Dagblaðið Vísir - DV - 30.03.1999, Blaðsíða 6

6
ÞRIÐJUDAGUR 30. MARS 1999
Viðskipti
Þetta helst: • Viðskipti á VÞÍ í gær lítil, 538 m.kr. • Ávöxtunarkrafa húsbréfa lækkaði •
Hlutabréfaviðskipti 127 m.kr. • Marel hækkaði um 5,4% • Olíufélagið niður um 5,4% • Kaupþing spáir
hækkun neysluverð í apríl • Opin kerfi selja 24,4% hlut í Þróun • Kíló af þorski í 106,22 krónur
Síðasta ár erfitt fyrir Kaupfélag Eyfirðinga:
Milljarður í tap á
síðustu átta árum
Um 528 milljóna króna tap varö á
rekstri Kaupfélags Eyfirðinga á
liðnu ári og skiptir þar mestu mik-
ill taprekstur sjávarútvegsfyrirtæk-
isins Snæfells sem er dótturfyrir-
tæki KEA. Á síðustu átta árum hef-
ur KEA tapað um einum milljarði
króna á föstu verðlagi á mæli-
kvarða lánskjara á liðnu ári.
Undanfarin ár hafa reynst kaup-
félaginu þung og aðeins þrisvar á
síðustu átta árum hefur tekist að
reka félagið með hagnaði. Síðasta ár
er það versta og tap af reglulegri
starfsemi nam alls 834 milljónum
króna en lækkun tekjuskattsskuld-
bindinga og óreglulegar tekjur, alls
277 milljónir, vega tapið nokkuð
upp. Þau ár sem KEA skilaði hagn-
aði, 1994, 1996 og 1997, var afkoman
ekki viðunandi og
raunar varð tap af
reglulegri starf-
semi árið 1996 þeg-
ar afkoman var
þolanlegust.
Þessar þrenging-
ar í rekstri endur-
speglast vel í þró-
un eiginfjár KEA
en frá árslokum
1991 hefur eigið fé
rýmað um liðlega
1.200 milljónir
króna á föstu verð-
lagi. Á liðnu ári
lækkaði eigið fé
um rúmlega 600 Eiríkur Jóhannsson, kaupfélags-
milljónir. stjóri Kaupfélag Eyfirðinga
Rekstur sam-
Afkoma KEA
1991 -60
1992 -217
1993 -247
1994 16
1995 -44
1996 117
1997 19
1998 -528
Tölur í milljónum kr.
stæðunnar skilaði
hagnaði fyrir af-
skriftir á liðnu ári
en afkoman versn-
aði þó um 225 millj-
ónir króna. I yfir-
lýsingu frá félaginu
segir að afkoma móðurfélagsins sé
innan þeirra áætlana sem gerðar
voru en afkoma dótturfélaga olli
miklum vonbrigðum.
Aðalfundur KEA verður haldinn
17. apríl nk. en stjóm félagsins legg-
ur til að ekki verði greiddur arður
af samvinnuhlutabréfum í B-deild
stofnsjóðs. Þá er jafnframt lagt til að
ekki verði greitt inn á stofnsjóðs-
reikning félagsmanna í A-deild
stofnsjóðs. í yfirlýsingu, sem KEA
sendi frá sér, segir segir Eiríkur Jó-
hannsson kaupfélagsstjóri að verið
sé að kljást við verkefnin á nýjan
hátt. „Þetta eru einfaldlega hlutir
sem tekur lengri tíma að vinna úr
en við erum á réttri leið og munum
uppskera fyrr en síðar,“ segir Eirík-
ur. -BMG
Skattar á fyrirtæki fara lækkandi í heiminum:
Skattar lágir á íslandi
Meðalskattar á fyrirtæki 1999
36%
0ECD Evrópu- Asiulönd Suður- island ____________________________
___________sambandið________________Amerika____________IT5X»2
Seðlabanki íslands ætlar að koma til
móts við gagnrýni fjármálastofnana.
Óæskileg hliðaráhrif:
Seölabank-
inn bakkar
Seðlabanki íslands ætlar að grípa
til aðgerða í samráði við ijármála-
stofnanir til að draga úr óæskileg-
um hliðaráhrifum reglna sem settar
voru nýlega um bindiskyldu og
lausafjárkvöð fjármálastofnana.
Eftir að Seðlabanki íslands lagði á
bindiskyldu og lausafjárkvöð á íjár-
málastofnanir hefur mjög dregið úr
virkni og viðskiptum á markaðnum.
En þessar aðgerðir hafa annað og
meira í för með sér. Áreiðanleiki
verðmyndunar á innlendum skulda-
bréfamarkaði er lítill vegna minnk-
andi viðskipta. Aukinn munur á
kaup- og sölutilboðum hefur einnig
stuðlað að þessari þróun. Einnig
hefur þessi ráðstöfun Seðlabankans
stuðlað að auknum vaxtamun milli
íslands og umheimsins sem aftur
gerir það að verkum að afleiðuvið-
skipti og framvirk viðskipti með
gjaldeyri hafa minnkað mjög. Mark-
mið aðgerðanna var að slá á eftir-
spum í hagkerfinu og tryggja þann
stöðugleika sem einkennt hefur ís-
lenskt efnahagslíf undanfarin ár.
