Dagblaðið Vísir - DV - 03.02.1999, Blaðsíða 10

MIÐVIKUDAGUR 3. FEBRÚAR 1999 DV
10 menning
**-------
Nýtt fræðasetur
Það var glatt á hjalla á fjórðu hæð JL-
hússins á föstudagskvöldið þegar ungir
fræðimenn sem kaLla sig Reykjavíkur-
akademíuna opnuðu húsakynnin og
kynntu starfsemina fyrir vinum, vanda-
mönnum og fréttasnápum. Hópurinn
leigir þar af ríkinu um þúsund fermetra
húsnæði, svo breiðan og bjartan gang að
þar mætti halda glæsilega dansleiki með
Vínarvölsum og masúrkum
og skrifstofum ýmist öðrum
megin við hann eða báðum
megin. Skrifstofurnai' eru
stórar og eru sumar ein-
setnar en í öörum hafj
fleiri hreiðrað um sig. Út-
sýni til norðvesturs er
glannalega flott, Snæfells-
jökull gengur á land og
kemur í heimsókn hvenær
sem skyggni leyfir.
Það eru stórhuga og hug-
myndaríkir krakkar sem
standa að Reykjavíkuraka-
demíunni. Eðlilega menntast orðið mun
fleiri í hug- og félagsvísindum en háskól-
inn getur tryggt vinnuaðstöðu og nú
verður látið á það reyna hvort samfélag-
ið hefur ékki þörf fyrir akademíu sjálf-
stætt starfandi fræðimanna. Þau töluðu
um það mörg á föstudagskvöldið hvað
það væri miklu skemmtilegra og
„akademískara" aö vera mörg saman í
stað þess að húka einn yfir
tölvunni heima hjá sér. Á
skrifstofunum er vinnu-
næðið en langi mann að
hamfletta nýskotnar kenn-
ingar má athuga hvort ein-
hverjir eru á kaffístofunni.
Óskandi er aö grundvöll-
ur reynist undir starfsemi
af þessu tagi hér á landi, en
gaÚinn við sjálfstæða
fræðaiðkun hér hefur verið
hve illa hún er launuð. Allt
of oft er reiknað með því að
fræðin séu stunduð i hjá-
verkum og fólk sé „á launum" annars
staðar. Kannski á Reykjavíkurakademí-
an eftir að breyta því.
Á myndunum sjást nokkrir forkólfar
Reykjavíkurakademíunnar og gestir
þeirra við opnunina.
asti þátturinn hraður með flóknum vef þar sem
litur hljóðfæranna blandast einstaklega
skemmtilega.
Þó að í heild hafi verkið verið vel flutt með
mörgum virkilega flottum sprettum verð ég að
segja að ég hef heyrt Trió Reykjavíkur í betra
formi en þetta. Maður er orðinn vanur svo góðu
frá þeim að ósjálfrátt verður maður kröfuharð-
ari og fyrir hlé á tón-
leikunum á sunnu-
dagskvöldið var eins
og vantaði herslu-
muninn á að þau
tækjust á flug.
Hljómburðurinn
hafði kannski líka
sitt að segja.
Sigurbjöm Bem-
harðsson bættist í
liðið eftir hlé í Kvar-
tett í A-dúr ópus 26
eftir Brahms. Sigur-
björn virðist ekki
muna um að svissa yfir frá sínu hljóðfæri, fiðl-
unni, og framreiddi sama flauelsmjúka tóninn á
víóluna. Koma hans virkaði eins og lyftistöng
fyrir trióið þvi flutningurinn á Brahms var af-
bragðsfmn. Þessi kvartett er mjög i anda tón-
skáldsins, þykkur og kjötmikill, og verkið mikið
um sig og krefjandi. fyrsti þátturinn er útþan-
inn og langur og þarf flutningurinn að vera
verulega góður svo maður haldi dampi út allan
kaflann, sem hann
var, annar kaflinn
ljúfur og svo yfir-
máta rómantískur
og fallega leikinn
líkt og sá þriðji, sér-
staklega tríó hlutinn
sem var frábær og
verður Peter Máté
að fá sérstakt hrós
fyrir sína frammi-
stöðu.
Einhverrar þreytu
var farið að gæta hjá
liðsmönnum í síð-
asta kaflanum og nákvæmnin aðeins úr lagi
enda orðið algerlega loftlaust í salnum en þau
fengu þó í sig fjörkipp eins og hestar á heimleið
í lok kaflans sem var viðeigandi endir á glæsi-
legum Brahms.
Það skyggði því á ágætan flutninginn að hljóm-
burður kirkjunnar gerði hljóm píanósins loðinn
likt og einhver hefði troðið inn í það dúnsæng.
