Dagblaðið Vísir - DV - 22.09.2001, Blaðsíða 12

Dagblaðið Vísir - DV - 22.09.2001, Blaðsíða 12
12 LAUGARDAGUR 22. SEPTEMBER 2001 Helqarblað DV ífeftg /azar-e \ Sharif Það mun hafa verið árið 1994 sem heimsbyggðin varð fyrst vör við fylk- ingu svokallaðra talibana, þegar stjórnvöld í Islamabad í Pakistan fengu þá í lið með sér til að halda op- inni flutningaleið milli Pakistans og Mið-Asíu. Meðlimir fylkingarinnar, sem stundað höfðu nám í Pakistan og stofnað þar með sér íslamska heittrú- arhreyflngu, höfðu hlotið þjálfun í hernaði hjá hópum Mujaheddin- skæruliða og var nú ætlað það hlut- verk að vernda vöruflutningalestir á áðurnefndri leið, en þær urðu gjarnan fyrir árásum annarra skæruliðahópa Mujaheddin sem sátu um að ræna góssinu á leiðinni. - 1 ■ ima Takmarkið að ná völdum Slðan þá hefur talibönum heldur betur vaxið fiskur um hrygg, enda hefur það'verið takmark þeirra að ná völdum í öllu landinu og koma þar á ströngu íslömsku stjórnarfari. Það hefur þeim nú að mestu tekist undir stjórn hins andlega leiðtoga síns, Mullah Mohammed Omars, sem einnig hefur verið nefndur Mullah Muhammed Hasan Akhund og eru um 95 prósent landsins nú undir þeirra stjóm. Aðeins fjallendið í norðurhlut- anum er þar undanskilið, en þar stjórna Tadjikar, sem telja fjórðung afgönsku þjóðarinnar. Skarð var þó höggvið í raðir þeirra í síðustu viku, en þá lést helsti leiðtogi þeirra, her- foringinn Ahmed Shan Masood, eftir sprengjutilræði sem talið er að tali- banar hafi staðið fyrir. Tilræðismenn- irnir smygluðu sér inn í búðir Ma- soods í gervi sjónvarpsfréttamanna og sprakk sjónvarpsmyndavélin framan í hann í miðri upptöku, með þeim af- leiðingum að hann lést af sárum sín- um nokkrum dögum síðar. Samfellt styrjaldarástand Til að gera sér nánari grein fyrir ástandinu í Afganistan er nauðsynlegt að fletta aðeins upp í sögunni, en þar- virðist ófriðurinn elta þessa stríðs- hrjáðu þjóð á röndum og hefur ástandið síst batnað með áranum. Segja má að frá lokum seinni heims- styrjaldar hafi þjóðarbrotin með litl- um hléum eldað grátt silfur og á síð- ustu áram samfellt í rúm tuttugu ár. Sú óöld mun reyndar eiga rætur að rekja til ársins 1973 þegar kommúnist- ar undir forystu Muhammad Daouds, fyrrum forsætisráðherra, rændu völd- um með hjálp hersins á meðan Zahir forseti var á ferðalagi í Evrópu. Da- oud leysti upp einræðisstjórn hans, skipaði sjálfan sig í embætti forseta og forsætisráöherra og stofnaði síöan lýðveldið Afganistan. Á næstu árum kynnir Daoud nýja stjórnarskrá og er hlutur kvenna þar bættur verulega. Pólltískar hrelnsanlr í kjölfarið hefjast svo pólitískar hreinsanir í þinginu, þar sem Daoud losar sig við óæskilega andstæðinga með ýmsum hætti. Það endar með blóöugri byltingu marxískra komm- únista, þar sem Daoud er drepinn, en Taraki skipaður forseti í hans stað og Babrak Karmal sem forsætisráðherra. Þeir félagar, Karmal og Taraki, sem eru af þjóðarbroti Patana, höfðu áður staðið að stofnun marxíska kommún- istaflokksins árið 1965 og hélt sá flokkur um stjórnartaumana í land- inu á árunum 1978 til 1992. Flokkur- inn er nú klofinn í tvær fylkingar, Banners, með Karmal í broddi fylk- framhaldinu stofna frelsararnir ís- lamskt ríki og efna til kosninga þar sem prófessor Burhannudin Rabbani er kosinn forseti. Þrátt fyrir stofnun íslamsks ríkis varaði friðurinn ekki lengi og nú voru heittrúaðir talibanar komnir til sög- unnar, með Mullah Muhammed Omar í broddi