Dagblaðið Vísir - DV - 06.06.2001, Blaðsíða 5

5
MIDVIKUDAGUR 6. JÚNÍ 2001
DV Fréttir
Gríðarlegt ofmat á stærð þorskstofnsins og veiðistofninn sagður við hrun:
Kristinn Pétursson:
Ósjálfbærar veiðar
„Vísindin eru ekki óþörf en ástæða
þess að við höfum ekki veitt jafnmik-
ið og fyrr á öldinni getur t.d. verið
loftslagsbreytingar sl. 100 ár, breyt-
ingar á Grænlandsgöngum og burðar-
þoli svæðis, of mikil sókn og sífellt
minna hlutfall stærra fisks sem sýnir
að nýting hefur ekki verið skynsam-
leg. Veiðiálag hefur verið að aukast
frá árinu 1920 og hafa ekki verið sjálf-
bærar frá árinu 1960, þ.e. hafa verið
umfram 25% af stofnstærð. Afli hefur
verið umfram ráðgjöf 125 þúsund
tonn árið 1985, um 80 þúsund tonn
árið 1990, um 50 þúsund tonn fisk-
veiðiárið 1992/1993 og 5 þúsund tonn
1998/1999.
Dökku hliðamar í þessari skýrslu
em þær að þorskstofninn hefur verið
mjög ofmetinn, ýsan og ufsinn eru í
lægð og úthafskarfmn í óvissu. Björtu
hliðarnar em þær að sumargotssíld
er í hámarki, góðar horfur í loðnu,
humar er á batavegi, aukning í grá-
lúðu helst milli ára, djúpkarfmn er á
uppleið og botninum í rækjustofnin-
um er væntanlega náð.
Ýmsir málsmetandi menn hafa
haldið þvi fram að grisjun þorsk-
stofnsins sé best fallin til þess að
auka stofnstærð hans. Jóhann segir
að þar semþorskstofnamir hafi verið
grisjaðir sé ástandið ekki gott, s.s. í
Eystrasalti og í Norður-Ameríku, og
það sé ótrúlegt að þessar skoðanir
skuli koma frá ábyrgum mönnum og
Hafró hefur enga
skoðun á þorskkvóta
- viðurkennir gróft ofmat og telur hrygningu hafa brugðist
Árleg skýrsla Hafrannsóknastofn-
unar um nytjastofna sjávar 2000/2001
og aflahorfur fiskveiðiárið 2001/2002
var kynnt í gær. Eins og DV hefur
greint frá gefur kolsvört skýrsla til
kynna að veiðistofn þorsks sé aðeins
577 þúsund tonn i stað tæplega millj-
ón tonna sem sama stofnun hafði
áætlað að stofninn færi í á þessu ári.
Jóhann Sigurjónsson, forstjóri Haf-
rannsóknastofnunar, segir að eina
leiðin til þess að stýra fiskveiðum sé
þrátt fyrir allt að byggja á vísindaleg-
um rannsóknum. Jóhann segir að
þorskstofninn hafi verið ofmetinn
vorið 2000, enda sé ávallt til staðar
viðvarandi væg tilhneiging til ofmats.
Gróft ofmat hafi hins vegar átt sér
stað þegar loðnan brást, m.a. vegna
þess að hrygnandi ganga frá Græn-
landi brást og góð aflabrögð fiskveiði-
árið 1997/1998 hafi skekkt mat stór-
lega á ástandi stofnsins. Endurskoðað
stofnmat 2001 byggist nú á tímarað-
greiningu sem eigi að sýna helmingi
minni skekkjumörk. Jóhann segir
sóknina í þorskinn hafa verið allt of
þunga síðustu hálfa öld.
