Dagblaðið Vísir - DV - 30.03.1999, Blaðsíða 11

ÞRIÐJUDAGUR 30. MARS 1999

;i
-■k
* ★
enning
Umsjón
Aðalsteinn Ingólfsson
Blandað fyrir gítar
Öðru hvoru læðist sá grunur að undirrit-
uðum að tóneyru nútíðar fari á mis við
ýmsan gítarleik sem hvorki er flokkaður
undir rokk né klassík. í spænska gítar-
leiknum hafa til dæmis verið að gerast
magnaðir hlutir sem menn hafa fyrir löngu
geflst upp á að draga í dilka; flamengótón-
list í bland við jass, klassík, rokk og
afríska tónlist. Blæbrigði þessarar
tónlistar, umfang og tjáningar-
máttur eru slík að flest önmn-
frumsamin tónlist, hefðbundin
eða „experímental", bliknar
við samanburðinn.
Ég vil sérstaklega geta tónlist-
ar sem spænski gítarleikarinn Ger-
ardo Nunez er að flytja þessa dagana
með aðstoð tónlistarmanna úr ýmsum'
áttum. Meðal annars hefur hann feng-
ið Skúla Sverrisson, bassaleikara ofan
af íslandi, til að vera sér innan handar. Nu-
nez er af „nýflamengóskólanum" svo-
nefnda, hljómlistarmanna sem verið hafa
að Fikta með djass- og rokktakta innan
hefðbundinna flamengóramma. Ein-
hverjir kannast sjálfsagt við
Ketama, spænska bræðings
hljómsveit sem átti stóran
þátt í útbreiðslu nýfla-
mengósins.
Nema hvað Nu
nez hefur aldrei
farið langt frá
flamengó; hann
verður alltaf ofan
á, þó svo djassinn
sé notaður til að
tengja saman laglínur
eða heila kafla. Að því leyti má helst
líkja honum við Paco de Lucía, sem er
hinn eiginlegi guðfaðir margra íber-
ískra flamengódjassara.
Fingrafimi
Þeir fara hins vegar ekki margir i skóna
hans Nunezar, kollegar hans, þegar kemur
að tæknilegu hliðinni. Hann er hreint ótrú-
lega fingrafimur; keyrir áfram háttbundnar
strófur flamengósins á ógnarhraða,
án þess að sýnast og þar sem ftn-
legri gripa er þörf, gælir
hann við strengi af
áfengri innlifun. Á
nýrri geisla-
. » plötu sem
* ■ nefnist
jLqp v Calima
- hefur hann sér til halds og
trausts amerískan bassaleik-
ara, spænskan djasspíanista,
armenskan ásláttarmann og
tvo auka gítarleikara,
sígauna og araba.
Saman eru þeir
félagar óviðjafn-
anlegir, Ijóðræn-
ir í hægu köfl-
unum, djassaðir í þeim hrað-
ari, en í heild sinni öðlast tón-
list þeirra allt að því sinfónískt
vægi.
Það er líka ekkert slor að hlusta á þá
músísera saman, gítarleikarana Pat
Metheny, sem um margra ára skeið hefur
spilað djass með rokkívafi og Jim Hall,
djassleikara af gamla skólanum. Leikur Hall
á sinn gamla góða djassgítar, en Metheny
fiktar að auki við kassagítar og 42
strengja gítar. Þeir leika saman án að-
stoðarmanna, ýmist á tónleikum eða
í stúdíói, og taka þá bæði sígilda
ópusa, t.d.All the things you are og
Summertime, og láta kylfu ráða
kasti. Það er í impróvíseruðu
lögunum sem þeir rísa einna
hæst; það er hrein unun að
hlusta á þá slá neista hvorn
af öðrum, henda á lofti lag-
línur hvers annars, um-
rita þær eða gæla létti-
lega við þær, senda þær
i svo aftur til upphafs-
mannsins, hver með sínu
sniði. Hreint eyma-
konfekt; gerist tæpast
betra á vettvangi gítar-
leiksins.
