Dagblaðið Vísir - DV - 25.11.1999, Blaðsíða 15

FIMMTUDAGUR 25. NÓVEMBER 1999
15
Jólaljósin geta
valdið fjárhagstjóni
- gáleysið algengasta orsökin
Rafmagn er einn stórvirkasti
brennuvargur nútímans. Á ári hveiju
veröa margir eldsvoðar sem eiga upp-
tök sín í raíbúnaði. Stundum kviknar
í vegna bilunar en algengara er að gá-
leysi okkar sjálfra sé um að kenna.
Jólin er hátíð ljóssins og þá er
kveikt á fleiri ljósum og lengur en
aðra daga ársins. Hluti af undirbún-
ingi jólanna á að vera að ganga úr
skugga um að þau ljós sem nota á séu
í góðu lagi. Óvandaður, skemmdur og
rangt notaður ljósabúnaður getur
valdið bruna og slysum.
Til að tryggja að rafmagnið setji
ekki brennimark sitt á heimilið um
jólin er nauðsynlegt að sýna aðgát í
hvívetna og fara yflr allan ljósabún-
að.
Látum ekki loga yfir nótt
Engin jólaljós eru svo örugg að
hægt sé að útiloka íkveikju af þeirra
völdum. Varasamt er að láta loga á
jólaseríum sem og öðrum jólaljósum
innanhúss yfir nótt eða þegar enginn
er heima. Sérstaklega á það við um
ljós á jólatijám.
Flestar nýrri ljósaseríur til notkun-
ar innandyra eru þannig gerðar að
þegar ein pera „deyr“ logar áfram á
hinum. Eftir því sem logar á færri
perum eykst ljósastyrkur hverrar
peru og þar með hitinn. Ljós sem of-
hitna geta auðveldlega valdið bruna.
Jólaljósin geta valdið miklu fjárhagstjóni ef ekki er varlega farið.
Skiptum því strax um bilaðar perur á
ljósaseríum.
Algengt er að fólk haldi upp á göm-
ul jólaljós sem eru úr sér gengin. Oft
endar þessi hirðusemi með íkveikju
eða slysi af völdum ljósanna. Hendum
því gömlu ljósunum eða látum fag-
mann yfirfara þau ef minnsti grunur
leikur á að þau séu í ólagi.
Réttur styrkur skiptir
máli
Aldrei má setja sterkari peru í ljós
en gert er ráö fyrir á leiðbeiningum
frá framleiðcmda. Röng gerð, stærð
eða styrkur
getur vald-
ið ofhitnun
sem leiðir
til íkveikju.
TUað i fá ör-
ugg 1 e ga
rétta ljósa-
peru í stað
bila ðrar
pera í jóla-
seríu er
best að
taka ljósa-
búnaðinn
með sér
þegar ný
pera er
keypt. Sölu-
menn vita hvaða perur henta best.
Vegna hitans sem stafar frá ljósa-
perum er mikilvægt að alltaf sé nægi-
leg fjarlægö frá ljósi í brennanlegt
efhi. Rafljós geta t.d. kveikt í glugga-
tjöldum engu síður en kertaljós. Sýn-
um því sérstaka varúð gagnvart jóla-
stjömum og öðm pappírsskrauti sem
sett er utan um ljósaperur. Ef ljósa-
pera liggur við brennanlegt efni eins
og pappír er stórhætta á íkveikju.
Þegar farið er yfir jólaljósin er
áríðandi að skipta tafarlaust um
brotnar klær og brotin perastæði.
Göngum einnig úr skugga um að all-
ar rafmagnsleiðslur séu heilar, að
einangrun sé alls staðar í lagi og að
ekki sjái i bera víra.
Inniljósin ekki
utandyra
Jólaljós utandyra eiga að vera sér-
stakiega gerð til slíkrar notkunar. Á
öllum jólaljósum eða umbúðum
þeirra sem seld era hér á landi sem
inniljós á að standa á íslensku að þau
séu eingöngu til notkunar innanhúss.
Að nota inniljós utandyra getur verið
lífshættulegt.
Útiljósaseríur sem ekki era tengd-
ar við spennubreyti eiga að vera
vatnsvarðar. Brýnt er að perur úti-
ljósa vísi ávailt niður svo ekki sé
hætta á að vatn safnist í perastæðin.
Einnig er mikilvægt að festa útiljós
vandlega þannig að perur geti ekki
slegist til og brotnað.