Kolsvort skyrsla
Jóhann Sigurjónsson, forstjóri Hafrannsóknastofnunar, kynnti í gær niöurstöður Hafrannsóknastofnunar um ástand fiski-
stofna. Nú er komiö á daginn aö sá veiöistofn þorsks sem stofnunin sá í spilum sínum er vart svipur hjá sjón.
engir fiskifræðingar séu þeim hug-
myndum fylgjandi. Mikil sókn leiðir
til þess að árgangar eru fá ár í veið-
inni og aflinn byggist fýrst og fremst
á 3-6 ára veiði en mjög lítið verður
um fisk sem er eldri en 8 ára og
hrygningarstofn vex hægt. Fiskveiði-
stjórnun er mikilvægt stjórntæki og
þarf að vera sem réttust og þegar
stofnarnir eru svona lélegir kom hún
í veg fyrir frekari áföll 1998 þegar
gríðarlegur þrýstingur var frá útgerð-
armönnum á að veita auknar afla-
heimildir. En hún þarf að vera í sátt
við samfélagið til langframa," segir
Jóhann Sigurjónsson.
Samdráttur um 40%
Það er athyglisvert að árið 1999
var stærð veiðistofns árið 2001 metin
1.046.000 tonn en síðustu rannsóknir
sýna að hann er 577 þúsund tonn.
Samdráttur um 469.000 tonn eða lið-
lega 40%. Árið 2000 er matið á þorsk-
stofninum komið niður í 866 þúsund
tonn og svipuð niðursveifla er í spám
frá þessum árum fyrir árið 2002. Eðli-
legt verður að telja að margir efist
um ágæti þessara vísinda í Ijósi þess-
ara staðreynda.
Jóhann Sigurjónsson var spurður
af hverju stofnunin legði ekki til
minni veiði en 190 þúsund tonn.
Hann segir að Hafrannsóknastofnun
leggi alls ekki til neina veiði. Stofn-
unin búi við það lán að þurfa ekki að
veita ráðgjöf í þorski þar sem kvótinn
fari eftir aflareglu. Það vald sé því
tekið af Hafrannsóknastofhun að
ákveða hámarksafla í þorski. Sú
ákvörðun hafi verið tekin
sameiginlega af fiskifræðingum, töl-
fræðingum og hagfræðingum og það
sé pólitísk ákvörðun hvort þorsk-
stofninn vex hratt eða hægt. Aflaregl-
an hafi verið fest í sessi árið 1995, þ.e.
að veiða megi 25% af stofnstærð, þó
eigi minna en 155 þúsund tonn, en
30.000 tonna sveiflujöfnun kemur í
veg fyrir að talan i ár sé lægri en 190
þúsund tonn Stjórnvöld álíta að regl-
an sé of háð óvissuþáttum í stærðinni
og því er sveiflujöfnunin sett inn.
Hún gæti hins vegar lækkað næsta ár
niður í 160 þúsund tonn, verði ekki
breyting á stofnstærð þorsks milli
ára. „Hafrannsóknarstofnun mælir
með þessari stefnu, þ.e. aflareglunni,"
segir Jóhann.
Lagt er til að aflahámark í ýsu
verði 30.000 tonn, sem er lækkun,
25.000 tonn i ufsa sem er sama tala
milli ára, 30.000 tonn í gullkarfa, sem
er 7 þúsund tonna samdráttur, 30.000
tonn í djúpkarfa, sem er óbreytt sókn,
20.000 tonn í grálúðu, sem er óbreytt
sókn. -GG
| „Veiðiálag áranna 1972 til 1975
var 45% og í framhaldi af því var
gefin út svört skýrsla. Árleg veiði
var þá liðlega 350 þúsund tonn sem
1 hélt stofninum í jafnvægi og að eng-
um hvarflaði ofveiði. Eðileg veiði
: eftir stríð var um 400 þúsund tonn á
ári og þá var að veiðast mun stærri
fiskur. Nú horast fiskurinn niður
vegna samkeppnis um æti og algjör
I ruslfiskur er farinn að hrygna. Það
fer illa þegar þessir menn reyna að
vera betri en Guð gagnvart fiski-
1 stofnunum," segir Kristinn Péturs-
son á Bakkafirði. -GG
Þorskafli a Islandsmiðum
600
500
400
300
ÍOO
Þús.