Annað markmið aðgerðanna var að
hvetja fjármálastofnanir til að draga
úr fjármögnun útlána með erlendu
lánsfé til skamms tíma.
En þessi óæskilegu áhrif sá Seðla-
bankinn ekki fyrir og hefur nú til-
kynnt að hann vilji i samráði við
fjármálastofnanir draga úr þessum
óæskilegu áhrifum. í hverju þær að-
gerðir verða fólgnar hefur ekki ver-
ið gefið upp en bankinn vonast til að
þær verði komnar í framkvæmd
fljótlega.
-BMG
Skattar á fyrirtæki hafa farið
lækkandi undanfarin ár í flestum
löndum heims og munu líklega
halda áfram að lækka. Sama þró-
un hefur átt sér stað á íslandi en
þó eru skattar hér lægri en í
helstu samanburðarlöndum. Þetta
kemur fram í árlegri skýrslu al-
þjóðlega ráðgjafafyrirtækisins
KPMG um skattaumhverfi fyrir-
tækja.
Margar ástæður eru fyrir þess-
ari þróun. í fyrsta lagi má nefna
aukna samkeppni og alþjóðavæð-
ingu. Stór erlend fyrirtæki eru í aukn-
um mæli að sameinast í stórar sam-
steypur. Við það fækkar fyrirtækjum
og þau stækka. Aukið rekstrarhag-
ræði gerir það að verkum að þau eru
betur í stakk búin til að takast á við
aukna samkeppni. Mörg nýleg dæmi
eru um þetta og er skemmst að minn-
ast að Áiusuisse-Lonza, eigandi ísals,
sameinaðist fyrir skömmu þýsku
samsteypunni VIAG.
í öðru lagi geta stjórnvöld ekki til
langs tíma haldið úti hærri sköttum á
fyrirtæki í sínu landi en í samkeppn-
islöndum því þá flytja fyrirtæki sig
Frá árinu 1994 hefur verið stöðug
kaupmáttaraukning hér á landi. Á því
timabili hefur kaupmáttur ráðstöfun-
artekna aukist um 24% og þar af var
9% aukning á síðasta ári. Þjóðhags-
stofnun spáir 5,5% kaupmáttaraukn-
ingu á þessu ári. Ástæður þessara
auknu ráðstöfunartekna eru af marg-
víslegum toga. í fyrsta lagi var samið
um umtalsverðar launahækkanir í
síðustu kjarasamningum. Skattar
hafa lækkað en hins
vegar hefur skatt-
byrði aukist vegna
hækkandi ráöstöf-
unartekna og jaðar-
áhrifa í skattkerf-
inu. í öðru lagi hef-
ur atvinnuþáttaka
aukist og atvinnu-
leysi minnkað.
Vegna lítillar verð-
bólgu á tímabilinu
hafa þessar breyt-
ingar skilað þessari
miklu kaupmáttar-
einfaldlega úr landi eða sameinast er-
lendum aðilum til að búa við betra
skattaumhverfi. Þessi þróun er hins
vegar á undanhaldi vegna þess að
skattar milli landa hafa verið að jafn-
ast.
í þriðja lagi hefur gífurleg tækni-
þróun undanfarinna ára gert það að
verkum að heimurinn er orðinn eitt
markaðssvæði og tæknilega skiptir
litlu máli hvar fyrirtæki eru staðsett.
Upplýsingar og fjármagn geta nú
streymt óhindrað milli landa og
helstu hindranir eru skattalegs og
landfræðilegs eðlis.
aukningu ráðstöfunartekna.
Þessi aukning hefur einkum komið
fram í aukinni einkaneyslu og fjár-
festingum í húsnæði. Einnig hefur
mikið framboð á lánsfé og tiltölulega
hagstæðir vextir haft mikil áhrif. Lág
verðbólga og vextir gera fólki frekar
kleift að fjárfesta og dreifa greiðslum
yfir lengra tímabil.
Þessi hagstæða þróun undanfar-
inna ára er hins vegar engin trygging
Skattaumhverfi
íslenskra fyrirtækja
í alþjóðlegum samanburði
er skattaumhverfi íslenskra
fyrirtækja nokkuð gott. Skatt-
ar hér eru ekki hærri en í
samkeppnislöndum okkar.
Hins vegar hefur verið bent á
undanfarið að margt annað í
umhverfi fyrirtækja hér geti
skaðað stöðu þeirra. Bent hef-
ur verið á að ýmsar reglugerð-
ir í umhverfis- og starfs-
mannamálum valdi miklu
óhagræði og kostnaði. Enn fremur
eru hugmyndir nokkurra stjómmála-
flokka um að hækka fjármagnstekju-
skatt og leggja á auðlindaskatt nokk-
urt áhyggjuefni. Slikt kemur til með
að skaða samkeppnishæfi íslenskra
fyrirtækja því kostnaður þeirra
hækkar og þar með verð á vörum
þeirra. Slíkt getur haft í för með sér
að íslensk fyrirtæki kjósi að hafa
starfsemi sína erlendis eða einfald-
lega gefist upp ef þau geta ekki staðist
erlenda samkeppni.
