Dagblaðið Vísir - DV - 15.04.2000, Blaðsíða 37

45
LAUGARDAGUR 15. APRÍL 2000____________________
j>V ___________________________________________________________________________ Helgarblað
DV-MYNDIR HILMAR ÞÖR
inum og málefnum
igum brögöum í því efni og líka ýmsu er ork-
i af honum heiöarleikinn.
ns.“
eða leigja alla ævi.“ Ásamt bættum
samgöngum telur hann það lykilat-
riði fyrir blómlega byggð að fólk geti
stundað háskólanám hvar sem er á
landinu og segir ekkert vera því til
fyrirstöðu með tækni samtímans.
Hann leggur áherslu á að lítið
þýði að horfa til baka ef koma eigi á
markvissri byggðastefnu og móta
verði landsbyggðina á nýjum for-
sendum. Hann tekur fiskiðnað nú-
tímans sem dæmi en hann þarf á sí-
fellt færra fólki að halda. Eitthvað
nýtt verði að koma til og þá sé nú-
tímalegt álver augljós kostur: „Ál-
verksmiðjan býður upp á fjölbreytt
störf og kallar á mikla tækniþekk-
ingu og sérhæfðan mannafla. Margt
fólk og mjög vel menntað á mörgum
sviðum - menn standa ekkert og
hræra í döllum með glóandi eimyrju.
Ég sé enga fegurð í álverksmiðju á
Reyðarfirði en þetta myndi bylta ein-
hæfri atvinnustarfsemi og menningu
samfélagsins. Ég er sannfærður um
það að uppbygging stóriðju mun
snúa við byggðaþróuninni og vera
gagnleg landinu öllu. Þetta er nýting
bestu og hreinustu orku sem völ er
á. Ef það verður ekki virkjað núna
verður þá nokkuð virkjað framar?
Virkjum núna.“
-BÆN
Það er enn þá vetur fyrir austan.
Það er kalt, hvasst og snjór yfir. Á
Reyðarflrði má vart sjá á milli húsa
fyrir skafrenningi. Skyldi einhver
halda að vetrardrunginn væri tákn-
rænn fyrir andrúmsloftið á staðnum
hefði sá hinn sami rangt fyrir sér. Það
er dugur i þorpsbúum og vottar jafn-
vel fyrir bjartsýni. Þeir hafa ekki gef-
ist upp í baráttunni fyrir álveri þótt
stóriðjudraumar þeirra hafl verið
martraðarkenndir enn sem komið er.
Stuðningur við álversframkvæmdir
við Reyðarfjörð er hvergi meiri en á
Austurlandi. f könnun sem Félagsvís-
indastofnun gerði í nóvember síðast-
liðnum kom í ljós að andvíg voru
18,9% en hlynntir 72,2%. Þegar komið
er inn á Reyðarfjörð eykst bil
hópanna tveggja enn frekar. Andstæð-
ingar álvers þekkjast þar auðvitað
líka en það er ólíklegt að þeir verði á
vegi manns í stuttri heimsókn. Og sú
varð reyndar raunin.
Fiskurinn farinn
Komið er að næstum tómum kofun-
um í fiskvinnslu G.S.R. Kjartan Glúm-
ur Kjartansson er þar einn á vappi og
man vel þá tima er nóg var að gera í
fiski en segir það liðna tíð - síldin,
kvótinn og togarinn farinn. Fisk-
vinnslan kemst að vísu í gang annað
slagið en nú liggur hún niðri. Þótt
Kjartan styðji álversframkvæmdir
heilshugar er hann ekkert viss um að
þær leysi vanda Reyðfirðinga: „Ég hef
horft upp á heilu árgangana hverfa
undanfarin ár og háskólanemarnir
koma ekki aftur þótt álver verði
byggt."
Kristbjörg Kristinsdóttir hefur
mátt finna óþægilega fyrir fólksflótt-
anum: „Ég er fædd og uppalin hérna
og á marga vini og ættingja sem hafa
farið. Þetta leiðir svona hvað af öðru.
