Dagblaðið Vísir - DV - 01.09.2001, Blaðsíða 18

18
LAUGARDAGUR 1. SEPTEMBER 2001
Helgarblað
DV
Jonas Sen
Snillingar og ekki snillingar
Jónas Sen
skrifar
föðurbetr-
Um þessar mundir eru tónlistar-
skólarnir að byrja og komast færri að
en vilja. Á hverju hausti eru langir
biðlistar og ekki er óalgengt að sumir
nemendur þurfi að bíða í meira en ár
eftir að komast inn. Ástæðan fyrir
þessu er sú að skólarnir hafa tak-
markaðan kvóta, vissa upphæð frá
sveitarfélögunum sem er fyrir laun-
um kennaranna samkvæmt kjara-
samningum. Kvótinn hefur lítið sem
ekkert stækkað í mörg ár, en sama
verður ekki sagt um fjölda bama sem
þrá að læra að á hljóðfæri. Er í raun-
inni um vandræðaástand að ræða,
því tónlistarnám er að mörgu leyti
jafn mikilvægt og lestur og stærð-
fræði.
Rannsóknir hafa sýnt fram á að
tónlistarnemendur eiga oft auðveld-
ara með almenn fög en þeir sem ekki
stunda tónlistarnám. Hljóðfæraleikur
hefur jákvæð örvandi áhrif á heila
bama, sennilega vegna þess að þar
koma bæði heilahvelin við sögu, rök-
rétt hugsun þess vinstra og heildræn
innsýn hins hægra. Hugur og hönd
tengjast, því alls konar tilfinningar og
hugmyndir em tjáðar með líkaman-
um. Bamið lærir flókna samhæfingu
sem nýtist því fyrir utan tónlistar-
námiö, og í leiðinni þarf það að temja
sér sjálfsaga og sjálfsgagnrýni. Með
því að spila reglulega á nemendatón-
leikum og í hóptímum eykur það svo
sjálfstraust sitt. Tónlistamám er því
afar hollt, og með því albesta sem for-
eldrar geta veitt börnum sínum.
Því miður eru börn oft send í hljóð-
færanám á vitlausum forsendum. Ég
veit það af eigin raun, því ég hef
kennt á píanó í fjölmörg ár. Fyrir
nokkrum árum var ég með litla
stúlku í tímum sem átti drykkfelldan
fóður. Hann var sjómaður, og einu
sinni hringdi hann í mig fullur af
sjónum og spurði: „Er stelpan ekki
djöfull efnileg? Er hún ekki bara al-
ger Mozart? Hvað þarf hún að læra í
mörg ár til að verða einleikari?" Ég
reyndi að útskýra fyrir honum að
hæfileikar dóttur hans væru ekki það
sem málið snerist um. Aðalatriöið
væri að dóttir hans hefði gaman af
píanónáminu og að það myndi þroska
hana. En karlinn stóð á því fastar en
fótunum að ef dóttir sín væri ekki
sniliingur ætti hún ekkert að vera að
læra á píanó. Aðeins nokkrum mán-
uðum síðar var hún látin hætta.
Ég hef orðið var við það að ein-
staka tónlistarkennarar eru við sama
heygarðshornið. Þeir vilja bara
kenna efnilegum nemendum og telja
að aðrir eigi ekki erindi í tónlistar-
nám. Samkvæmt því á eldra fólk, sem
ætlar sér að láta gamlan draum um
píanónám rætast, ekki séns, því mað-
ur þarf að byrja snemma til að ná al-
mennilegum árangri. En auðvitað
getur fullorðið fólk lært á píanó líka
upp að vissu marki og haft gaman af
þvi.
Kennarinn, og það viðhorf sem
hann hefur til tónlistarkennslunnar,
skiptir höfuðmáli. Kennarar eru mis-
góðir og slæmur kennari getur auð-
veldlega drepið áhuga nemandans,
jafnvel fyrir lífstíð. Það á ekki bara
við um tónlistarkennara, ég hef enn
ógeð á mörgum fógum og er með
meinloku fyrir þeim, bara vegna þess
að ég var með lélegan kennara. Ég hef
t.d. aldrei getað lært dönsku vegna
þess að einn dönskukennarinn minn
hafði þann andstyggilega kæk að reka
út úr sér tunguna og dilla henni fram-
an í nemendur sína. Þetta gerði hann
í tíma og ótíma, og hann hafði óskap-
lega langa tungu. Verri var samt
fyrsti ökukennarinn minn, en í öku-
tímunum þurfti ég alltaf að vera að
skutla honum i búðir. Stundum beið
ég í hálftíma á meðan hann keypti í
matinn. Ég var bara átján ára þá, og
hafði ekki bein í nefinu til að segja
honum til syndanna. Ég kunni ekki
heldur við að vera að klaga í mömmu.
En í staðinn hefndi ég mín. Það gerði
ég með því að snarhemla af og til, en
við það missti ökukennarinn minn
alltaf út úr sér gervitennurnar. Það
var ægilega gaman, því hann varð
svo vandræðalegur. Einu sinni fest-
ust gervitennurnar i sólskyggninu
fyrir framan hann og hann var heil-
lengi að losa þær. En ég snarféll á
verklega prófinu og tók það ekki aft-
ur fyrr en sextán árum seinna.