tonn
Tapaður veiði-
stofn á 420
milijarða
Kristinn Pétursson, fiskverkandi
á Bakkafirði og fyrrverandi þing-
maður, segir að það komi sér mest á
óvart í sambandi við skýrslu Haf-
rannsóknastofnunar um nytjastofna
og aflahorfur að ráðgjafar stofnun-
arinnar skuli
vantreysta eigin
| gögnum sl.
j tveggja ára varð-
andi stærð þorsk-
stofnsins. Þeir
j hlaupi frá þeirri
I skelfilegu stað-
| reynd að hafa
; týnt 600 þúsund
j tonnum af þorski
á aðeins tveimur
árum. Þorskkvóti
j sé í dag seldur á 700 kr/kg og því sé
J verðmæti þess höfuðstóls „aðeins"
420 milljarðar króna, eða þreföld
j fiárlög íslenska ríkisins.
Kristinn segist ekki taka undir
það að yfirmenn Hafrannsókn-
astofnunar eigi að segja af sér, rann-
sóknargögn þeirra séu viðunandi
j góð, s.s. hvað varðar vaxtarhraða,
en þeir séu með tölfræðigögn sem
ekki standist.
Kristinn
Pétursson.
Ráðherrann og kvótinn
Árni Mathiesen sjávarútvegsráðherra boðaöi í gær aö steinbíturinn veröi enn
um hríð í frjálsri sókn.
Tap þjóðarbúsins vegna minni kvóta um 3 milljarðar króna:
Steinbítur utan
kvóta fyrir smábáta
Sjávarútvegsráðuneytið hefur gefið
út reglugerð um leyfilegan heildar-
afla á fiskveiðiárinu 2001/2002. Fyrir
fiskveiðiárið er leyfilegur heildarafli
190.000 tonn í þorski, 30.000 tonn í
ýsu, 30.000 tonn i ufsa, 65.000 tonn í
karfa, 20.000 tonn í grálúðu, 4.000
tonn í skarkola, 1.350 tonn í langlúru,
3.000 tonn í sandkola, 5.000 tonn af
skráplúru, 1.400 tonn af þykkvalúru,
125.000 tonn af síld, 17.000 tonn af út-
hafsrækju, 1.500 tonn af humri, 6.500
tonn af hörpudiski og 1.400 tonn af
innfiarðarækju. Ákvörðun um leyfi-
legan heildarafla í innfiarðarækju og
hörpudiski verður endurskoðuð að
fengnum nýjum tillögum Hafrann-
sóknastofnunarinnar. Þá er gert ráð
fyrir að leyfilegur heildarafli loðnu
verði 1.050 þús. lestir á fiskveiðiárinu
og af því magni koma um 850 þúsund
lestir í hlut íslands. Aflareglu er beitt
hvaö varðar þorsk, síld og loðnu.
Frjálst í steinbít
í þorskigildum fela tillögurnar í
sér 5.3% samdrátt en ef miðað er við
verðmæti útflutnings er samdráttur-
inn heldur minni eða um 4%. Tekju-
tap þjóðarbúsins vegna samdráttar-
ins er talið nema tæplega þremur
milljörðum króna. Hafrannsókna-
stofnunin leggur til að keila og langa
verði settar í kvóta en sjávarútvegs-
ráðherra telur ekki ástæðu til að
verða við því nú. Stofnunin leggur til
að steinbítskvóti verði 13.000 tonn,
eins og á síðasta ári en sjávarútvegs-
ráðherra hefur ákveðið að steinbítur
verði utan kvóta næsta fiskveiðiár.
Með því að setja steinbít utan kvóta
er þess jafnframt freistað að koma á
móts við hagsmuni hinna dreifðu
byggða landsins. -GG