-BMG
fyrir því að þessi þróun haldi áfram
óbreytt. Aíkoma okkar byggist að
miklu leyti á aflabrögðum og utanað-
komandi árifum sem við höfum litla
stjóm á. Helsta tæki okkar til að
stuðla að stöðugum vexti er að við-
halda stöðugu verðlagi og áframhald-
andi aðhaldi í ríkisfjármálum. Þannig
er best tryggt að kaupmáttur og hag-
vöxtur aukist, okkur öllum til hags-
bóta. -BMG
Ráðstöfunartekjur á mann. Vísitala 1990=100 Breyting i neyslumynstri 1390-1998 Matur -18,4%
120 Fatnaftur -10,3%
Húsnæði -17,6%
115 Heimilishald 7,6%
Heilbrigðismál 17,6%
110 Samgöngur 31,2%
105 Tómstundir og menntun 15,5%
Annað 13,6%
íoo Útgjöld íslendinga erlendis 4,0%
Útgjöld útlendinga á islandi 2,6%
95 Hér sjáum viO aO útg/öld einstaklinga til
90 nauOsynja hafa minnkaO mjög á þessu
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999* timabili. A meOan hafa útgjöld til vara en nauDsynja aukist. annarra
*spá
Kaupmáttur 24% meiri en 1994
Ótrúlegar
hækkanir
Ótrúlegar hækkanir hafa verið
á gengi hlutabréfa í tölvufyrir-
tækjum undanfarið. Sem dæmi
má nefna að á einni viku hefur
gengisvísitala tölvufyrirtækja
hækkað um
10,3% eins og
sést á mynd-
inni. Hækk-
unin frá ára-
mótum hefur
verið mikil
eða 58,85%.
Engar stórvægilegar breytingar
hafa orðið á markaðnum sem
geta skýrt þessar hækkanir og
hafa þær komið mönnum í opna
skjöldu. Margir em efins um að
fyrirtækin geti staðið undir þess-
um hækkunum og því líklegt að
gengið fari lækkandi eða hægi á
vextinum.
Hlutabréf
Marels hækka
Þrátt fyrir umtalsvert tap á
liðnu ári og hóflegar væntingar
um afkomu þessa árs, hækkuðu
hlutabréf Marels í verði í gær.
Tap af reglulegri starfsemi
Marels var 26 milljónir króna í
fyrra en hagnaður var um 202
milljónir árið áður. Hagnaður
ársins nam aðeins um 9 milljón-
um króna, samanborið við 140
mUljóna hagnað á árinu 1997.
Rekstrartekjur Marel-samstæð-
unnar lækkuðu um 8%. Horfur
em á að rekstrarumhverfi batni á
þessu ári og gera forsvarmenn
Marels ráð fyrir að afkoman á
þessu ári verði viðunandi. Léleg
afkoma er einkum vegna erfið-
leika á fyrrihluta ársins en í kjöl-
far aðgerða á seinni hluta ársins
hefur afkoman batnað. Þrátt fyrir
þessa lélegu afkomu virðast fiár-
festar hafa trú á fyrirtækinu. í
gær voru mikU viðskipti með bréf
Marels í gær á verðbréfaþinginu
og hækkuðu bréfin um 5,4% og
hefur gengið hækkað um 36% frá
áramótum.
Nýr eigandi
Atlantik
Gunnar Rafn Birgisson, deUd-
arstjóri innanlandsdeildar Sam-
vinnuferða-Landsýnar, hefur
ásamt öðmm fiár-
festum keypt hlut í
ferðaskrifstofunni
Atlantik. Hann
mun taka við
stöðu fram-
kvæmdasfióra en
Böðvar Valgeirs-
son, sem verið
hefur aðaleig-
andi Atlantik,
mun færa sig í stól stjórnar-
formanns. Atlantik hefur á und-
anförnum ámm verið stærsti ís-
lenski aðiUinn í þjónustu við er-
lend skemmtiferðaskip og nýtur
nú góðrar stöðu á því sviði.
Hvorki kaupverð né stærð eignar-
hlutarins fæst uppgefið.
Nýr framkvæmda-
stjóri Kaupþings
Norðurlands
Sævar Helgason hefur verið
ráðinn framkvæmdastjóri hjá
Kaupþingi Norðurlands. Sævar er
26 ára og lauk BS-prófi frá rekstr-
ardeUd Háskólans á Akureyri
1997. Hann hefur starfað hjá fyrir-
tækinu siðan 1998. Sævar er í
sambúð með Söm Dögg Péturs-
dóttur og eiga þau einn son.
Fyrirtæki í upplýsingatækni
- Hækkun hlutabféfa 22.-29. nurs
112
UO
10«
106
104
102
100
22 23 24 25 26 29