Vonandi verða þeir sem eru að
byrja í tónlistamámi i haust heppnir
með kennarann sinn. Það er að segja
ef það verður tónlistarkennsla á ann-
að borð. Því miður eru töluverðar lík-
ur á verkfalli þegar þetta er skrifað,
því kjarabarátta tónlistarkennara
gengur vægast sagt illa. Það er sem
ráðamenn átti sig ekki á því að tón-
listarkennsla muni smám saman
lognast út af ef laun kennaranna
halda áfram að vera eins lág og þau
hafa verið. Eins og staðan er núna þá
er tónlistarkennsla ekkert sérlega að-
laðandi starf, launin eru léleg og
vinnutíminn er óþægilegur. Vegna
einsetnu skólanna er ekki hægt að
byrja að kenna börnunum fyrr en um
tvöleytið og maður þarf að vera að til
sjö eða átta á kvöldin.
Rétt er að benda á það að sökum
þess hve mannbætandi tónlistarnám
er finnst sumum að það ætti að vera
skyldufag í einhvern tíma. í Waldorf-
skólunum er t.d. lögð áhersla á að öll
börn læri á ásláttarhljóðfæri eða pí-
anó í eitt ár, strengjahljóðfæri annað
ár og blásturshljóðfæri hið þriðja.
Svo mega börnin ráða framhaldinu.
Vissulega er tónlistarkennsla undir-
staða hins blómlega tónlistarlifs hér-
lendis, og ef hún leggst af er veruleg
hætta á ferðum. Við viljum hafa
menningu á íslandi, og það er á
hreinu að tónlistin er allt of mikilvæg
til að það sé hægt að segja henni að
þegja. Jónas Sen
ungur
- verða allir karlmenn að rísa gegn föður sínum? Stjórnmál
eru ættarfylgja og Björn Bjarnason er gott dæmi um það
Þaö er alþýöutrú
manna aö karlmenn
vilji innst inni helst
líkjast fööur sínum og
feta í fótspor hans með
einhverjum hœtti. Um
það vitnar orðiö fööur-
betrungur sem er auö-
skiliö og flestir þekkja
þá aldalöngu hefö úr
mörgum iöngreinum og
starfsgreinum sem gerir
ráö fyrir því aö synir
feti í fótspor feöra
sinna.
Þessar hefðir hafa riðlast nokk-
uð i nútímasamfélagi og þykir
ekki jafn sjálfsagt og áður en að
baki liggur án efa djúpstæð löng-
un, samgróin eðli og skaphöfn
flestra karlmanna að standa föður
sínum jafnfætis sem er auðskiljan-
leg í ljósi þess að flestir karlmenn
dá föður sinn og viröa.
Þegar Alþingismannatal er
skoðað kemur i ljós að óumdeilt
eru stjórnmál ættarfylgja á Islandi
og eflaust annars staðar. Listinn
yfir þá þingmenn sem hafa fetað í
fótspor föður síns til þingsetu,
valda og áhrifa er langur og fróð-
legur. Hvort menn hafa í öllum til-
vikum orðið fóðurbetrungar kann
að vera smekksatriöi á stundum.
Bjarni Benediktsson
Bjarni var valdamikill stjórnmála-
maöur og rómaöur fyrir stjórn-
kænsku og útsjónarsemi. Hann
þótti fyiginn sér, skarpgreindur og
haröur í horn aö taka. Þaö hlýtur
aö vera erfitt aö gera betur en
slíkur maöur.
Sumir hafa náð því marki, aðrir
eru enn að vinna í málinu.
Meö þetta í huga er skemmtilegt
að bera saman feril feðga sem báð-
ir hafa markað spor í íslensk
stjórnmál, hvor með sínum hætti.
Þetta eru Bjarni Benediktsson,
fyrrverandi forsætisráðherra og
formaður Sjálfstæðisflokksins, og
sonur hans, Björn Bjarnason
menntamálaráðherra en spurning
dagsins í íslenskri pólitik er sú
hvort Björn láti til skarar skríða
og leiði Sjálfstæðisflokkinn í þeim
borgarstjórnarkosningum sem
fram fara vorið 2001.
Ættarveldiö
Bjarni Benediktsson var sjálfur
sonur þingmanns, Benedikts
Sveinssonar, sem sat á þingi 1908
til 1931. Tveir synir hans, Bjarni
og Pétur, urðu þingmenn og hann
er afi Halldórs Blöndals þingfor-
seta og Björns menntamálaráð-
herra.
Bjarni var yngstur fjögurra
systkina og frægt er tilsvar móður
hans um bræðurna þrjá en hún á
að hafa sagt að Bjarni væri gáfað-
astur, Pétur fallegastur en Sveinn
væri stærstur. Það ættarveldi sem
kennt er við Kolkrabbann í ís-
lensku viðskiptalífi hefur innan
sinna vébanda mjög marga afkom-
endur Benedikts og þeir halda þar
um stjórntauma.
Björn er elstur og eini sonur for-
eldra sinna en hann á þrjár systur.
Lögfræði og bókaútgáfa
Björn Bjarnason varð stúdent
frá MR eins og faðir hans og lærði
lögfræði eins og hann. Munurinn
á þeim feögum á þessu sviði er sá
að Björn lét sér nægja embættis-
prófið frá Háskóla íslands en
Bjarni stundaði framhaldsnám í
stjórnlagafræði um tveggja ára
skeið, aðallega í Berlín, og kenndi
við lagadeild Háskóla íslands í
Bjorn Bjarnason
Ef hann ákveður aö hasla sér völl í borgarmálum þá er hann búinn aö fást
viö öll sömu starfssviö í stjórnmálum og blaöamennsku og faöir hans, Bjarni
Benediktsson. Veröur Björn einhvern tímann fööurbetrungur?
nokkur ár. Hann skrifaði greinar
og bækur um lögfræði og stjórn-
mál en það hefur Björn sonur hans
ekki enn gert.
Bjarni var stjórnarformaður Al-
menna bókafélagsins frá 1955 til
1970. Björn var útgáfustjóri sama
félags árin
1971 til
1974.
Aö verða