Dagblaðið Vísir - DV - 30.01.2001, Blaðsíða 13

ÞRIÐJUDAGUR 30. JANÚAR 2001
13
x>v___________
Ormur í Paradís
Jón Hlööver Askelsson Böövar Guðmundsson
Tónmálið er hefðbundið og laust við alla tilgerð og helgislepju.
Nýtt íslenskt tónverk var
frumflutt í Hallgrímskirkju á
sunnudaginn var, Dagsöngvar
um frið eftir Jón Hlöðver Áskels-
son. Verkið var hápunktur dag-
skrár þar sem fréttamenn, starfs-
fólk Rauða kross íslands og aðr-
ir vöktu áheyrendur til umhugs-
unar um stríðsátök samtímans.
Voru frásagnir þeirra, sem
stundum tóku á sig ljóðform, í
heild áhrifaríkar, en liðu fyrir
mikla endurómun kirkjunnar og
skildust ekki alltaf nægilega vel.
Tónlist
Inn á milli var fléttaður tón-
listarflutningur, fyrst söng
Schola cantorum undir stjóm
Harðar Áskelssonar hinn fagra
sálm Þorkels Sigurbjörnssonar,
Til þín Drottinn, hnatta og
heima, við ljóð Páls V. G. Kolka.
Var söngurinn í einu orði sagt
unaðslegur. Samræmi raddanna
var fullkomið og var þetta eitt
magnaðasta atriði dagskrárinn-
ar. Flutningur Kára Þormars
orgelleikara á Chant du Paix eft-
ir Jean Langlais var einnig til-
hlýðilega alvörugefinn og há-
stemmdur, og ljóðræn mótetta
Knuts Nystedt, Peace I leave with you, var sér-
lega faflega sungin.
Laust við helgislepju
Verk Jóns Hlöðvers ér samið við ljóð eftir
Böðvar Guðmundsson og er fjórum þáttum sem
bera heitin Morgunvers, Hádegissálmur, Rökkur-
bæn og Kvöldbæn. í öllum þáttunum er textinn
hugleiðing um stríðsástand „i hrjáðum heirni" og
er beðið til Almættisins um „aö megi sátt um síð-
ir buga hið sjúka hatur hvar sem er.“ Fyrsti og
síðasti kaflinn samanstanda af glaðlegu stefi sem
minnir dálítið á vísnasöng, og passar það ágæt-
lega þegar kórinn syngur um dýrð morgunsins og
góðar gjafir Guðs. En þegar „ormur sá er öndvert
rís“ kemur til sögunnar og „er enn sem fyrr í
Paradís", og sama fjörlega stefið rúllar áfram er
útkoman eins og sjónvarpsfréttamaður sem er að
segja frá skelfllegum atburðum með bros á vör.
Hefði farið vel að
umbreyta stefinu á
einhvern hátt, og
þá ekki bara með
smá blæbrigða-
breytingum eða
drungalegum orgel-
hljómum.
Að mati undirrit-
aðs er Rökkurbæn
best heppnaðasti
kafli tónsmíðarinn-
ar; þetta er sérlega
fallegur sálmur
sem á eftir að lifa
um ókomna tíð.
Tónmálið er hefð-
bundið og laust við
alla tilgerð og helg-
islepju, laglínurnar
eru blátt áfram og
úrvinnsla þeirra
eðlileg og rökrétt.
Hádegissálmur er
einnig ágætlega
saminn, efnistökin
dramatisk og
þrungin kraftmikl-
um andstæðum, og
þó handbragðið sé
einfalt og látlaust
er útkoman langt
frá þvi að vera einfeldningsleg.
Einsöngvararnir, þau Hlm Pétursdóttur sópr-
an og Guðlaug Viktorsson tenór, eru efnilegt
listafólk og stóðu sig prýðilega. Schola cantorum
söng ennfremur frábærlega og blönduðust raddir
einsöngvara og kórs eins vel og hægt var að
hugsa sér. í heild var þetta góð dagskrá, hæfilega
löng og holl áminning.
Jónas Sen
Hljómplötur__________________________________________________________
Athyglisverðasti djassdiskurinn
Einn allra athyglisverðasti diskur sem gefinn
var út á síðastliðnu ári er Grand Slam með sam-
leik Jims Hall (gtr.) og Joe Lovano (tnr., alto,
sopr., clar.) ásamt þeim George Mraz (bs.) og Lew-
is Nash (trm.).
Það er alltaf jafnkjánalegt þegar sjálfskipaðir
sérfræðingar útnefna disk eða plötu ársins, að
maður tali nú ekki um þá sem treysta sér til að
velja bestu hljóðritun ársins eða jafnvel aldarinn-
ar. Samt getur undirritaður ekki stillt sig um að
benda á ofannefndan geisladisk með hástemmd-
um lýsingarorðum. Hann kemur þægilega á
óvart, er frábærlega vel gerður, frjálslegur í formi
en þó vel skipulagður.