Gerardo Nunez - Calima,
Alula Records, 1999
Söngleikur og kvikmynd um
Comedian Harmonists
Tónlist/Geisladiskar
Jim Hall & Pat Metheny
TelArc CD-83442
Aðalsteinn Ingólfsson
Umboð á íslandi:
12 tónar
viðkomandi. í Kafflleikhúsinu var þó ekki
verið að lýsa tónlist heldur ljóðum og hefur
Þorgeir Tryggvason leikstjóri farið þá leið að
draga dár að þeim. Sævar Sigurgeirsson leik-
ari er látinn vera tilgerðarlegur og trúðsleg-
ur og er það að vissu leyti í anda Poulencs
sjálfs, sem á tímabili var stöðugt að reyna að
vera fyndinn í tónlist sinni. Gallinn við
gamla brandara er þó að
þeir eru einmitt gamlir og
ekki fyndnir lengur og það
sem Poulenc samdi í kring-
um 1920 virkar nú á dögum
eins og hver önnur fíflalæti.
En leikgerðin hittir í mark ef
áheyrandanum finnst hún
fyndin og var greinilegt af
hlátrasköllunum i salnum að
margir skemmtu sér vel.
Hvunndagsljóðin svonefndu frá
1940 voru besta atriði efnisskrárinnar, hvert
öðru fallegra, enda Poulenc þá hættur að
segja brandara og andinn kominn almenni-
lega yfir hann. Ljóðin voru prýðilega flutt af
þeim Þórunni Guðmundsdóttur og Kristni
Emi Kristinssyni. Sævar Sigurgeirsson var
líka sannfærandi i fáránleikanum og náði að
kitla hláturtaugar margra leikhúsgesta.
Annað var kannski ekki alveg eins gott og
má kenna hljómburðinum í Kaffileikhúsinu
þar um, velflest lögin voru flutt með undir-
leik blásara og strengjahljóðfæra og áttu
hljóðfæraleikaramir það til að yfirgnæfa
söngkonuna, a.m.k. þar sem undirritaður
sat. En alltént var maturinn góður - bara
hann gerir sýninguna þess virði að sjá hana
og heyra.
Nú um daginn var verið að setja upp söng-
leik á Broadway í New York sem nefnist
Band in Berlin. Fjallar „sjóið“ um sönghóp-
inn Comedian Harmonists, sem á þriðja og
fjórða áratug aldarinnar naut ámóta vin-
sælda á meginlandi Evrópu og Bitlarnir síð-
ar meir. Og eins og margir vita var endir
bundinn á feril hópsins árið 1935, þegar
Hitler lét setja hann í bann sökum þess að
þrír af sex meðlimum hans vom Gyöingar.
Þar með var auðvitað ekki slegið á vinsældir
Comedian Harmonists; upptökur þeirra héidu
áfram að seljast víða um heim, meðal annars
hér uppi á íslandi. Enn í dag eru Comedian
Harmonists í uppáhaldi hjá rosknum íslend-
ingum, eins og sannaðist þegar nýjar geisla-
plötur með upptökum af söng þeirra félaga
bárast versluninni 12 tónar fyrir skömmu,
því þær seldust________
upp á nokkrum
dögum.
Eftir lýsing-
um að dæma
fremur
óvenjulega
að Broad-
way-söng-
leiknum
staðið. Þar
er blandað saman
úr kvikmyndum, mynd-
um af skyggnum, brúðum og svo „lifandi“
söng. Sönghópurinn Hudson Shad leikur og
syngur hlutverk þeirra félaga í Comedian
Harmonists og er þegar farinn að selja fjöld-
an allan af geislaplötum út á frammistöðu
sína.
Þetta er hins vegar ekki eina tilraunin sem
gerð hefur verið til að fjalla um feril Comedi-
an Harmonists á sviði. Fyrir tveimur áram
var hleypt af stokkunum söngleik um þá í
Kalífomíu; Barry Manilow (!!!) samdi lögin
sem sungin voru, en þessi uppfærsla varð
ekki langlíf. Og nú hefur Miramax samsteyp-
an, sem stóð að kvikmyndinni Shakespeare
in Love, sent frá sér leikna mynd sem nefnist
einfaldlega The Harmonists, en ef af líkum
lætur verður hún sýnd hér á landi innan tíð-
ar.
