Dagblaðið Vísir - DV - 22.09.2001, Blaðsíða 11

11
LAUGARDAGUR 22. SEPTEMBER 2001
Skoðun
að ég skrifaði áður pistla í Dag heit-
inn og þeim fylgdi gömul og dulítið
sæt mynd af mér um tvítugt. Mér
fannst auðvitað ótækt að blekkja
lesendur á þennan hátt, þannig að
ég lét í fyrra taka nýja mynd af mér
til birtingar í Degi, einmitt þá mynd
sem fylgir þessum pistli í DV.
Fáum mánuðum síðar fór Dagur
á hausinn.
Dorian Gray
I ljósi ótimabærra endaloka Dags
og með hliðsjón af nýjustu kenning-
um atvinnurekenda um áhrif ald-
urs- og útlitsgalla á ímynd fyrir-
tækja þá sýnist mér DV aðeins hafa
um þrjár leiðir að ræða vilji blaðið
viðhalda sinni fersku og nútimalegu
ímynd í huga þjóðarinnar. I fyrsta
lagi að segja mér og öðrum 45 ára og
eldri starfsmönnum snimmendis
upp og ráða í staðinn yngra fólk og
útlitsgreindarai í öðru lagi að senda
okkur miðöldunga í andlits- og
ímyndarlyftingu. Og í þriðja lagi að
fá einfaldlega lánaðar hjá okkur
fermingarmyndir til birtingar með
föstum pistlum.
P.s. Hitt er svo annað mál að það
er kannski full ástæða tii þess að
„aðilar vinnumarkaöarins" láti
gera samburðarkönnun á stöðu og
framtíðarhorfum fyrirtækja í land-
inu með hliðsjón af útliti og aldri
starfsfólks hjá hverju og einu.
Hvergi er fólk t.d. yngra, útlits-
vænna og flottara í tauinu en hjá
tölvu-, fjármögnunar-, og fjarskipta-
fyrirtækjunum, þannig að staðan
hlýtur að vera langbest hjá þeim.
Eða er kannski Dorian heitinn
Gray, svo ungur og æðislegur, aftur-
genginn í íslensku atvinnulífi á
meðan ímyndin myglar og morknar
á bak við tjöldin?
samþykkja að þessi vinnubrögð séu
í lagi. Ekki þekki ég til vinnulags í
lagadeild, og raunar lítið í Háskóla
íslands, en hef þó aðeins kynnst
verklagi við meistaraprófsritgerða-
smíð við erlenda háskóla. Þar - eins
og ég reikna raunar með að sé al-
mennt við HÍ - hefur hugtakið leið-
/ öllu falli er Ijóst að
bœði leiðbeinandinn og
, prófdómarinn eru upp á
kant við deildarforsetann
og deildarfund í þessu
máli og þar með hvað
beri að telja viðunandi
fagleg vinnubrögð.
beinandi mjög ákveðna merkingu
og sömuleiðis hugtakið pródómari.
Því er það nánast óhugsandi að
refsa námsmanninum einum en
gera að engu ábyrgð leiðbeinanda
og prófdómara. Leiðbeinandi á að
fylgjast með þróun vinnunnar og
hafa afskipti af henni á nánast öll-
um stigum - líka heimOdavinn-
unni. (Engin tilvísun mun t.d. vera
í meginmáli ritgerðarinnar í heim-
ildir en einungis birt heimildaskrá
í lokin!!!) Prófdómarinn á auk þess
að kanna slíkt líka. Auðvitað geta
alltaf orðið slys en svo er að skilja
á yfirlýsingu frá námsmanninum i
gær að hvorki leiðbeinandinn né
prófdómarinn telji þetta slys alvar-
legs eðlis.
Akademískt uppnám
í öllu falli er ljóst að bæði leið-
beinandinn og prófdómarinn eru
upp á kant við deildarforsetann og
deildarfund í þessu máli og þar
með hvað beri að telja viðunandi
fagleg vinnubrögð. Allir virðast þó
í stórmennsku sinni telja að náms-
maðurinn einn eigi að axla ábyrgð
fyrir deildina í þessu máli. Laga-
deild er því í raun í akademisku
uppnámi. Því miður fyrir deildina
er hætt við að samkeppnisstaða
hennar við hina sérhæfðu lögfræði-
kennslu í öðrum skólum sé fyrst og
fremst erfið af þessum sökum en
ekki vegna fjárskorts. Trúlega
hefði verið heppilegra fyrir deildar-
forsetann að bíða með ákall sitt um
aukið fé þar til búið væri að koma
skikki á þessi heimilisvandræði.
Tiltrú almennings og stjórnvalda -
hvað þá hins akademíska samfé-
lags - á deildinni er einfaldlega
ekki slíkt þessa dagana að þetta
ákall sé líklegt til árangurs.