Skipti þá litlu þótt píanistinn gerði sitt besta til
þess að fá hlaup og skala sem skýrasta með afar
fallegum áslætti. Samspil þeirra þriggja var að
vanda afbragð en þó var eins og síðasti kaflinn
sæti ekki alveg.
Tríó Ravels í a-moll, sem reyndar er eina tríó-
Það var sem fyrr vel mætt á tónleika Kamm-
ermúsíkklúbbsins í Bústaðakirkju á sunnudags-
kvöldið. Að þessu sinni var það Trió Reykjavík-
ur sem lék gríðarmikið prógram en tríóið skipa
eins og allir vita Guðný Guðmundsdóttir fiðla,
Gunnar Kvaran selló og Peter Máté píanó.
Tónleikarnir hófust á tríói í c-moll ópus 1. nr.
3 eftir Beethoven. Það er síðast í röðinni af ópus
1 tríóunum sem gefin voru út áriö 1795 og það
Tríó Reykjavíkur.
sem Beet-
hoven var
hvað ánægð-
astur með.
Upphaf fyrsta
þáttar er
hljóðlátt og
minnir helst
Sigurbjörn Bernharðsson. á Mozart en
fljótlega fær-
ist fjör í leikinn og einkennist kaflinn af mikilli
spennu í skörpum andstæðum í styrkleika og
djörfum tóntegundaskiptum. Fjórði þátturinn er
einnig með undirliggjandi spennu sem bíður eft-
ir að brjótast upp á yfirborðið en miðkaflarnir
tveir rólegri þó engin lognmoUa sé yfir þeim.
í tríóum Beethovens er píanóparturinn oft
ráðandi og er þetta verk engin undantekning.
J
Tónlist
Arndís Björk Ásgeirsdóttir
ið sem hann samdi, er æðisleg tónsmíð. Þar rík-
ir meira jafnræði með hljóðfærunum og fær
hvert þeirra notið sín til fuUnustu og hljóðfæra-
leikararnir fá sannarlega að sýna hvað í þeim
býr. Fyrsti þáttur var leikinn af tilfmningahita
og annar kaflinn, sem er eins konar skertsó, af
snerpu og ágætu öryggi, þriðji þátturinn, sem er
passacaglia þar sem hljóðfærin koma inn hvert
á eftir öðru, var sérlega fallegur, leikinn af mik-
iUi yfirvegun með hátíðlegri stemningu og síð-
Snerpa og öryggi
Upplyfting í skammdeginu
Nóbelsdraumar - vel heppnuð afþreying. Úr sýnlngunni í Möguleikhúsinu.
DV-mynd Teitur
í leikskrá um Nóbels-
drauma kemur fram að
fhnmtán ár eru nú liðin frá
stofnun áhugaleikfélagsins
Hugleiks. Sérstaða Hugleiks
borið saman við önnur hér-
lend áhugaleikfélög felst
fyrst og fremst í nýsköpun-
inni sem þar á sér stað því
öU leikritin sem þar hafa ver-
ið sviðsett eru ný og samin
sérstaklega fyrir hópinn. Ým-
ist eru verkin samin af ein-
um höfundi eða nokkrum
saman og er öflugur hópur
leikritahöfunda innan vé-
banda félagsins hans mesta
auðlegð.
Ámi Hjartarson á heiður-
inn af nýjustu afurðinni,
Nóbelsdraumum, sem er
þriðja leikritið hans. Það ger-
ist innanbúðar í íslensku at-
vinnuleikhúsi þar sem aUt
hefúr gengið á afturfótunum
síðustu misserin. Viðskipta-
fræðingurinn Rósant Rósinkranzson, nýráð-
inn leikhússtjóri, ætlar svo sannarlega að
gera sitt tU að leikhúsið rétti úr kútnum og
ræður tU sín leikstjóra „með alþjóðlegan
orðstír", Fjólu Fífilsdóttur, og á hún að setja
upp verk eftir eitt helsta skáld þjóðarinnar,
Hallfreö Högnason. En HaUfreður er ekki tU-
búinn með handrit og varla hægt að segja að
hann sé kominn með hugmynd að leikriti. Að
auki er hann drykkfeUdur úr hófi og því verð-
ur honum harla lítið úr verki. Leikhópurinn,
undir styrkri stjóm Fjólu, þarf því að beita
þeirri „nútímalegu" aðferð að spinna og nýtur
við það aðstoðar ráðskonunnar Sölku Völku-
dóttrn- sem hripar niður guUmolana sem faUa
af vömm Hallfreðar.
Þó leikhússtjórinn trúi að lukkuhjólið fari
að snúast með ráðningu Hallfreðar sem hefur
meira að segja veriö orðaöur við nóbelinn era
ekki aUir jafnhrifnir af ráðningu hans. Þar
era fremst í flokki prímadonnan Gyða Goða-
dóttir sem átti í ástarsambandi við skáldið
fyrir margt löngu og núverandi sambýlismað-
ur hennar, leikarinn Goði Granason. Ástríð-
umar krauma í leikhúsinu og á ýmsu gengur.