Sigurður Árni til Feneyja
Nú er ljóst að Sigurður Árni Sigurðsson,
myndlistarmaður frá Akureyri, verður full-
trúi íslands á Bíennalinum í Feneyjum,
helstu samsýningu myndlistar-
manna í Evrópu í dag. Kemur hann
til með að sýna verk sín í Aalto-skál-
anum svonefnda, sem íslendingar
hafa haft til afnota imi margra ára
skeið. Mun Auður Ólafsdóttir list-
fræðingur fylgja sýningunni úr
garði með sérstakri umfjöllun. Fram
til þessa hefur Sigurður Árni verið
langdvölum í Frakklandi, þar sem
verk hans hafa verið sýnd með
reglulegu millibili og hlotið góöar
viðtökur. Til dæmis hefur Bemard
Marcadé, einn þekktasti gagnrýn-
andi og sýningarstjóri í Frakklandi í
dag, gert sér sérstakt far um að
kynna verk Sigurðar Árna þar í
landi.
Síðasta sýning Sigurðar Árna heima á ís-
landi var haldin fyrir ári síðan í Gallerí Ing-
ólfsstræti 8. Við þetta má bæta að listamað-
urinn hannaði „lógó“ Menningarborgarinnar
Reykjavíkur áriö 2000.
Tónlist Francis Poulenc í leikhúsformi,
Kaffileikhúsið, 27.mars
Sýning sem ber nafhið Franskt kvöld - tón-
list Francis Poulenc á leikhúsformi var frum-
sýnd í Kafflleikhúsinu á laugardagskvöldið.
Boðið var upp á franska máltíð og síðan
fluttu Sævar Sigurgeirsson leikari og Þór-
unn Guðmundsdóttir söng-
kona lög eftir Poulenc við
undirleik nokkurra hljóð-
færaleikara, en tilefnið var
aldar afmæli hins ástsæla
franska tónskálds.
Uppákoman átti að hefjast
klukkan 20, en samt liðu
fiöratiu minútin- og bar ekk-
ert til tíðinda nema að gam-
ir leikhúsgesta gauluðu æ
háværar. Loksins kom þó
maturinn, fyrst svonefnd
fiskisúpa Miðjarðarhafsins
og síðan klassískur franskur
pottréttur, Boef Bour-
guignon, og smakkaðist
hvort tveggja prýðilega þó
heldur væru skammtarnir
rýrir fyrir svanga menn. Eft-
irrétturinn var svo dísætt
Kiwisorbet og eftir hann var
komið að andlegum nautn-
um og upplifunum í formi Úr uppfærslu
tónlistar og leiks.
Tónlistarflutningurinn var sérkennilegur.
Á undan hverju lagi fór leikarinn með text-
ann og lék hann með trúðslegum tilburðum,
___________________________ og fékk þá
gjaman
söngkonuna
í lið með sér
- sem var
klædd eins
- og 19. aldar
vændiskona - og jafnvel einn og einn hljóð-
færaleikara. Flutt vora ljóð eftir Apollinaire,
Jacob og Cocteau og má segja að hvert ljóð
hafi verið túlkað á tvo vegu, fyrst með leik
og síðán með tónlist.
Tónlist
Jónas Sen
Kaffileikhússins á tónlist Francis Poulenc.
Gamlir brandarar
Þetta er vandasamara en það hljómar því
tónlist verður ekki lýst auðveldlega - sjálfur
Victor Hugo sagði eitt sinn að tónlist væri
um eitthvað sem ekki væri hægt að lýsa með
orðum, en væri heldur ekki hægt að þaga
yfir. Því hljóma hjákátlega allar dramatískar
lýsingar á inntaki einhvers tónverks og
verða aldrei annað en persónuleg skoðun
Hótel Hekla í Ábo.
Leiksýning Kaffileikhússins, Hótel Hekla,
hefur hlotið góðar viðtökur í Ábo í Finnlandi
þar sem verkið var
flutt á sænsku. í Ábo
Underráttelser, helsta
dagblaði borgarinnar,
er sagt að leikritið
(sem kallað er „fjar-
stæðukenndur gam-
anleikm- með súrreal-
ísku ívafi“) sé léttleik-
andi og skemmtflegt,
og dragi fram skop-
legu hliðina á samskiptum fólks við þær sér-
stöku aðstæður sem flugferðalög skapa, auk
þess sem það sé sérstaklega kryddað sérís-
lenskri sjálfsíróniu. Leikuranum, Þóreyju
Sigþórsdóttur og Hinriki Ólafssyni, er hælt
fyrir líflegt látbragð og hreyfingar, sem gera
þeim kleift að yfirstíga þau vandamál sem
hljótist af þvi að leika á öðra tungumáli.