, sé ímyndaður óperu-
þáttur án söngvara og sviðs. Lítil saga eftir
Proust er uppistaða verksins og er hún
skreytt með glitrandi tónum, oft fljótandi
frönskum, um leið og hún er sögð. Ég gat
ekki annað en dáðst að Áshildi sem talaði
næstum þvi um leið og hún spilaði (gefur
auga leið að það get-
ur ekki verið auð-
velt) og kom sögunni
til skila bæði með
tali og glansandi leik
- að sjálfsögðu með
dyggum stuðningi
Atla við píanóið.
Lethe fyrir
bassaflautu frá 1986
var næst, flutt af Kol-
beini Bjarnasyni.
Þetta er tónlist sem
maður vill helst
hlusta á aleinn með
lokuð augun því öll
áreiti virka sem
vandarhögg, svo
brothætt er hún og
tímalaus ef maður
gefur sig henni á
vald. Það var auðvelt
við flutning Kolbeins
sem var í einu orði
sagt magnþrunginn.
Eftir hlé stilltu
flautuleikararnir fjór-
ir sér upp í
hornum salar-
ins og léku
Tónamínútur
frá 1981. í verk-
inu eru rúmlega 20 lög sem hvert er 1
mínúta að lengd og bera nöfn eins og
Blómatónar, Tónatónar, Barnatónar
og Snjótónar sem hitta stundum vel í
mark. Lögin eru svo leikin frjáls í
hvaða röð sem er og gafst nú tækifæri
til að heyra sum þeirra leikin saman
og var útkoman ágæt þó ég hafi verið
fegin því að hafa prógrammið fyrir framan
mig til þess að vita svona nokkurn veginn
hvað væri í gangi.
Að lokum var fluttur Kvartett númer 1 fyr-
ir fjóra flautuleikara þar sem spilað er með
áferð, andstæður bæði í tónsviði og styrk-
leika og lit þar sem auk fjögurra flautna er
leikið á Sögur piccaló, tvær altflautur og
tvær bassaflautur. Þetta krefjandi verk var
leikið af miklu öryggi og spilagleði og var
flytjendum og tónskáldi vel fagnað að leik
loknum.
Steppað á sinfóníutónleikum
Mozart virðist oft hafa
heyrt tónlist sína fullkláraða
innra með sér og skrifað hana
svo niður án þess að þurfa
nokkru sinni að lagfæra neitt.
Svona var Beethoven ekki;
hann var eitt mesta tónskáld
sögunnar, en honum fannst
erfitt að semja. Til eru frum-
handrit af verkum þar sem
hann hefur strikað yfir heilu
kaflana og krotað inn í alls
konar breytingar. Sumar þess-
ara tónsmíða tók hann meira
að segja til endurskoðunar
löngu eftir að þær voru full-
kláraðar og breytti þeim í
Tónlist
Jónas Sen
grundvallaratriðum. Þannig
útreið fékk óperan Fidelio, og
samdi Beethoven hvorki
meira né minna en fjóra for-
leiki við hana. Sá þriðji þótti
of voldugur til að geta tilheyrt
óperu og öðlaðist sjálfstætt líf
sem sinfónískt tónaljóð. Hann
ber heitið Leonora-forleikur
nr. 3 og dregur nafn sitt af að-
alpersónu óperunnar. Sinfón-
íuhljómsveit íslands lék for-
leikinn feiknarlega vel í Há-
skólabíói í gærkvöldi, strengirnir voru
silkimjúkir og tandurhreinir og samspilið
alls staðar til fyrirmyndar. Áshildur Har-
aldsdóttir flautuleikari átti nokkur falleg
sóló og var þetta góð byrjun á tónleikunum.
Næst á dagskrá var fjórða sinfónía Beet-
hovens-sem þykir hvorki standa jafnfætis
þeirri þriðju né hinni fimmtu. Sinfóníur
númer 4, 6 og 8 eru ekki eins djúpar og
magnþrungnar og þær sem merktar eru
Rico Saccani: steppaði í takt við Beethoven en stjórnaði vel.
oddatölu, enda ekki ólíklegt að Beethoven
hafi þurft að hvíla sig eftir átökin í sinfóní-
um nr. 3, 5 og 7 með því að semja léttari tón-
verk. Fjórða sinfónían var samin á tiltölu-
lega skömmum tíma, og hún rennur áfram
án þess að manni opinberist einhver al-
heimssannindi eða sjái inn í guðlega heima.
Sinfóníuhljómsveit íslands spilaði hana
nokkurn veginn hnökralaust, en hljóm-
sveitarstjórinn Rico Saccani virtist á tíma-
bili hafa misst stjórn á sjálfum sér,
a.m.k. bar hann sig óþarflega til-
gerðarlega, fetti sig og bretti og bað-
aði út öllum öngum. Á tímabili
stappaði hann niður öðrum fætin-
um í takt við tónlistina, það heyrð-
ist greinilega og skemmdi áhrifln.
Gott að hann var ekki á háhæluð-
um skóm. Svona tilburðir eru yflr-
borðslegir og eiga ekki heima í
Beethoven, reyndar á steppdans yf-
irleitt ekkert heima á sinfóníutón-
leikum.