Sýningin kemst samt á svið að lokum, þrátt
fýrir ótímabært dauðsfaU sem skapar töluverð
vandræði, framhjáhald og aðrar minni háttar
uppákomur.
Leiklist
Halldóra Fridjónsdóttir
Nóbelsdraumar era engin háðsádeUa en
Ámi gerir engu að síður góðlátiegt grín að
ýmsum þekktum fyrirbæram í íslensku þjóð-
félagi. Verkið er ágætiega upp byggt og orð-
færi aUt lipurt og eðltiegt. Ámi leikur sér með
tungumálið, eins og er
einkennandi fyrir Hug-
leikshöfunda, og tónlist
gegnir stóra hlutverki í
sýningunni sem
endranær. Ámi er bæði
höfundur söngtexta og
laga sem létu vel í eyr-
um og voru eðlUegur
þáttur í framvindu
verksins. Hljómsveitin
sem er á sviðinu allan
tímann komst ágætiega
frá sínu og helst hægt
aö kvarta yfir óöryggi
hjá blásaranum.
AUs koma um tuttugu
manns fram í Nóbels-
draumum og standa sig
aUir með prýði. Texta-
meðferð er skýr og aUir
aðaUeikaramir sýna
skemmttieg tUþrif aúk
þess að syngja eins og
englar. Sýningin fer dá-
lítið hægt af stað en
þéttist þegar á líður og óhætt að fuUyrða að
leikhúsgestir á annarri sýningu hafi skemmt
sér konunglega. Sigrún Valbergsdóttir leik-
stýrir uppfærslunni og gengur vel að laða
fram kosti leikaranna og nýta þá tU hins
ýtrasta. Skortur á tæknUegri þjálfun er mest
áberandi í stórum hópsenum eins og þeirri
fyrstu en það er bætt upp með leikgleðinni og
í heUdina er sýningin jöfn og hnökralítti. Þó
Ámi Hjartarson fái varla nóbel fyrir Nóbels-
drauma sína hefur honum tekist að skrifa
leikrit sem er veröugt viðfangsefni fyrir Hug-
leikara og ágætiega heppnuð afþreying fyrir
leikhúsgesti.
Hugleikur sýnir í Möguleikhúsinu við Hlemm:
Nóbelsdraumar eftir Árna Hjartarson
Tónlist og söngtextar: Árni Hjartarson
Leikmynd og búningar: Félagar í Hugleik
Lýsing: V. Kári Heiðdal
Leikstjórn: Sigrún Valbergsdóttir
Skrifað í sandinn
Váleg tíöindi berast nú af geymsluþoli
■ i geisladiska. Strax eftfr fimm ár fara þeir
að tapa minni, segir í grein í Weekend-
I avisen, þó greinir mannlegt eyra enn þá
engan mun. En eftir tíu ár fer hljóðmynd-
in að brenglast svo ekki verður um viUst,
I einkum hæstu og lægstu tónarnir. Mús-
: íkgeggjarar verða sem sagt að endumýja
geislaplöturnar sínar á tíu ára fresti en
| vínUinn getum við spUað ái-atugum sam-
an. Líftími CD-ROM diska er jaftistuttur.
Geislaplötur era svo nýjar að það er
ekki fyrr en núna sem kemur í ljós fyrir
víst hvað þær endast Ula. Það sama má
I segja um myndbönd, gæðin minnka strax
á fjórða ári. Blaðið nefhir veralega alvar-
leg dæmi um það sem þegar er glatað,
meðal annars um 20% af efninu sem Vik-
ing safnaði í ferðinni til Mars 1976. Og
gervitunglamyndir af Amazonregnskóg-
unum sem skipta gríðarlega miklu máli
upp á mælingar á eyðingu þeirra sjást
ekki lengur á myndböndunum.
Tækniþróunin sjálf hefur líka
minnistap í för með sér því XlC
þegar upplýsingar era flutt-
ar af eldri vélum á nýjar I
tapast aUtaf eitthvað. Þetta \ ''■Káj
getur komið sér afleitlega \
þegar um er aö ræða tU dæm- B
is upplýsingar um læknisfræði-
legar tilraunir í sambandi við ný lyf þar
sem hvert öratriði skiptir máli.
Fleiri og fleiri ríki setja nú öU ný gögn
á geisladiska sem hefur verið alvarlega
gagnrýnt eftir að efasemdir komu upp
um geymsluþolið. En pappír og skinn
brennur eins og dæmin sanna og letrið
máist af gömlum bókum. AUt er í heim-
inum hverfult - verðum við ekki að
sætta okkur við það?
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir