Dagblaðið Vísir - DV - 29.07.1999, Blaðsíða 11

FIMMTUDAGUR 29. JÚLÍ 1999
★
enning
n
Umsjón
AJalsteinn Ingólfsson
Vindurinn leikur á flautu
KK plús tríó
Djasstríó,
skipað þeim
Óskari Guð-
jónssyni, ten-
ór- og sópran-
saxófónleik-
ara, Þórði
Högnasyni
kontrabassa-
leikara og Ein-
ari Val Schev-
ing trommu-
leikara, hefur
verið á hring-
ferð um landið
í þessum mán-
uði. ■ Trióið
hefur spilað
fimmtán sinn-
um á ellefu
dögum og á
eina tónleika
eftir þegar
þetta er skrif-
að. Það eru
ekki margar
efnisskrár ís-
lenskra
djassveita sem
fá spilun af
þessu tagi.
Venjan er sú að efninu er
laxerað í eitt skipti fyrir öll,
kannski tvisvar eða hámark
þrisvar, ef eitthvað sérstakt
kemur til.
Djass
Ársæll Másson
Þegar kom að Kaffileik-
húsinu á fimmtudagskvöld
var dagskráin vel keyrð, eins
og fyrr segir, og jafnvel gætti
þreytu í byrjun. En tónlist af
því tagi sem trióið bauð upp
á krefst töluverðrar samæf-
ingar. Stefin
voru alþekkt
en spOa-
mennskan að
öðru leyti opin
í alla enda.
Taktur og
hljómagangur
og þess háttar
hlutir voru
notaðir eftir
þörfum en ekki
umfram það -
hefðbundnir
kórusar bí-
boppsins fengu
yfirleitt langt
nef í sólóunum.
There Is No
Greater Love
var eini stand-
ardinn sem
fluttur var en
dæmi um önn-
ur viðfangsefni
voru Pósturinn
Páll, For Once
in My Life og O
Sole Mio, sem
var mjög vel
heppnað. Óskar
blés sterkt og grípandi og há-
timbraður bassaleikur Þórð-
ar kom þar vel út.
Eftir hlé kvað nokkuð við
annan tón en þá steig KK á
svið með tríóinu. Kristján er
mikill skemmtikraftur og ríf-
andi góður rytmagítarleikari
og hann flutti eigin blúsaða
dagskrá við undirleik tríós-
ins. í fyrstu var eins og tríó-
ið væri úti á þekju í Grand
Hotel en strax í öðru lagi fór
þetta að smella betur saman.
Addi amfetamín og fleiri
blúsar voru frjálslega fluttir
og úr varð hin ágætasta
skemmtun það sem eftir lifði
kvölds.
Óskar Guðjónsson saxófón-
leikari.
Barnabókasafn
Kolbeinn Bjarnason
flautuleikari og Guðrún Ósk-
arsdóttir semballeikari héldu
tónleika í Skálholtskirkju á
laugardaginn var. Á efnis-
skránni voru eingöngu sam-
tímaverk, og hófust tónleikarn-
ir á frumflutningi tónsmíðar
eftir Svein Lúðvík Björnsson
sem ber heitið Kannski núna
eöa ...
Verkið er í þremur hlutum,
hnitmiðað, stutt og áheyrilegt
og Scunkvæmt efnisskránni má
líkja þvi við „þrjár smámyndir
þar sem rikir alger kyrrð, eng-
in hreyfing, engin þróun.“ Nú
kann einhver að halda að
þannig tónlist sé út í loftið, eða
bara eitthvað svoleiðis, og
svona. En þvert á móti skynjar
maður heildstæða hugsun og
sterka formtilfinningu, tón-
skáldinu er greinilega alvara og
tónlistin er ekkert að þykjast
vera eitthvað annað en hún er.
Skaðaði ekki að verkið var
prýðilega flutt af þeim Kolbeini
og Guðrúnu, flutningurinn var
áhrifamikill, enda skríkti
minnsti áheyrandinn af gleði og
þurfti i lokin að fjarlægja hann.