Öllu ánægjulegra var að hlýða á
hinn svonefnda Keisarakonsert
Beethovens, þar sem bandaríski pí-
anóleikarinn Jeffrey Siegel var í
einleikshlutverki. Hann er frábær
listamaður og lék konsertinn af gíf-
urlegum krafti, án þess þó að missa
taumhald á sér. Aliar nótur voru
skýrar, og var túlkunin heildstæð og
glæsileg. Á eftir spilaði hann auka-
lag, As-dúr
valsinn fræga
eftir Brahms,
en öllum að
óvörum um-
breyttist hug-
ljúf stemningin
fyrirvaralaust
í I Got Rhythm
eftir Gerswhin,
með blúsuðum
eldglæringum
og tilheyrandi
látum. Var
þetta góður endir á tón-
leikunum, enda raulaði fólk Gershwin á leið-
inni út, brosandi út að eyrum.
Sinfóníuhljómsveit islands í Háskólabíói í
gærkvöld. Á efnisskrá Beethoven: Le-
onora-forleikur nr. 3, Sinfónía nr. 4, Píanó-
konsert nr. 5 - Keisarakonsertinn Einleik-
ari: Jeffrey Siegel, hljómsveitarstjóri: Rico
Saccani.
A sunnudagskvöldið frumsýnir Hvunndags-
leikhúsið Frú Klein eftir breska höfundinn
Nicholas Wright undir stjórn Ingu Bjarnason.
• Þrjár leikjkonur fara með hlutverk í sýningunni:
p Margrét Ákadóttir, Steinunn Ólafsdóttir og Guð-
björg Thoroddsen.
Leikritið gerist í London árið 1934 á heimili
sálgreinisins fræga frú Klein. Við sjáum hana
fást við eigin tilfinningar sem móðir og fræði-
P kona og kljást við dóttur sína Melittu sem var
læknir og sálgreinir. Nærvera Pálu sem frú
Klein hefur nýráðið sem aöstoðarkonu sína'
varpar sterkara ljósi á átök þeirra mæðgna. Ytra
umhverfi verksins er upphaf gyðingaofsókna
síðari heimsstyrjaldar, en Klein var af gyðinga-
r ættum .
Verkið hefur farið sigurför um Evrópu og
Bandaríkin undanfarið. Þýðandi er Sverrir
Hólmarsson.
Vika með Sömum
Samavika í Norræna húsinu hefst kl. 16 á
laugardaginn með ávarpi forsætisráðherra og
stendur til 31. janúar, með sýningum á myndlist
| og handverki, kynningu á samískum sögnum og
| ævintýrum, kennslu í joiki, fyrirlestrum, tón-
leikum, kvikmyndasýningum og fleiru.
Samavikan er samstarfsverkefni Norræna
hússins og sendikennara í norsku, sænsku og
finnsku við Háskóla íslands. Þrjár myndlistar-
sýningar verða opnaðar við
upphaf vikunnar á morgun,
Sofia Jannok joikar og fjölsýn-
ing verður á litskyggnum um
líf Fjallasama í Svíþjóð. Á
sunnudaginn hefst fjölbreytt
dagskrá fyrir alla fjölskylduna
kl. 14.
í kaffistofu Norræna hússins
verða á boðstólum samískir
réttir, hreindýrakjöt og flat-
brauð, alla vikuna.
Blásið á Myrkum
músíkdögum
Á morgun kl. 20.30 verða nýstárlegir tónleikar
á Myrkum músíkdögum í Seltjamarneskirkju.
Þá leikur í fyrsta skipti glæsileg nýstofnuð 60
manna Blásarasveit Reykjavíkur. Flutt verða
fjögur tónverk, þar af þrjú sem ekki hafa heyrst
áður hér á landi: Víkingasvar eftfr Jón Leifs, Or-
etheyia eftir Þorkel Sigurbjörnsson, sem bæði
hafa verið flutt erlendis, og Köld sturta eftir
Tryggva M. Baldvinsson, sem er flutt í allra
fyrsta sinn og verður leikin tvisvar á tónleikun-
um, í upphafi og í lokin. Konsert Páls P. Pálsson-
ar er fjórða verkið, eitt af kennileitum islenskra
blásarabókmennta.
Frá Bjargtöngum að Djúpi
Hallgrímur Sveinsson hefur tekið saman nýtt
og gamalt efni frá Vestfjörðum í mikla bók sem
hann nefnir Frá Bjargtöngum að
Djúpi.
“Tilgangurinn með útgáfunni,"
segir Hallgrímur í formála, „er að
halda ýmsu til haga á einum stað
úr sögu kynslóðanna á Vest-
fjörðum í gegnum aldimar, á
svæðinu frá Bjargtöngum að
Djúpi, auk almennrar kynn-
ingar á mannlífi hér vestra."
Bókin hefst á ræðu Ólafs Thors
sem hann flutti á Austurvelli 17. júní 1961,
þegar minnst var 150 ára afmælis Arnfirðingsins
Jóns Sigurðssonar forseta; eftir það er efni rað-
að eftir hreppum.
Fjölmargar ljósmyndir eru til skrauts og skýr-
ingar í bókinni. Hún er gefin út af Vestfirska for-
laginu á Hrafnseyri.
Titanic söluhæst
Stórmyndin Titanic kom út á
myndbandi fyrir röskum þremur
mánuðum og hefur nú þegar selst
í yfir 30 milljónum eintaka. Kon-
ungur ljónanna hefur trónað á
stalli sem söluhæsta myndbandið
í þrjú ár en nú hefur Titanic fellt
það þaðan. „Þetta er ekkert
minna en kraftaverk!“ sagði for-
stjóri myndabandadeildar
Twentieth Century Fox. Það sem
munaði um var japanski markað-
urinn sem nú tók verulega vel
við bandarísku myndbandi í
fyrsta sinn.
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir