Dagblaðið Vísir - DV - 18.08.2001, Qupperneq 16
16
LAUGARDAGUR 18. ÁGÚST 2001
Helgarblað_________________________________________________________________________________________________PV
DV-MYNDIR: GUÐNI OLVERSSON.
Edda Matthíasdóttir starfar meö innflytjendum í Noregi
„Nýbúunum er mjög misjafnlega tekiö. Þaö er engin spurning aö þaö er betra aö vera hvítur en þeldökkur. Svo eru
sumir hópar innan hinna lituöu óvinsælli en aörir. Pakistanar, sem eru búnir aö vera hérna lengst, eru mjög óvinsælir
og þaö sama má sega um Víetnama. “
Edda Matthíasdóttir vekur athygli í Noregi:
Konan sem
minnst aö leita sér hjálpar hjá opin-
berum aðilum.“
- Nú hljóta aöstœöur innflytj-
endanna að vera œði mismunandi
eftir því hvaöan þeir koma og af
hverju þeir koma.
„Jú, það er alveg rétt. Ég get
t.d. nefnt dæmi um þau vandamál
sem fimmtugur flóttamaður
stendur frammi fyrir. Ellilífeyrir
hans er skorinn niður vegna þess
að viðkomandi getur ekki sýnt
fram á að hann hafi unnið það
lengi í Noregi að hann eigi rétt á
lífeyrinum. Hann getur kannski
verið búinn að vinna þrjátíu ár
í írak eða Sómalíu. En það
skiptir ekki máli í norska
kerfinu. Við þurfum að
hjálpa viðkomandi til að
fá starfsreynslu sína
staðfesta og metna
hjá norskum yfir-
völdum. Sama
gildir um
menntunina
sem fólkið hef-
ur. Flóttamenn
ná yfirleitt
ekki að taka
með sér neitt á
flóttanum, hvað
þá einhver skjöl
sem hugsanlega
nýtist þeim i nýjum
heimkynnum."
- Edda vinnur meó
fólki frá fjölmörgum löndum úr öll-
um heimsálfum meö mismunandi
menningu og trúarbrögó. Þaö kemur
frá Gambíu, Sómalíu, írak, Kósóvó,
og Bólivíu svo nokkur lönd séu
nefnd. Sumir koma sem flóttamenn
en aórir flytjast til Noregs af frjáls-
um vilja. Flestir nýbúarnir eiga
sameiginlegt aó koma frá samfélög-
um þar sem lífsskilyrði fólks eru erf-
iö og mannréttindi oft fótum troóin.
En hvernig gengur aö fá þá til að
lifa í sátt og samlyndi hver viö ann-
an?
Svínið er óhreint
„Það er nú ýmislegt sem maður
þarf að varast í samskiptum við fólk
frá mismunandi menningar- og trú-
arsvæðum. Við verðum auðvitað að
læra að skilja og bera virðingu fyr-
ir þjóðfélagshópum með mismun-
andi menningar- og trúarbakgrunn.
Ég get t.d. sagt frá því sem henti á
fyrsta fundinum sem ég tók þátt í
með nýbúum. Öllum var að sjálf-
sögðu boðið upp á kaffí, te og rún-
stykki. Við vissum að múslimar
borða ekki skinku og þvi voru
smurð sérstaklega rúnstykki handa
þeim, bara með osti. En það sem
eldhúsfólkið áttaði sig ekki á var að
rúnstykkin þeirra máttu ekki
standa á sama diski og rúnstykki
þeirra sem vildu bæði ost og
skinku. Þess vegna borðuðu
múslimarnir alls ekki rúnstykkin
sem höfðu verið í nábýli við kjöt af
óæðra dýri sem þeir telja svínið
vera. Heldur sultu þeir allan daginn
sem fundurinn stóð.
En þetta er nú bara broslegt
dæmi um hvað getur gerst ef maður
er ekki klár á bakgrunni fólksins.
Það eru miklu alvarlegri hlutir sem
þarf að hafa í huga þegar tekið er á
móti fólki frá stríðshrjáðum lönd-
um. Ef við tökum dæmi t.d. af flótta-
fólki sem kemur frá Kósóvó og hef-
ur horft á stóran hluta fjölskyldna
sinna útrýmt og kannski mæðrum
sínum og systrum nauðgað. Margir
ungir strákar sem koma þaðan með
fjölskyldum sínum og hafa misst
feður sína og kannski eldri bræður
telja sig verða að axla þá ábyrgð að
sjá um það sem eftir er af fjölskyld-
unni. Það er því margt sem þarf að
hugsa um og ekki nóg að rétta þessu
fólki bara húsaskjól, atvinnu og
peninga. Það þarf á verulega mikilli
áfallahjálp að halda til að það geti
aftur lifað eðlilegu lífi í nýju landi.