Vitskert veröld
Því fylgir dapurleg tilfinning að
ganga um Svæði núll á Manhattan í
New York þar sem eldar brenna i
rústum World Trade Center og þús-
undir slökkviliðsmanna og sjálfboða-
liða berjast áfram nótt sem dag í
vonlítilli leit að einhverjum sem
hugsanlega hefðu komist af úr hinu
logandi víti. Vonin um lífsmark er
hverfandi. Aðeins hafa fundist nokk-
ur hundruð lík sem á sér þá skýr-
ingu að þegar turnarnir brunnu þá
urðu langflestir þeirra sem fórust að
ösku. Harmur þeirra sem horfa á
eyðilegginguna er mikill. Þar skiptir
ekki máli hvort fólk átti nákomna
ættingja eða ekki. Gapandi sár í höf-
uðborg heimsins talar sínu máli og
er þeim sem á horfa stöðug áminn-
ing um þann óskaplega atburð sem
átti sér stað þriðjudaginn 11. septem-
ber, þegar þúsundir óbreyttra borg-
ara voru myrtar með þeim skelfilega
hætti að farþegavélum var flogið í
valin skotmörk. Þar um borð voru
líka óbreyttir borgarar sem létu lífið
fyrir tilstuðlan manna sem af sjúk-
um huga réðust á samfélag sem hafði
kennt þeim og fóstrað. Sumir flug-
ræningjanna höfðu dvalið í Banda-
ríkjunum um áratugaskeið og að þvi
er virtist verið sem gangandi tíma-
sprengjur. Eitt símtal og haldið er af
stað til að ræna flugvél og drepa
sjálfan sig og sem flesta í leiðinni.
Engum nema höfundum handrita að
hasarmyndum gat dottið í hug að
slíkt gæti orðið að veruleika.
Wall Street
Fólkið sem starfaði í miðstöð
heimsviðskiptanna í World Trade
Center og á Wall Street hélt að það
væri á heimsins öruggasta stað. Dag-
lega hélt það í vinnu með það efst í
huga að tryggja afkomu sína sem
best og afla sem mestra peninga.
Milljón dollarar hér og trilljón doll-
arar þar. Allt snerist um peninga og
árangurinn á Wall Street varð jafn-
framt ávinningur almennings ann-
ars staðar í heiminum. Nýr bíll,
meiri ferðalög eða almennt betri lífs-
afkoma réðst af því hvemig vísitöl-
urnar sem kenndar eru við Dow
Jones eða Nasdaq tifuðu. Færu þær
upp jókst neyslan en á niðurleið
drógu þær almenning inn í sam-
drátt. Á Wall Street var fólk sem
vann sér inn milljónir dollara á dag
eða tapaði samsvarandi upphæðum.
Sumir hafa gert sér það að lífsstarfi
að sérhæfa sig í einstökum fyrirtækj-
um og kaupa og selja verðbréf í þeim
einum. Sumir eru sérfræðingar í
Pepsí en aðrir í General Motors og
svo framvegis. Heil kynslóð verð-
bréfafólks hefur aldrei kynnst stríði.
Allt þar til i vetur hafði þetta fólk
aldrei þurft að hafa áhyggjur af því
að hlutabréf færu niður í verði. Allt
skilaði góðri ávöxtun - sama hversu
vitlaus rekstur var að baki. Tölvu-
fyrirtæki og internetfyrirtæki, sem
voru vart nema nokkrir tölvuskjáir
og skrifborð, ruku upp í verði og al-
menningur keypti. Eigendur loft-
bólufyrirtækjanna græddu á tá og
fingri og þeir sem keyptu bréf
græddu. En svo sprakk blaðran í vet-
ur og vísitölurnar fóru að tifa niður.
Fólkið sem aðeins þekkti plús var að
læra um mínus. Staða markaðanna
er gjarnan kenndi við naut og bjöm.
Þegar nautið er á kreiki er markað-
urinn sterkur og tarfurinn ryðst
áfram. Margir græða á tá og fmgri
án þess að þurfa að vera sérstaklega
klókir. Þegar vísitölumar komast
niður fyrir ákveðin mörk kemst
bjöminn á kreik og aðeins þeir
heppnu eða klóku komast af. Björn-
ixm er búinn að vera á kreiki síðan í
fyrravetur og það er undir þeim
kringumstæðum sem illmennin
flugu farþegaþotum á hæstu bygg-
ingu New York-borgar með þeim af-
leiðingum að hátt á sjötta þúsund
manns lét lífið. Ráðist var á hjarta
kapítalismans eins og Guðmundur
Franklín Jónsson, verðbréfasali á
Manhattan, orðaði það.