Þegar stórstjömur koma saman til hljóðritunar
er það nú oft svo að árangurinn felst minnst í
samspili. Stjörnurnar raða sér upp og leika sinn
stjörnuleik, hver á fætur annarri, svo að segja i
einfaldri röð! Elstu dæmin um slikt eru auðvitað
Jazz at the Philharmonic og svo hljóðritanir tíma-
ritsins Metronome. í þennan flokk má jafnvel
setja óteljandi hljóðritanir stjörnuleikara með
undirleik tríós Oscars Petersons.
í þetta sinn koma stórstjörnurnar Hall og
Lovano með frábærum meðleikurum, Nash og
Mraz. Þeir þverbrjóta óskrifaðar reglur stjömu-
hljóðritana sem oft vilja vera eins konar ,jam
sessions" án þess þó að vera yfir sig útsettir og
útskrifaðir! Tónsmíðarnar eru Slam (Hall), Chel-
sea Rendezvous (Lovano), Border Crossing (Hall),
Say Hello to Calypso (Hall), Blackwell’s Message
(Lovano), All Across the City (Hall) og Feel Free
(Lovano).
Það eru ekki einungis Hall og Lovano sem
skína skært í þessari hljóðritun. Þeir eru frábær-
ir undirleikarar sem um leið eru samleikarar af
bestu gerð. Nash er ótrúlegur í samspili jafnt sem
einleik en Mraz fer á kostum í Blackwell’s Messa-
ge.
í heild er Grand Slam yfirveguð og skipulögð
hljóðritun. Samt er aðalsmerki hennar léttleiki
og frjálsræði sem ekki næst í meðalmennskunni.
Hér er hljómsveit sem leikur sérsamin verk að-
standenda sinna, hún er auðheyrilega vel æfð en
snilld hennar liggur mest í leik og útfærslu ein-
leikaranna sem þrátt fyrir lagðar línur leika eins
og frelsi þeirra sé algjört.
Ólafur Stephensen
Grand Slam. Telarc 2000. Samleikur Hall, Lovano, Nash
og Mraz.
Fágaöur smekkur
Einkenni á verðlaunamyndum á sýningu
Blaðaljósmyndarafélags íslands í Gerðarsafni í
Kópavogi er klassísk fágun fremur en að þær
kalli umsvifalaust fram minnisstæð og fréttnæm
augnablik - þetta eru ekki myndir í íslenskan
annál ársins. Sérstaklega er þetta áberandi í
iþróttamyndunum þar sem smart verðlauna-
mynd gefur ekki til kynna neina frétt en á veggj-
unum umhverfis er hver lifandi augnabliksmynd-
in af annarri - og sumar af mjög stórum augna-
blikum.
Úr liðlega 600 myndum valdi þriggja manna
dómnefnd 145 myndir á sýninguna og þar af 10
bestu myndir ársins 2000. Mynd ársins er öllum
almenningi í Reykjavik vel kunn þvi hún var á
auglýsingaveggspjaldi fyrir sýninguna á Baldri
eftir Jón Leifs sem víða var límt upp í bænum í
sumar. Á henni eru tveir karlmenn, hinn bjarti
og fagri Baldur, sem horfir til himins, og dimm-
ur Loki sem horfir svipþungur á Baldur. Klassísk
túlkun á öfund. Að mati dómnefndar er þetta
„feiknalega grípandi ljósmynd, kraftmikil og
óræð“ sem „vekur fjölda spuminga um tilveru
mannsins og vegferð hans.“ Höfundur hennar er
Ari Magnússon sem einnig fékk verðlaun fyrir
portrett ársins af Rúnari Júflussyni tónlistar-
manni og fyrir tískumynd ársins.
Fréttamynd ársins, „Á sorgarstundu”, tók Þor-
kell Þorkelsson. Hún kemur, að mati dómnefnd-
ar, „einstaklega vel til skila þeim tilfinningum
sem bærast með syrgjendum. Myndin er óvana-
lega nærgöngul og ljósmyndarinn sýnir auk þess
mikið hugrekki en um leið tillitssemi við fólk í
nauð.“ Þorkell fékk líka verðlaun fyrir skopleg-
ustu myndina af Oraníumönnum í N-írlandi og
Ian Paisley sem virðast
vera að halda fund fyrir
einn áheyranda.
íþróttamynd ársins af
Erni Arnarsyni að setja
íslands- og Norðurlanda-
met í sundi tók Sverrir
Vilhelmsson. „Myndin er
skemmtileg nálgun á
mikinn afreksmann. Hún
er tær og einfóld,- en þó
um leið ekki öll þar sem
hún er séð,“ segir dóm-
nefnd.
Hinn vandvirki og
margverðlaunaði Ragnar
Axelsson - RAX - hlaut
þrenn verðlaun eins og
Ari. Hann á myndröð
ársins, Þöglar hamfarir,
um hinn hrikalega al-
næmisfaraldur i Suður-
Afríku, einnig bestu
myndina úr daglegu lífi og landslagsmynd ársins.