fylkingar. Omar hafði áður verið foringi hjá Mujaheddin skæru- liðunum og hafði nú unnið sér hylli almennings fyrir trúarstríð sitt gegn spillingu ríkjandi stjórnvalda. Gengu hugsjónir hans út á það að koma á lögum og reglu í landinu í anda Kór- ansins og ávann hann sér fyrir það sí- fellt auknar vinsældir almennings, sem nú hyllti hann sem foringja hinna trúuðu. Endurkoma bin Ladens Eftir að talibanar voru komnir til valda í Afganistan buðu þeir hryðju- verkamanninum Osama bin Laden hæli í landinu undir sínum verndar- væng, en bin Laden var þá nýkominn aftur til landsins frá Súdan, þar sem hann hafði bækistöðvar sínar um stundarsakir og munu flestir stuðn- ingsmenn hans úr búðunum hafa fylgt honum til Afganistans. Bin Laden, sem er af sádí-arabískum upp- runa, hafði þá nýlega erft 25 milljónir dollara eftir föður sinn og er talið að hann hafl látið töluverða fjármuni af hendi rakna í sjóði talibana til að fjár- magna veldi þeirra í Afganistan. Þannig hefur honum tekist að gera stjórnvöld Qárhagslega háð sér, eins og honum hafði einnig tekist í Súdan, enda er talið að áhrif hans séu svo mikil að ekki komi til mála að tali- banar afhendi hann bandarískum yf- irvöldum. Kænskan í fyrirrúmi Með kænsku sinni virðist honum einnig hafa tekist að bindast Mullah Muhammed Omar tryggum böndum, en þeir félagar munu nábúar í Kandahar, þar sem bin Laden hefur látið byggja handa honum stærðar villu til að búa í. Heimildir segja að þeir hafi einnig verið tengdir fjöl- skylduböndum síðan árið 1998, en þá mun Omar hafa tekið sér elstu dóttur bin Ladens fyrir konu og það sama hafi bin Landen gert síðar þegar hann bætti dóttur Omars í sitt kvennabúr. Þar með hafi bin Laden gert sig ósnertanlegan i landinu og tryggt sér þar fasta búsetu undir verndarvæng gamals vopnabróður síns frá tíu ára stríðinu gegn Sovétmönnum. Örbirgö og volæöi Þó Mullah Muhammed Omar sé ótviræður foringi talibanastjórnar- innar hefur hann frekar kosið að standa til hliðar í ríkisstjórn taibana og hefur falið öðram vopnabræðrum sínum að halda opinberlega um stjórnartaumana. En áhrifa hans gæ- tir sterkt og auðséð að hann er kominn langt út fyrir kenningar Kór- ansins. Það sést best á því að stjórn- arstefna hans er farin að bitna harð- ast á þjóðinni, sem verður að lifa viö örbirgð og volæði í einangrun sinni. En trúin er sterk og flytur fjöll, en spurning hvort þjóðin heldur það út til lengdar. Verði innrás Bandarikja- manna að veruleika er ljóst að and- legt og veraldlegt ástand þjóðarinnar á eftir að versna til muna og þá reyn- ir fyrst á stjórnkænsku leiðtogans, sem virðist trúa og treysta á forna frægð og ótrúlega þrautseigju þjóðar- innar. En hvers verður hún megnug gegn tæknivæddum herjum vestur- veldanna og er eitthvað til í þvi sem Bush sagði: „Hvað stoðar að skjóta tug milljóna dollara flugskeyti á tíu dollara tjald ef aðeins einn úlfaldi liggur í valnum.“ Tadsjikistan Indland Indland Kasmír Herat X J W^KabÚ? Afqánistán Kandahar Pakistan ingar, og Masses, sem Taraki leiðir og er studd af hernum. Skrattinn laus Frá og með byltingu marxista má segja að losnað hafi um skrattann sjálfan í þjóðarsálinni og upp risu rót- tækar skæruliðasveitir eins og Muja- heddin. Á meðan leitaði Taraki forseti á náðir Sovétstjómarinnar og gerði í framhaldinu við hana sáttmála árið 1978. Árið eftir blossa upp mikið óeirða- bál í landinu sem segja má að hafi ekki slokknað síðan. Sendiherra Bandaríkjanna