Fyrst fer einhver vinur þinn eða barn-
ið þitt - og þér finnst þú vera hálfein-
mana á eftir.“ Sjálf eru börn Krist-
bjargar og eiginmanns hennar, Harð-
ar Þórhallsonar, farin, nánar tiltekið
til Þýskalands, Svíþjóðar og Reykja-
víkur. Hjónin eru þó sjálf ekkert á
leiðinni, enda búin að byggja upp öfl-
ugt fjölskyldufyrirtæki, KK-matvæli,
þar sem nú starfa 9 manns við mat-
vælagerð. Spurð um tilurð fyrirtækis-
ins svarar hún: „Það eru ekki allir
sem eiga kvóta en allir þurfa að
borða.“ Þrátt fyrir að hafa oft orðið
fyrir vonbrigðum vegna fyrirhugaðr-
ar stóriðju hefur hún ekki gefið upp
vonina um álver enda mikið í húfi:
„Við getum ekki lifað á fegurðinni
einni saman. Ég held að flestir geri
sér grein fyrir því nema þessir um-
hverfissinnar."
Framsækinn atvinnurekstur
Atvinnuvegir Reyðfirðinga hafa um
langt skeið verið frábrugönir þeim í
systrasamfélögunum á Eskifirði og
Neskaupstað þar sem fiskurinn hefur
verið allsráðandi. Þó má segja að
merkilegar breytingar hafi átt sér
stað er Hönnun og ráðgjöf tók til
starfa árið 1990 en það er stærsta
verkfræðiskrifstofa á landsbyggðinni.
Þótt hún hafi unnið verkefni fyrir
bæði fyrirtæki erlendis og fyrir sunn-
an er lögð mest áhersla á að þjónusta
Austfirðinga, auk þess sem við ráðn-
ingu starfsfólks hefur verið reynt að
sækja brottflutta aftur heim þótt þar
starfi einnig hreinræktaðir Reykvík-
ingar. Einn þeirra er Ingólfur Arnar-
son (þótt hann sé nú reyndar þar á
vegum Raftæknistofnunar) sem segir
ævintýramennsku hafa ráðið því að
hann hélt austur til starfa. Hann er
nú búinn að vera þar í tvö og hálft ár
og segir áframhaldandi dvöl velta á ál-
veri eða annarri uppbyggingu á svæð-
inu.
Ingólfur og starfsfélagar hans eru
sannfærðir um ágæti álversins og
telja að svokölluð margfeldisáhrif
myndu tryggja blómlegt en ekki ein-
hæft atvinnulif. Þeir eru heldur ekki
alls kostar sáttir við málflutning um-
hverfisvina. Ingólfi er mikið niðri fyr-
ir þegar hann segir: „Austfirðingar
eru náttúruverndarsinnar og vilja
ekki hrófla við náttúrunni að nauð-
í Reyðfirðingum
- þótt þeir séu enn úti í kuldanum
synjalausu. Það er bara matið á verð-
mætunum sem er öðruvisi. Ekki sjá-
um við heldur andstæðinga virkjunar
vera að vernda náttúruna í sínu dag-
lega lifi þótt þeir geri það í orði í fjöl-
miðlum. Ég er ekkert viss um að þetta
séu raunverulegir náttúruverndar-
sinnar."
Fyrirhyggju í fyrirrúmi
Ætla mætti að líf í skugga brost-
inna stóriðjudrauma færi illa með sál-
ina í fólki. Séra Davíð Baldursson,
sóknarprestur á Reyðarfirði, gerir þó
lítið úr því og segir fólk á landsbyggð-
inni sjóaðra en svo. Hann samþykkir
þó að endalausar frestanir komi illa
við menn og bætir við: „Það er auðvit-
að ábyrgðarhluti hjá stjórnvöldum og
öðrum aðstandendum stóriðju að tala
í fjölmörg ár um fyrirhugaðar fram-
kvæmdir eins og þær séu rétt handan
við hornið og nái svo seint eða aldrei
augsýn." Á almennari nótum segir
hann það hafa verið mikil mistök að
skipuleggja ekki kraftmikla iðnaðar-
uppbyggingu um leið og stórlega var
dregið úr landbúnaði og hagrætt í
sjávarúvegi, undirstöðuatvinnugrein-
um landsbyggðarinnar. Kennir hann
um skorti á framsýni og þeirri áráttu
íslendinga að bjarga sifellt fyrir horn:
„Fyrirhyggjuleysið er ótrúlegt og ger-
ir reyndar mönnum ókleift að gera
raunhæfar framtíðaráætlanir. Þeir
sem hyggja á búsetu á landsbygginni
vilja með nokkurri vissu vita af stöð-
ugleika og kjölfestu í atvinnulífi.
