Dagblaðið Vísir - DV - 16.09.1999, Blaðsíða 20

4
24
FIMMTUDAGUR 16. SEPTEMBER 1999
Fréttir
Baráttusaga Heilbrigðiseftirlits Suðurlands.
1995
HES varar viö campylobacter
m.a. í bréfi til
landbúnaðarráöherra.
13. júlí '99
Úttekt HES S Ásmundar-stöðum
og slðturhúsi Reykjagarös.
Vegna sýkinga og sóöaskapar
í fuglasláturhúsi
27. júlí '99
Úttekt HES - enn óskað eftir
aö sótt veröi um
starfsleyfi fyrir búiö.
31. júlí '99
Eftirlit meö Reykjagaröi tekiö
úr höndum HES
9. sept. '99
Heilbrigöisfulltrúar HES skrifa
sveitarfélögum,
heilsugæslustöövum o.fl. vegna
campylobackter.
1998
1995
W
1999
Júlí 98
Bréfaskriftir mílli
heilbrigöisyfirvalda á
Suöurlandi, HES og Reykjagarös
vegna sýkinga og sóðaskapar í
fuglasláturhúsi.
14. júlí '99
Greinargerð og bréf HS sent til
aöila á heilbrigöissviöi og
eiganda.
27. júlí '99
Heilbrigðisnefnd ákveöur aö
óska eftir opinberri rannsókn
á starfsháttum HES
24. ágúst '99
Fyrsta yfirheyrslan yfir
heilbrigöisfulltrúum HES
13. sept. '99
Heilbrigöisfulltrúar HES ganga
á fund umhverfisráðherra og
fara fram á aö settar veröi
reglur til varnar campylobacter.

Heilbrigöisfulltrúarnir á Suðurlandi biðja ráðherra um:
Reglur gegn syktum vorum
- berjast gegn campylobacter þrátt fyrir tilraunir til að gera þá óvirka
„Það er ekki við hæfi að neytend-
ur geti ekki gengið að því vísu að
ýtrustu varúðarráðstafanir séu við-
hafðar af yfirvöldum til þess að
koma í veg fyrir aö þeir veikist."
Svo segir m.a. i bréfi sem Heil-
brigðiseftirlit Suðurlands hefur sent
landbúnaðarráðherra og umhverfis-
" ráðherra. Enn fremur segir að ekki
sé viðunandi að látið sé óátalið að
sýkt vara sé í verslunum. Er þeim
tilmælum beint til ráðherranna að
þeir beiti sér fyrir að settar verði
reglur hér á landi um framleiðslu,
vinnslu og sölu kjúklingakjöts.
Reglur þessar verði þannig að neyt-
endur geti treyst því að sýkt vara sé
ekki í verslunum.
Heilbrigðisfulltrúar Heilbrigðis-
eftirlits Suðurlands berjast enn
ótrauðir gegn campylobacterfaraldr-
inum þótt ýmis ljón hafi orðið á veg-
inum. Þeir gengu á fund umhverfis-
ráðherra í fyrradag til að ræða
vandann. Þeir hafa sent orðsend-
ingu til viðkomandi sveitarfélaga og
heilsugæslustöðva. Þeir vilja sam-
starf stjómvalda, heilbrigðisstétta,
matvælaframleiðenda, bænda og
neytenda. Þeir harma að aðilar sem
málið varðar skuli með ýmsum ráð-
um hafa reynt að beina kastljósum
frá staðreyndum og aðalatriðum
þess.
Sögulegt hámark
Campylobacterfaraldurinn náði
sögulegu hámarki í júlí sl. Þann
mánuð greindust á sýkladeild Land-
spítalans 103 tilfelli. Það em tvöfalt
Innlent
fréttaljós
Jóhanna Sigþórsdóttir
fleiri tilvik en greindust í júlí í
fyrra. Tölumar um tíðni sýkinga í
súluritunum hér á síðunni segja að
öðra leyti sina sögu. Haft skal í
huga að samkvæmt þumalputtaregl-
unni má gera ráð fyrir að aðeins
einn af hverjum tíu sem sýkjast
->greinist með campylobacter. Fjöldi
sýktra er m.ö.o. tíu sinnum meiri en
tölumar á súluritunum gefa til
kynna. Er gert ráð fyrir að kostnað-
ur vegna campylobactersýkinga fari
í 3-400 milljónir króna á þessu ári.