Næst lék Kolbeinn tónsmíð-
ina Tempio di Fumo, Musteri
reykjarins eftir rúmenska tón-
skáldið Doina Rotaru. ! efnis-
skránni sagði að tónskáldið leit-
aöist í tónlistinni við að „sam-
eina fomeskjulegan galdur
flaututónsins og nútímalega tækni sem á sér
oft, þrátt fyrir allt rætur í aldagamalli flautu-
tækni ýmissa menningarsamfélaga". Mögu-
leikar flautunnar voru svo sannarlega nýttir
til hins ýtrasta, og þegar það dugði ekki til
var sungið inn í hljóðfærið. Á tímabili var
eins og vindurinn sjálfur væri að leika á
flautuna, því maður heyrði ofurveika tóna
sem virtust koma úr órafjarlægð. Er hægt að
kalla svona effekt flautugnauð? Kolbeinn
flutti þennan magnaða seið á meistaralegan
hátt, og sýndi að hann hefur yfirburðatækni
og getur allt. Var þetta án efa besta atriði
efnisskrárinnar.
Kolbeinn Bjarnason flautuleikari - „getur allt“
Tónleikar
Jónas Sen
Haldið fyrir eyrun!
Á tónleikunum mátti heyra sónötu fyrir
sembal (1987) eftir Leif Þórarinsson. Það
mun vera hugleiðing um mynd eftir Gunnar
Öm Gunnarsson, Feróalag inn í œvintýri, en
þar heldur risi á höll í lófa sér. Þrátt fyrir að
innblásturinn sé sóttur í æv-
intýri er sónatan þó merki-
lega litlaus og gleðisnauð,
stemningin drangaleg og
hvergi ljós í myrkr-
inu, ekki einu sinni í
endann. Guðrún Ósk-
arsdóttir lék sónötuna
af tæknilegu öryggi og
voru töluverð tilþrif í
túlkun hennar, en það
dugði ekki til að tón-
listin kæmist nokkm
sinni á flug.
Ekki batnaði
ástandið í næsta at-
riði efnisskrárinnar.
Kolbeinn flutti þá tón-
verk eftir Toshi Ichi-
yanagi sem ber heitið Kaze
no Iroai. Nú veit ég ekki
hvað Kaze no Iroai þýðir, en
það gæti allt eins verið „Mjög
leiðinleg tónlist". Þetta er
svona tónsmíð þar sem lag-
línan hoppar upp og niður
erfið tónbil, hrynjandin er
óskiljanleg og mann langar
mest til að halda fyrir eymn.
Ef tónskáldið hefur ætlað sér
að ögra áheyrandanum, þá
tókst honum það. En til
hvers?
Að lokum frumfluttu þau
Guðrún og Kolbeinn tónsmíð
eftir Hans-Henrik Nordström
sem heitir Draumur. Þetta er
fallegt verk, ekki endilega
draumkennt, heldur þvert á
móti með rökréttri framvindu. Rödd flaut-
unnar er tjáningarrík og semballinn svarar
henni af sannfæringu og einlægni. Samleik-
urinn er listilega ofinn og er oft sem hljóð-
færin tvö renni saman í eina heild.
Nordström er greinilega laus við þá óþolandi
tilhneigingu sumra nútímatónskálda að
hrúga alltof mörgum nótum á lítið rými,
svona eins og verið sé að skjóta flugu með
fallbyssu. í Draumi Nordströms er hvergi of-
aukið, hver nóta hefur djúpa merkingu. Þau
Guðrún og Kolbeinn léku tónsmíðina af mik-
illi innlifun og var þetta góður endir á tón-
leikunum.