er drepinn og stuttu seinna fer Taraki forseti sömu leið. Hafizuflah Amin tekur þá við forseta- embættinu, en hefur ekki setið langan tíma þegar hann er tekinn af lífi og Babrak Karmal gerður að forseta. SovéskInnrás 1 kjölfarið ræðst sovéski herinn svo inn i Afganistan til að berjast við ís- lamskar skæruliðasveitir sem ógna kommúnistastjórninni og árið eftir er Dr. Najibuflah sem dvalið hafði í Sov- étríkjunum kallaður heim til að taka við starfi yfirmanns öryggislögregl- unnar i landinu. Þar með var tíu ára striðið hafiö og þær hörmungar sem því fylgdu, bæði fyrir Afgana og sov- éska herinn. Sovétmenn áttu þar held- ur betur eftir að finna til tevatnsins og er talið að mannfall þeirra í stríð- inu hafi verið á milli 40 og 50 þúsund mannns. Afganska þjóðin sagöi þeim heilagt stríð á hendur og það var vopn sem Sovétmenn réðu engan veginn við, auk þess sem stórbrotin náttúra Sex sinnum stærra en Island Eins og viö sjáum hérá myndinni erAfganistan stórt og víðáttumikið iand, sex sinnum stærra en ísland. Hlutföllin eru þó ekki nákvæm en nálægt lagi. landsins hentar vel til skærahernað- ar. Sótt var að sovéska hernum úr öll- um áttum og að lokum stóðu þeir skelfingu lostnir frammi fyrir barátt- uglöðum frelsisunnandi Afgönum sem vora meira en tilbúnir til að deyja fyr- ir málstaðinn. Enda leystist baráttu- þrek Sovéthersins fljótlega upp í ang- ist og taugaveikhm og oftar en ekki var byssukúlum þeirra og sprengjum beint gegn saklausu fólk og börnum sem létust í þúsundatali. Stórl bróðir til hjálpar Á þessum örlagatímum í sögu Afganistans kom „stóri bróðir", Bandaríkjamenn, nú til hjálpar við skæruliðasveitir múslíma og styrkti þær með ráðum og dáð gegn kommún- ismanum. Og margt er skrýtið í kýr- hausnum, því nú var óvinur Banda- ríkjanna númer eitt í dag á þeirra eig- in bandi, á mála hjá leyniþjónustunni CLA. Sem sagt, bin Laden var mættur á þeirra vegum með hersveit sína, sem að mestu var skipuð félögum hans að heiman. Bin Laden þótti sýna mikla hetjulund og stýrði hann sínum mönnum af mikilli hæfni og hefur hann síðan verið dáður af afgönsku þjóöinni sem þjóðhetja. Leikbrúður óvinarins Árið 1986, þegar veralega var farið að síga á ógæfuhliðina hjá Rússum, tekur Dr. Najibullah við forsetaemb- ættinu af Babrak Karmal og árið eftir reynir hann árangurslaust aö semja um vopnahlé við skæruliðasveitir Mujaheddin, sem nú höfðu fengið á sig stimpil frelsissveita. Skæruliðarn- ir skynjuðu vel slæma stöðu Sov- éthersins og neituðu því að semja um vopnahlé við leikbrúður óvinarins, eins og þeir kölluðu ríkisstjórn kommúnista. Að lokum nást þó friðarsamningar sem undirritaðir voru í Genf árið 1988 og í kjölfarið hörfa Sovétmenn með lið sitt út úr Afganistan með skæruliðana á hælunum, við mikið mannfall. Stríðinu var samt ekki lokið því skæruliðar héldu áfram að berjast gegn stjórnarhernum og tilnefna Sib- hhatullah Mojadidi sem forystumann útlagastjórnar sinnar. í apríl 1992 ná skæruliðar Muja- heddin loksins takmarki sínu þegar þeir hertaka höfuðborgina Kabúl og frelsa landiö þar með úr höndum kommúnistastjórnarinnar, en Naji- bullah forseti flýr á náðir Sameinuðu þjóðanna, sem veita honum vernd. i Tíml fyrir te Liösmenn talibana viröast bíöa rólegir eft- ir viðbrögðum Bandaríkjamanna og eins og myndin sýnir tilbúnir i tuskiö. i%.K • •; v ■■?: Talibanar til alls líklegir í heilögu stríði múslima
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.