Þjóðlegustu myndina á Kjartan Þorbjömsson af
glímumönnum á Kristnihátíð.
í dómnefnd sátu Jón Ársæll Þórðarson, Dóra
Takefusa og Bjarni Eiriksson. Sýningin stendur
til 11. febrúar.
DV-MYND EINAR J.
Viðburðir árslns rifjaðir upp
Sýningar á fréttaljósmyndum eru alltaf með vinsaslustu sýningum ársins.
_______________Meiming
Umsjón: Silja Aðalsteinsdóttir
Linkind
eöa harka?
Annað kvöld
kl. 20 verður
haldinn fundur
í anddyri Borg-
arleikhússins
um hlutverk,
skyldur og
stöðu ieiklistar-
gagnrýni á ís-
landi. Gagnrýn-
in sem birt er i
fjölmiðlum er stór hluti þess sem
skrifað er um leiklist í okkar samfé-
lagi og er því óhætt að segja að
gagnrýnendur beri töluverða
ábyrgð gagnvart samtíð sinni og
framtíð. Einmitt þess vegna er erfitt
fyrir gagnrýnendur að gera öllum
til hæfis og eru þeir ýmist sakaðir
um of mikla linkind eða of mikla
hörku, sömuleiðis gagnrýndir fyrir
skort á yfirsýn og markvissri
stefnu, jafnvel sakaðir um hræðslu
við að taka af-
gerandi af-
stöðu.
Því er spurt:
Fyrir hvem og
til hvers er
leiklistargagn-
rýni? Hverju
getur hún kom-
ið til leiðar?
Þátttakend-
ur verða Gunnar Smári Egilsson
blaðamaður, Halldóra Friðjónsdótt-
ir, leiklistargagnrýnandi DV, Páll
Baldvin Baldvinsson, formaður
Leikfélags Reykjavíkur, Soffia Auð-
ur Birgisdóttir, leiklistargagnrýn-
andi Morgunblaðsins. Fundarstjóri
er Magnús Þór Þorbergsson.
Frá sjálfstæðum
leikhúsum
Þau ánægjulegu tíðindi hafa
borist að undanförnu að Reykjavík-
urborg ætli að bregðast við auknu
mikilvægi sjálfstæðra leikhúsa og
sviðslistahópa í menningarlífi höf-
uðborgarinnar með sérstökum
samningum við 2-3 leikhús eða
hópa, segir í yfirlýsingu frá Banda-
lagi sjálfstæðra leikhúsa.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borg-
arstjóri hefur lagt fram hugmyndir
að starfssamningi þar sem gert er
ráð fyrir 6 milljóna króna stuðningi
í ár, 12 millj. árið 2002 og 15 millj.
árið 2003. Enn fremur hefur hún
sagt að um frekari stuðning verði
ekki að ræða en Bandalagið vill að
stuðningurinn verði öflugri. Stjóm
þess hefur lagt fram hugmyndir að
auknum stuðningi í þrepum til árs-
ins 2005 en þá verði hann kominn
upp í 30 millj. í ljósi stuðnings borg-
arinnar við annað menningarstarf
og mikilvægi sjálfstæðra leikhúsa
og sviðslistahópa í menningarflóru
borgarinnar er hér verið að ræða
um tiltölulega lágar upphæðir.
Rétt er að rifja upp að aðalfundir
Bandalags íslenskra listamanna og
Leiklistarsambands íslands hafa
báðir sent frá sér afgerandi ályktan-
ir þar sem hvatt er til að opinberir
aðilar stórauki stuðning sinn við
starf sjálfstæðu leikhúsanna og
sviðslistahópanna. Það sama hefur
komið fram í vinnu að mótun menn-
ingarstefnu fyrir Reykjavíkurborg.
Því hvetur stjórn Bandalags sjálf-
stæðra leikhúsa stjórnendur borgar-
innar til að vinna að útfærslu hug-
myndarinnar á þann hátt að hún sé
lausn til lengri tíma og leggi traust-
an grunn að framtíðinni.
Nv heimasíöa
íslenska leikhúsið hefur verið
starfandi frá 1989. Þá hófust æfingar
á leikriti Kristinar Ómarsdóttur,
Hjartatrompet, sem var svo frum-
sýnt 29. mars 1990, en þekktustu
verk leikhússins eru að líkindum
Býr íslendingur hér og Draumsólir
vekja mig. íslenska leikhúsið hefur
opnað nýja heimasíðu
www.centrum.is/stageart - með
upplýsingum um aðstandendur og
framtíðaráætlanir; einnig eru fyrri
verkefnum leikhússins gerö skil.
Enn fremur er leikhúsið með
tenglasíðu sem ætlunin er að gera
að upplýsingakjarna fyrir þá sém
eru að leita að leiklistartengdu efni
á netinu.