Þetta er allt spurning um trú. Hvaða
trú hafa menn á framhaldinu? Við lif-
um í trú.“ Hann neitar því þó að
menn séu gengnir af trúnni á að ál-
verið komi: „Virkjun verður ekki tek-
in undir handlegginn og hlaupið með
hana suður eða í annan fjórðung."
Þegar hann er spurður álits á nátt-
úruverndarumræðunni svarar hann:
„Hún er komin úr takt við skynsemi
og rök. Það er einkennileg náttúra að
láta að þvi liggja að þeir sem vilji
virkjun og álver séu á móti náttúru-
vernd. Við búum hérna vegna þess að
okkur þykir vænt um umhverfið. Og
Séra Davíð Baldursson
„Þaö er óábyrgt af sumum tals-
mönnum suövesturhornsins, eins
og má af þeim skilja, aö möguleik-
ar landsbyggöarinnar séu gersam-
lega óþrjótandi, m.a. í feröa-
mennsku - aö þar sé gullkista
framtíöar. Þessir menn koma
sannarlega ekki hingaö til þess aö
festa hér rætur og þeim mun síöur
opna þeir fjárhirslur sínar til þess
aö fjárfesta í því sem þeir telja
ofgnóttir. Veskjum sínum veifa þeir
ekki. “
Ingólfur Arnarson
„Austfiröingar eru náttúruverndar-
sinnar og vilja ekki hrófla viö
náttúrunni aö nauösynjaiausu. “
Kristbjörg Kristinsdóttir
Viö getum ekki lifaö á feguröinni
einni saman. “
Látið álveriö koma
Ólafur Gunnarsson, Bóel Jóhannesdóttir og Hafliöi Hinriksson.
Kjartan Glúmur KJartansson
„Ég hefhorft upp á heilu árgangana hverfa undanfarin ár.
DV-MYNDIR HILMAR ÞÓR
það er ekki skynsamlegt af svonefnd-
um náttúruvemdarsinnum að taka
ekki þátt í umræðu um umhverfis-
væna útfærslu á virkjun og álveri og
axla þá ábyrgð. Snjallasta samræming
á umhverfi og virkjun. - Tækni-
væddasta og umhverfísvænsta álver í
heimi. Hvílíkt markmið!"
Framtíð fyrir austan
Þau Hafliði Hinriksson, Bóel Jó-
hannesdóttir og Ólafur Gunnarsson
era nemendur í 10. bekk Grunnskóla
Reyðarfjarðar. Ólíkt mörgum eldri
Reyðfirðingum sem hafa lært af
reynslunni era þau næsta sannfærð
um að álverið komi þótt Hafliði sé nú
eilítið efins. Sjálfur ætlar hann til Ak-
ureyrar að læra vélstjórn og sér álver-
ið fyrir sér sem framtíðarvinnustað.
Það gerir Ólafur jafnvel líka, en hann
ætlar í „kokkinn", en Bóel ætlar að
setjast á skólabekk í Menntaskólanum
á Egilsstöðum. Reykjavík heillar ekki
strákana en Bóel segir framtíðarbú-
setu sína undir álverinu komna.
Þau eru ekki í nokkrum vafa um að
réttlætanlegt hefði verið að fórna
Eyjabökkum og segja baráttuna fyrir
þeim vafasama: „Þetta er svo mikið
ragl. Hvað hafa Bubbi og Björk oft
komið á Austurland - eða Eyja-
bakka?“ segir Bóel hneyksluð. Þau
fást að vísu til að viðurkenna að
Bubbi sæki Austurland heim annað +
slagið en tala um hann sem predikara
- og ljóst má vera að þeim þætti ekki
verra þótt hann héldi skoðunum sín-
um út af fyrir sig. Bóel þykir einnig
sem unga fólkið fyrir austan vilji
gleymast og að einblínt sé á ungdóm-
inn fyrir sunnan þegar fjallaö er um
framtíð landsins. En það er Ólafur
sem ber í borð og á lokaorðin: „Látið r
álverið koma.“ -BÆN