Það sama á við um böm frá
Sómalíu sem hafa verið þvinguð til
að drepa fólk. Fyrir mörg þeirra er
það orðið daglegt brauð og sjálfsagð-
ur hlutur, allt frá tíu ára aldri, að
fara út á vígvöllinn og skjóta óvin-
inn. Það þarf enginn að verða hissa
á því þó þau nái ekki í fyrstu til-
raun að aðlaga sig þeim umgengnis-
reglum sem gilda í norskum grunn-
skólum þó svo að þau geti vel lært
grœtti
Stoltenberg
- vinnur með nýbúum og lætur
dreifa smokkum í leigubíla
Edda Matthíasdóttir er ung ís-
lensk kona, fædd í Ósló þar sem hún
bjó þrjú fyrstu ár ævi sinnar. Eftir
sextán ár á Islandi hvarf hún aftur
til Noregs þar sem hún hefur
skreytt forsíður dagblaðanna síð-
ustu árin. Hún hefur tekið virkan
þátt í stjómmálum og tók sjálfan
forsætisráðherrann, Jens Stolten-
berg, á beinið síðastliðið sumar. í
dag starfar Edda að málefnum ný-
búa í Bergen.
„Ég ætlaði bara að skreppa hing-
að út sumariö 1995 til að heimsækja
foreldra mína sem voru hér við
nám. Ég byrjaði svo að vinna, ílent-
ist hér og eftir að börnin mín fædd-
ust varð ekki aftur snúið. Mamma
og pabbi þorðu svo ekki að yfírgefa
mig og skilja okkur eftir með börn-
in og settust þess vegna að hér líka.
Og nú býr nánast öll fjölskyldan í
Bergen,“ segir Edda og hlær við.
Edda, sem er mikið félags-
málatröll, hefur unnið ýmis störf í
Noregi. Meðal annars var hún
blaðamaður á Bergens Avisen en
þegar hún hóf virkan þátt í stjórn-
málum varð hún að segja því starfi
upp. Vinnuveitendurnir vildu nefni-
lega ekki að hún sæti beggja vegna
borðsins, skrifaði fréttir fyrir há-
degi en væri svo sjálf í viðtölum við
aöra fjölmiðla siðdegis. Þrátt fyrir
að hún sjái alltaf svolítið eftir blaða-
mennskunni er hún mjög ánægð í
starfinu sem hún gegnir nú.
„Ég er tengiliður milli nýbúa og
yfirvalda í Bergen. Þetta er mjög lif-
andi starf og maður kemst ekki hjá
því að setja sig inn í menningu og
lífsviðhorf fjölda fólks alls staðar að
úr heiminum.Við hjálpum nýbúum
fyrstu skrefin í nýju samfélagi,
pössum að þeir hafi það eins gott og
þeir geta, bæði menningarlega og
fjárhagslega, auk þess sem við
kennum þeim eitt og annað um
norsk stjómmál og samfélag. Það er
nefnilega mikilvægt að nýbúarnir
fái strax á tilfinninguna að þeir séu
fullgildir þegnar í samfélaginu en
ekki bara þiggjendur góðmennsku
Norðmanna.
Starfið er mjög fjölbreytt. Ég
hjálpa mörgum einstaklingum við
að fá sér vinnu. Margir þeirra eru
fljótir að læra norsku þótt það gangi
seinna hjá þeim að læra að skrifa
málið. Þessu fólki hjálpa ég t.d. að
skrifa atvinnuumsóknir eða stofna
fyrirtæki. Öðrum hjálpa ég að læra
á bankakerfið þannig að þeir geti
bjargað sér sjálfir fjárhagslega þeg-
ar þeir fara að fá laun.
Margir af nýbúunum hafa
litla eða enga reynslu af
bönkum. Þeir koma frá
löndum þar sem slíkar stofnanir
standa ekki á hverju götuhorni. En
fyrst og fremst er ég að vinna
með yfirvöldum að því að
gera aðstæður þessa
fólks þannig að það
geti staðið á eigin
fótum i sam-