Það vekur óneitarlega athygli í
þeirri umræðu sem átt hefur sér
stað að undanfomu hve ólikar leið-
'ir menn vilja fara í baráttunni við
þennan vágest. í þeim efnum hafa
framkvæmdastjóri og heilbrigðis-
fulltrúi Heilbrigðiseftirlitsins á Suð-
urlandi verið 1 fararbroddi.
Sofið á verðinum?
Það var árið 1995 sem þeir vöktu
fyrst athygli á campylopbacter og
vömðu við sýkingum. Viðvaranir
þeirra fengu, vægast sagt, lítinn
hljómgrunn. Um svipað leyti var
farið að selja ófrysta kjúklinga í
matvömverslunum. Á næstu ámm
margfaldaðist tíðni sýkinga eins og
sjá má á meðfylgjandi súluriti. Það
var þó fyrst í mars sl. sem hinar
ýmsu stofnanir heilbrigðisgeirans
tóku höndum saman um að vinna
gegn campylobacter. Síðan hafa
landlæknisembættiö, Hollustuvemd
ríkisins og embætti yfirdýralæknis
unnið að rannsóknum á útbreiðslu
og orsökum faraldursins. Ríkis-
stjómin veitti styrk til þessa verk-
efnis. Þrátt fyrir það fjölgaði sýking-
um hröðum skrefum á næstu mán-
uðum. RannsóknEuráð Islands veitti
15 milljónir króna til rannsóknar-
verkefnis um faraldursfræði og fyr-
irbyggjandi aðgeröir sem á aö ljúka
á næstu þremur ámm. Að því munu
koma fleiri aðilar en áður voru
nefndir, ss. tilraunastöð Háskóla ís-
lands í meinafræði á Keldum,
Sýklafræðideild Landspítala og
Rannsóknarstofnun fiskiðnaðarins.
Haraldur Briem sóttvamalæknir er
ekki þeirrar skoðunar að heilbrigð-
isyfirvöld hafi sofið á verðinum þeg-
ar campylobactersýkingum fór að
fjölga verulega. Hins vegar segir
hann að deila megi um hvort nóg
hafi verið að gert.
Mörg bréf og greinargerðir
Hitt er víst að heilbrigðiseftirlit-
ið á Suðurlandi svaf ekki á verðin-
um. Fulltrúar þess hafa á undan-
fomum missemm margsinnis var-
að við slæmri umgengni á Ás-
mundarstaðabúinu og kjúklinga-
sláturhúsinu á Hellu. Mörg bréf og
greinargerðir hafa farið frá þeim
til viðkomandi heilbrigðisyfir-
valda, þ.e. Heilbrigðisnefndar Suð-
urlands, héraðslæknis, héraðs-
dýralæknis og eiganda Reykja-
garðs, en án árangurs. Heilbrigðis-
fulltrúamir settu fram athuga-
semdir við Bjama Ásgeir Jónsson,
framkvæmdastjóra Reykjagarðs,
eftir að hafa skoðað kjúklingaslát-
urhús fyrirtækisins á Hellu. Þar er
slátrað frá Ásmundarstaðabúinu,
sem framleiðir Holtakjúklinga, svo
og frá Móum. Einnig fóru heil-
brigðisfulltrúar í vettvangskönnun
að Ásmundarstöðum. I kjölfar
þeirrar ferðar, þann 13. júlí sL, rit-
uðu þeir greinargerð þar sem lýst
var afar slæmu ástandi i hreinlæt-
ismálum á búinu.
Á þeim tíma, þ.e. 1. janúar 1998
til 1. ágúst 1999, vora niðurstöður
Hollustuvemdar ríkisins þær að 83
prósent sýna úr kjúklingum frá
Reykjagarði hefðu reynst sýkt af
campylobacter. Um 50 prósent
sýna frá Móum og Ferskum
kjúklingum hefðu reynst sýkt en
ekkert frá ísfugli. f niðurstöðum
sem heilbrigðisyfirvöld birtu nú í
september reyndist hlutfallið svip-
að.
Því hefði mátt búast við að heil-
brigðisyfirvöld brygðu hart við
þegar skýrsla Heilbrigðiseftirlits
Suðurlands kom fram. Enda settu
heilbrigðisfulltrúarnir á Suður-
landi fram þá kröfu að hætt yrði að
dæla sýktum kjúklingum á mark-
aðinn og varpa ábyrgðinni á herð-
ar neytendum með því að segja
þeim að maukelda matinn sinn til
að fá ekki matareitrun.