Miðamerískur djass
Af Irakere og Eddie Palmieri
Hér á landi kvarta rithöfundar iðulega yfir
áhugaleysi útgefenda, fjölmiðla og stofnana
um barnabókmenntir. Ef til vill er skamm-
góður vermir að annars staðar í heiminum
skuli þessar bókmenntir vera hafðar í háveg-
um, en engu að síður vill menningarsíðan
vekja athygli á sérstöku safhi sem er einmitt
helgað bamaefni af ýmsu
tagi. Hér er átt við de
Gmmmond safnið við há-
skólann í Suður Miss-
issippi, sem stofnað var
árið 1966 af fyrrverandi
bókaverði frá Louisiana,
Lenu Young de Gmmm-
ond. Á þrjátíu ára tímabili
hefur þetta safn þanist út
og er nú komið fyrir í tæp-
lega 300 fermetra sérdeild
við háskólabókasafnið.
Þama getur fólk endurlif-
að æsku sína með því að
fletta barnabókum af ýmsu tagi, myndabók-
um, sprettibókum, kvæðabókum, kennslu-
bókum, biblíusögum, þjóðsögum og mynd-
skreyttum ævintýmm; 55.000 bækur eru fyr-
irliggjandi. Elsta bókin em Dæmisögur
Esóps frá 1530. Auk þess eru þama um 250
tímarit sem gefin hafa verið út fyrir böm. Er
þetta stærsta safn sinnar tegundar í Banda-
ríkjunum.
í safninu er sérstök myndskreytingardeild,
þar sem er að flnna myndefni eftir marga
helstu bamabóka-“illústratöra“ á Vestur-
löndum á 19 og 20stu öld, til dæmis Kate
Greenaway (sjá mynd), Ezra Jack Keats og
H.A. Rey, allt frá frumskissum og til endan-
legra skreytinga.
Safnið heldur einnig til haga alls kyns efni
leikfóngum sem gerð hafa verið í tengslum
við vinsælar barnabækur, tuskudýmm,
dúkkum og spilum. Dee Jones, forstöðumað-
ur safnsins, segir að böm komi aðallega í
heimsókn til að kynnast þeirri vinnu sem
liggi að baki barnabókum sem þau þekkja,
fullorðnir séu hins vegar á höttum eftir
æskuminningum sem tengist ákveðnum
bamabókum.
Ekki bara
andlitsmálun
Óneitanlega er það jákvæð þróun að ýms-
ir staöir úti á landi skuli leggja sig fram við
að bjóða ferðalöngum
upp á aðra afþreyngu en
rokktónlist og andlits-
málun um verslunar-
mannahelgina. Meðan
Halló Akureyri stendur
yfir fyrir norðan, verður
vönduð tónlist flutt og
bókmenntir kynntar í
Deiglunni í Listagilinu.
Frá fóstudegi til sunnu-
dags munu hátt í þrjátíu
manns flytja þar ljóð og
fremja tónlist og meðal flytjenda eru Þor-
stein Gylfason (á mynd), Þráinn Karlsson,
Jón Laxdal Halldórsson, Siv Ragnhildardótt-
ur, Michael Jón Clarke, Tjamarkvartettinn
og fleiri. Þess á milli verða leiknar upptökur
af ljóðalestri látinna stórskálda og „skúffu-
skáld" fá að viðra eigin skáldskap.
Að Lónkoti i Sléttuhlíð í Skagafirði verður
boðið upp á tónlistarskemmtun í stærsta
tjaldi landsins, þar er einnig að fmna úrval
verka eftir Pál Guðmundsson frá Húsafelli;
auk þess er teikningar við skagfirskar þjóð-
sögur eftir Ragnar Lár aö fmna í Sölva-Bar á
staðnum. Að ógleymdum
myndum Sölva Helgason-
ar (sjá mynd). Frá Lón-
koti getur fólk einnig
siglt út á fjörðinn og
rennt fyrir fisk eða fengið
að skoða eyjarnar undir
leiðsögn.
Ýmislegt uppbyggilegt
er einnig að gerast í
henni Reykjavík yfir
verslunarmannahelgina.
Til dæmis gæti barnafólk
gert sér ferð upp í Árbæjarsafn bæði á
sunnudag og mánudag. Sunnudagurinn er
helgaður þarfasta þjóninum, hestar verða á
safnsvæðinu, járnsmiður smíðar skeifur og
póstlest fer um safnsvæðið. Á mánudag er
efnt til sérstakrar bama-og fjölskyldudag-
skrár í safninu, gömul leikfóng verða til sýn-
is og farið verður í gamla leiki og nýja.