Logandi kerti era vitaskuld vara-
söm en komist þau í kynni við raf-
magn er enn meiri hætta á ferðum.
Því er brýnt að láta kerti aldrei
standa ofan á raftækjum eins og sjón-
varpi eða hljómflutningstækjum.
Kertið getur brætt sér leið niður í
tækið og kveikt í því. Einnig getur
kveikurinn failið logandi af kertinu
ofan á tækið eða vax lekið niður í það
og valdið íkveikju. -GLM
Heimild Löggildingarstofan
Ný verðkönnun í matvöruverslunum á höfuðborgarsvæðinu:
Bónus hækkar en
Nýkaup lækkar frá
asta mánuði
i
Verð i verslunum Nóatúns hefur
hækkað um 5,9 prósent ffá því i mars
en verð i Hagkaupi hefúr lækkað mest
á sama tímabili eða um 5,76 prósent.
Nóatún hefúr með þessu skipað sér í
flokk þeirra verslanakeðja og stór-
markaða sem bjóða hæst vöraverð.
Lægsta vöraverðið er sem fyrr í Bón-
usi og hefur bilið milli Bónuss og
Nettós aukist ffá síðustu verðkönnun
enda lækkaði verð í Bónusi frá könn-
un sem gerð var í september en hækk-
aði í Nettó. Verð í Bónusi hefur þó
hækkað frá því í október um 2,5%.
Verslanimar sem sýndu mesta verð-
hækkun í síðustu könnun hafa nú
lækkað verð nánast að sama skapi.
Þetta kemur meðal annars ffam í
nýrri verðkönnun sem Neytendasam-
tökin gerðu i 11 matvöraverslunum á
Góð ráð
fyrir jólin
- Látum aldrei loga á ljósunum á
jólatrénu yfir nótt eða þegar engirrn
er heima.
- Hendum gömlum jólaljósum
sem era úr sér gengin.
- Notum ætíð ljósaperur af réttri
gerð, stærð og styrkleika.
- Gætum þess að brennanleg efni
séu ekki nálægt jólaljósunum.
- Óvarinn rafbúnaður getur vald-
ið raflosti.
- Vörum okkur á óvönduðum
jólaljósum.
- Inniljós má aldrei nota ut-
andyra.
- Látum logandi kerti aldrei
standa ofan á raftæki.
- Góður siður er að skipta um
rafhlöður í reykskynjurum fyrir
hver jól.
höfuðborgðarsvæðinu. Könnunin var
gerð fostudaginn 19. nóvember og
náði til 104 vörategunda. Tekið skal
fram að hér er um beinan verðsaman-
burð að ræða en ekki er lagt mat á
þjónustustig sem er afar mismunandi.
Bónus hækkar mest
Helstu niðurstöður könnunarinnar
era: Lægsta verðið er í Bónusi, 82,3
miðað við meðalverðið 100 í öllum
verslununum. Aðrar verslanir undir
meðalverði era Nettó, Hagkaup og
Fjarðarkaup.
Hæsta meðalverð mældist í Ný-
kaupi og Nóatúni eða 107,1 og 107,0
miðað við meðalverðið 100. Meðalverð
í Nóatúni í sambærilegri könnun í
mars var 101,6.
Af verslununum ellefú hefur verðið
hækkað mest í Bónusi frá því i október
eða um 2,5% og lækkað mest i Ný-
kaupi eða um tæpt 1%.
Baugur hæstur og
lægstur
Könnunin var gerð í eftirfarandi
verslunum: Bónusi Holtagörðum,
Fjarðarkaupum, Hagkaupi Smára-
torgi, 10-11 Glæsibæ, Nóatúni Hring-
Hlutfallslegur verðmunur
- milli matvöruverslana á höfuðborgarsvæðinu
100(----------------------
XUV^L
106^. 107,8.
Meðalverö=100 kr.
DV
Bónus heldur stöðu sinni sem
ódýrasta matvöruverslunin á höfuð-
borgarsvæðinu.
braut, Samkaupum Vesturbergi, 11-11
Grensásvegi, Nýkaupi Kringlunni, Þín
verslun Seljabraut og Strax Hófgerði.