Engin viövörun
Enginn veit enn nákvæmlega
hvers vegna uppvakningarnir sem
lært höfðu að fljúga í Bandaríkjun-
um réðust til atlögu. Óvinurinn er
andlitslaus þó Bandaríkjastjórn telji
sig hafa vissu fyrir því að Osama bin
Laden standi að baki níðingsverkun-
um. Til eru þeir sem halda því fram
að þetta sé Bandaríkjamönnum
mátulegt vegna hernaðarbrölts
þeirra víða um heimsbyggðina. Þeir
sem svo tala eru brenglaðir. Engin
leið er að réttlæta slíka árás sem ber
vott um heigulshátt af versta tagi.
Hryðjuverkasamtök með einhvern
snefil af sjálfsvirðingu vara tíman-
lega við árásum sínum til að óbreytt-
ir borgarar eigi undankomuleið.
Þarna var engin viðvörun - heiðskír
himinn og upphaf vinnuviku og allt
var eins og venjulega þegar óvættur-
in birtist og eyðileggingin var algjör.
Verðbréfasali, sem DV ræddi við í
Wall Street daginn sem markaður-
inn var opnaður aftur, sagði með
samanbitnar tennur að hefnd yrði að
koma til vegna atburðarins. Banda-
ríkin yrðu að fara í stríð og hefna
þeirra látnu. Viku áður var þessi
sami verðbréfasali aðeins að hugsa
um Pepsi. Sama var uppi á teningn-
um víðar. Æstur múgur í sárum
heimtar strið og drepur landa sína
sem eru af arabísku bergi brotnir.
Ráðist hefur verið á tugi múslímskra
leigubílstjóra í New York. Sumir
hafa verið myrtir, aðrir lamdir til
Hryðjuverkasamtök með
einhvern snefil af sjálfs-
virðingu vara tímanlega
við árásum sínum til að
óbreyttir borgarar eigi
undankomuleið. Þama
var engin viðvörun -
heiðskir himinn og upp-
haf vinnuviku og allt var
eins og venjulega þegar
óvœtturin birtist og eyði-
leggingin var algjör.
óbóta og enn aðrir sæta niðurlæg-
ingu - það er hrækt á þá og hvítir,
gulir eða svartir farþegar neita að
borga. Eftir að mesta sorgin er geng-
in yfir verður krafan um blóð há-
værust. Og víst er að ef bandarísk
stjórnvöld láta undan kröfum öfga-
manna þá er heimsfriðurinn í upp-
námi.
Önnur hlið er á samfélagi manna
á Manhattan en það er samhugur-
inn. Hvarvetna mátti eftir árásina
sjá fólk tala saman og minning um
hina látnu í formi blóma, bréfa og
teikninga var í hverri götu. Náunga-
kærleikur var hvert sem litið var. Sá
sem þetta skrifar kom til Flateyrar
eftir snjóflóðin fyrir sex árum þar
sem um um fimm prósent þorpsbúa
fórust. Þar mátti merkja sama sam-
huginn og í New York. Fólk þjappaði
sér saman í sorginni og hver maður
var boðinn og búinn til að hugga og
líkna. Á Flateyri var munurinn sá að
óvinurinn var þekktur. Snjóflóðin
voru af völdum náttúrunnar en í
New York var það hið versta í mann-
legu eðli sem orsakaði hamfarirnar.
Japönsk kona, sem vann sem sjálf-
boðaliði á Svæði núll á Manhattan,
sagði við DV að hún hefði verið barn
í Japan þegar kjarnorkuárásirnar
voru gerðar og hún hefði aldrei get-
að gleymt því sem dundi þar yfir.
Hún sagði að af Ulskuverkinu á Man-
hattan hefði sprottið samhugur og
góðmennska fólksins sem þjáist
vegna atburðanna. Hún hefði aldrei
séð fólk í New York sýna i verki eins
mikinn kærleik og þarna. Skyndi-
lega hefði fólk gert sér grein fyrir þvi
að peningar væru ekki upphaf og
endir aUs. Atburðurinn hefði sýnt
fólki að manngildið stæði auðgUdinu
ofar og á endanum stæði maðurinn
einn andspænis guði sínum.
íslenskt skáld sem horfði á beina
útsendingu af hryðjuverkunum í
New York og Washington sagði að
þetta væru endalok hins frjálsa
heims. Víst er að ef Bush Banda-
ríkjaforseti spUar ekki rétt úr mál-
um mun sá spádómur rætast. Nái
forsetinn ekki að takmarka aðgerðir
við hermdarverkamennina eina, svo
sem þjóðir heims eru sammála um,
þá er heimsfriðurinn úti og þriðja
heimsstyrjöldin skeUur á. Enginn
veit hvernig þau ósköp enda og eng-
inn veit hvaða þjóð verður herra-
þjóðin þegar þeim darraðadansi linn-
ir. Bandaríkjamönnum er nú á hönd-
um sá vandi að þeir halda á fjöreggi
hins frjálsa heims i höndum sér. Ein
mistök og mannkynið er komið aftur
í svörtustu miðaldir. Ein mistök og
við blasa endalok hins frjálsa heims
og vitskert veröld.