Af þeim öölmörgu flytjendum sem
sérhæfa sig i lafrieskum djassi er
kúbverska hljómsveitin Irakere senni-
lega einna merkilegust. Hún bræðir
djass, fónk og bíbop saman við afró-
kúbverska hrynjandi af einstöku list-
fengi. Þetta er tíu til tólf manna
hljómsveit og valinn maður í hverju
rúmi. Það liggur við að
hver og einn þeirra
sé snillingur á sitt
hljóðfæri og enginn
meiri en foringinn
sjálfur, píanóleikarinn
Jesus „Cucho“ Valdes.
Nafnið Irakere merkfr
frumskógur en er nafn
héraðsins sem flestir bestu ásláttar-
leikarar Kúbu era frá.
Hljómsveitin hefur alið af sér
margt séníið á tuttugu og fimm ára
ferli sínum og ber þar nöfn trompet-
leikarans Arturo Sandovals og saxó-
fónleikarans Pacquito D’Rivera hæst
en þefr búa nú báðir í Bandaríkjun-
um.
Á hverju ári fer Irakere í fjölda tón-
leikaferða um allan heim og árviss er
ca tveggja vikna heimsókn þeirra í
djassklúbbinn Ronnie Scott’s í
London og þarf þá að panta miða með
margra vikna fyrirvara. Hægt er að fá
Geislaplötur
Ingvi Þór Kormáksson
tónleikaupptökur frá Ronnie Scott’s
frá 1988 á tveimur diskum sem alla-
vega fást í versluninni Tólf tónum. Ég
hef ekki enn getað fundið upptökur
frá 25 ára afmælinu 1998 en ágætan
safndisk, IRAKERE: LA COLECCIÓN
CUBÁNA (Nascente, 1998), ætti að
vera hægt að fá að panta ef hann er
ekki til staðar í hljómplötuverslunum.
Hann fær bestu meðmæli, sem og tón-
leikadiskarnir. í leiðinni má nefna
einn disk í viðbót, IRAKERE: EN
VIVO (Javelin, 1995) sem inniheldur
talsvert af dálítið gamaldags, lauflétt-
um og misjafnlega áhugaverðum en
samt forvitnilegum upptökum.
Salsadjasspíanóleikur
Eddie Palmieri er á svipuðum nót-
um og Irakere. Hann er frábær
píanisti og útsetjari
líkt og Chucho Vald-
es. Á nýjasta diski
sínum, EDDIE PAL-
MIERI: EL RUMBERO
DEL PIANO (RMM
Records, 1999), heldur
~ Palmieri sig dálítið á
hefðbundnum slóðum sem þýðir að
tónhstin er ekki alveg eins djass-
kennd og oft áður. Hann gefur þó ágæt
sýnishorn af salsadjasspíanóleik af
besta tagi. Lögin eru frá Puerto Rico,
Mexíkó, Kúbu og víðar að. Palmieri
og hans menn eru ekki alveg eins
villtir og fjölbreyttir og Irakere. Eftir
sem áður er kraftur í músíkinni og
góð sveifla í gangi og hljóðfæraleikur
allur pottþéttur.
Öll lögin hjá rúmbumeistaranum
era sungin nema síðasta lagið sem er
hreint djasslag. Hjá köppum Chuchos
er söngurinn hins vegar aukaatriði
þótt þeir eigi það til að gefa frá sér
rokur af og til. Valdes og Palmieri eru
vissulega einhverjir bestu latíndjas-
spíanóleikarar heims en fleiri era í
úrvalsliðinu: Michael Camilo, Gonza-
lo Rubalcaba, Hilton Ruiz, Danilo Per-
ez, Mike Orta, svo aðeins nokkrir séu
nefndir. - í lokin má svo minnast á
ágætan (og ódýran) safndisk í viðbót
með kúbverskri tónlist, CUBA (Hall-
mark, 1998). Á honum er að finna
bæði þjóðlega músík og dægurlög.