Veröbreytingar í verslunum á höfuðborgarsvæðinu
- frá 22. okt ta 19. nóv 1999
2,5,________________:__________L_______________m
2,0
1,5
1,0
0,5
0,0
-0,5
-1,0
1,00 1,05
-0^6-
ÍA-------Jj
4,94 ■®-8*
-0,56
-0*4
-046
DV
Könnunin var eins og verðkannanir
DV era gerðar, þ.e. á sama tíma í öll-
um verslununum og ekki var tilkynnt
um verðkönnun heldur höguðu verð-
takendur sér eins og þeir væra í versl-
unarferð. Þegar búið var að renna vör-
unum í gegnum kassann var tilkynnt
um verðkönnunina. Með þessum hætti
endurspeglast best vöraúrval verslan-
anna á þeim tíma sem verðkönnunin
er gerð og einnig er komið í veg fyrir
aUt misferli
Ef Fjarðarkaup er frátalið fara inn-
kaup verslananna tíu í könnuninni
ýmist í gegnum Búr eða Baug. Versl-
animar sem mælast með hæsta og
lægsta verð tilheyra báðar Baugi, þ.e.
Bónus og Nýkaup, og talsverður verð-
munur er einnig á Hagkaupi og 10-11.
Búrsverslanimar Strax, 11-11 og Nóa-
tún raða sér hins vegar í efstu sætin
ásamt Nýkaupi. -GLM
Sparn-
HeimatUbúinn húsgagnaáburður
er bæði ódýr og góður. Hann má
búa Ul á eftirfarandi hátt Blandið
saman soðinni linolíu, terpentínu
og edUd í jöfnum hlutfóUum. Berið
á með mjúkum klút og nuddið þar
tU það sem borið er á er þurrt.
Strjúkið þá með öðrum mjúkum
klút. Reynið ekki að sjóða línolíu
sjálf, kaupið hana tUbúna í bygg-
ingavöraverslun.
Brunablettir
Branabletti, t.d. eftir sígarettur,
má fjarlægja með svoköUuðu inn-
siglingarlakki sem fæst í mörgum
Utum í málningar-
vöruverslunum.
Skrapaðu burt
skemmda blett-
inn. Hitaðu hnif og
láttu heitt blaðið
nema við
lakkstautmn og
bræddu lakkið. Breiddu úr lakkinu
með fingrunum. Þú skalt aUtaf vega
og meta verðmæti húsgagnsins áður
en þú ferð sjáUúr að reyna að gera
við. Ef um dýran hlut er að ræða
borgar sig að fá fagmann í verkið.
Sígarettubrunablettum má einnig
ná af með því að blanda saman fin-
um sandi og salatolíu. Nuddið
blöndunni á blettinni og fylgið við-
aræðunum ef um viðarhúsgagn er
aö ræða. Hreinsið af með klút, vætt-
um í viðaroUu. Þurrkið vel af með
tusku.
Fastur pappír
TU að fjarlægja pappír sem fastur
er á viðaryfirborði er gott að heUa
örUtlu af sal-
atolíu á
pappírinn og láta standa í
stutta stund. Síðan er pappírinn
nuddaður af borðinu með mjúkum
klút. Notið alls ekki hníf tU að ná
pappír af viði.
Gamla límmiða má fjarlægja auð-
veldlega með því að bera á þá tært
edik með pensU. Gefið edikinu tima
tU að dragast inn í myndimar.
Skrapið miðana siðan varlega af.
Marmarinn fægður
Skerið sítrónu í tvennt og stráið
salti í sár annars helmingsins.
Nuddið varlega yfir marmarann.
Nuddið þó ekki fast því annars er
hætta að bónhúðin sem fyrir er
skemmist. Þvoið af
með sápu og
vatni.
Einnig má nudda
deigi úr matarsóda og vatni á plöt-
una. Látið standa í nokkrar mínút-
ur áður en skolað er af með vatni.
Á slæma bletti á marmara má
reyna eftirfarandi: Settu marmara-
borðið út í sólina og láttu það
standa þar í eina klukkustund. Þá
skal bera á það hvítan hreingem-
ingarlög. Berið síðan á það með
klukkustundar mUlibiU þar Ul blett-
urinn er horfinn. Skolið síðan af
með vatni og þurrkið. Færið í
skugga og fægið með pálmaoUu-
bóni. Notið aldrei oUur eða mjúkt
bón á marmara. -GLM
Barnamvndatökur
Ef þú ætlar að láta mynda
bömin þín fyrir hátíðar
þarft þú að panta strax.
Ljósmyndastofan Mynd, sími 565 4207.
Ljósmyndastofa Kópavogs, sími 554 3020.