En nei, Heilbrigðisnefnd Suður-
lands, sem heilbrigðisfulltrúarnir
heyra undir, kærði þá til ríkislög-
reglustjóra fyrir lagabrot í starfi!
Bæði framkvæmdastjórinn og heil-
brigðisfulltrúinn hafa því mátt
sæta yfirheyrslum hjá lögreglunni
á Hvolsvelli, svo og rannsóknar-
viðtölum í umhverfisráðuneyt-
inu,undanfamar vikur. í stað þess
að setja lóð þeirra á vogarskálina í
baráttunni gegn campylobacter
hafa þeir verið meðhöndlaðir eins
og sakborningar. Nú bíða þeir úr-
skurðarins - ekki varðandi aðgerð-
ir gegn sýkingum heldur um eigin
sekt eða sakleysi.
Eftirlit í molum
Eftirlit með Ásmundarstöðum
hefur nú verið tekið úr höndum
Heilbrigðiseftirlits Suðurlands,
samkvæmt ákvörðun Heilbrigðis-
nefndar Suðurlands. Heilbrigðis-
fulltrúarnir hafa þó komið all-
nokkrum kærum áfram til Holl-
ustuverndar. Til dæmis er beðið
um athugun á því hvort alifuglar
séu fluttir til slátrunar í sama bíl
og síðan tekur kjötafurðir til baka
i verslanir. Einnig er kvartað und-
an því að sami aðili sjái um að
taka til mat í mötuneyti og hafa
umsjón með sláturgöllum og þrif-
um. Hollustuvemd hefur ekki tek-
ið á þessum málum. Vatnssýni,
sem Heilbrigðiseftirlit Suðurlands
tók í síðustu viku á vatnasviði Ás-
mundarstaða, reyndist vera með
campylobacter.
Hlutverk formanns heilbrigðis-
nefndarinnar er margslungið.
Hann er sveitarstjóri á Hellu og
þarf því að gæta hagsmuna sveit-
arfélagsins I sömu andrá og hann
áminnir eiganda kjúklingasláttu--
hússins sem aftur veitir Hellubú-
um atvinnu. Hann er líka stjómar-
formaður Sorpstöðvar Rangár-
vallasýslu sem réð Gámaþjónust-
una til þjónustu við Reykjagarð.
Sú þjónusta breyttist ekki til hins
betra fyrr en heilbrigðisfulltrúarn-
ir á Suðurlandi höfðu gert athuga-
semd við sóðaskapinn. Úttekt heil-
brigðiseftirlitsins varð einnig til
þess að átta tonnum af bílhræjum,
járnadrasli og byggingarleifum
var ekið á urðunarstað frá Ás-
mundarstöðum.
En betur má ef duga skal.
Campylobacter mallar í ferskum
kjúklingum í matvöraverslunum
meðan heilbrigðisstofiianir kasta
á milli sín tölum um sýkt sýni og
heilbrigð. Ekki er geflð upp hvaða
bú eru með sýkta vöru og hver
heilbrigða. Fyrst á að ljúka
skyndirannsókninni og ræða síð-
an málin, að sögn Jóns Gíslasonar
hjá Hollustuvemd. Þannig er neyt-
andanum haldið í „rússneskri rúl-
lettu“ þegar hann velur sér f mat-
inn, eins og framkvæmdastjóri
Heilbrigðiseftirlits Suðurlands
orðaði það í DV um daginn.
-JSS
Fjöldi Campylobacter sýkinga - mánaöartölur áriö 1999 1 on
110 100 _
80 - - - - -
„ 61 I «
Q,mmmm , I
Jan Feb Mar Apr Maí Jún Júl Ágú
Campylobacter-sýkingar ?
- fjöldi tilfella eftir árum
300
250
200
2
•o
ÍT 150
100
50
0
00
00
co
o
lo
00 00 wm 'H.i |Q0| oo CD ]J3 00 1 " 1 *
‘90 ‘91 ‘92 ‘93 ‘94 ‘95
Ár
o
CNJ
04
CD
LO
00
(/)
im
'(B
tmm
s
3
C
'03
E
oo
3
4-*
2
lí
ijq