Dagblaðið Vísir - DV - 15.12.2001, Blaðsíða 12

12
LAUGARDAGUR 15. DESEMBER 2001
Helgarblað
DV
Verður Saddam
næstur í röðinni?
Saddam Hussein er sannur foringi lands síns
Saddam Hussein nýtur gífurlegs stuönings heima fyrir og viröist hann eflast
meö hverri rauninni eins og innrásin í Kúveit sannaöi.
Mikið er rætt um það þessa dag-
ana hvert verði næsta skref Banda-
ríkjamanna í baráttunni gegn
hryðjuverkum i heiminum eftir að
ætlunarverkinu í Afganistan lýkur
en samkvæmt áður fram komnum
yfirlýsingum ýmissa forystumanna
í Bandaríkjunum mun þeirri bar-
áttu hvergi nærri lokið þrátt fyrir
fall talibanahreyfingarinnar í Af-
ganistan og upprætingu al-Qaeda-
hryðjuverkasamtakanna þar í landi.
Talið er að samtökin teygi anga sína
víðar og hafa lönd eins og írak,
Sómalía, Súdan og Jemen helst ver-
ið nefnd sem næsta skref en þrjú
þau siðastnefndu eiga það sameigin-
legt að þar hafa bandarískir borgar-
ar látið lifið fyrir hendi hryðju-
verkamanna, sem fram að því höfðu
fengið að starfa óáreittir i lönd-
unum og jafnvel í skjóli yfirvalda.
Erlingur
Kristensson Æk: -dyc.'
blaöamaöur ./jfi
Það sem bandarísk stjórnvöld
virðast helst beina sjónum sínum að
er einmitt starfsemi hryðjuverka-
hópa innan landanna og tengsl
þeirra við Osama bin Laden og al-
Qaeda-samtök hans en í Sómalíu,
Súdan og Jemen, telja menn sig
hafa haldbærar sannanir fyrir bein-
um tengslum við al-Qaeda og jafnvel
visbendingar um þjálfunarbúðir og
bækistöðvar innan landanna. Öðru
máli gegnir um írak en þar er það
Saddam Hussein, einvaldur forseti
landsins, sem menn vilja koma
höndum yfir.
Saddam Hussein til alls vís
Hussein hefur rækilega sannað
að hann er til alls vís og er innrás
herja hans í Kúveit nærtækasta
dæmið um útþenslustefnu hans. Þar
bauð hann bandaríska heimsveld-
inu heldur betur birginn og ögraði
heimsfriðnum með brjálæðislegri
hugsjónabaráttu sinni gegn vest-
rænni menningu fyrir hönd íslams.
Hvað svo sem stóð að baki þessari
glórulausu innrás hans þá virtist
hún aðeins styrkja stöðu hans inn-
anlands og segja má að þrátt fyrir
sigur í atinu hafi Bandaríkjamenn
komiö frá því með öngulinn i rass-
inum. Vandamálin hlóðust upp og
með sífelldum skírskotunum til of-
sókna vestrænna ríkja gegn íslam
tókst Hussein að endurreisa veldi
sitt í írak og er nú aftur orðinn
helsta ógn vesturveldanna og virð-
ist fara sínu fram.
Meint tengsl leyniþjónustu lands-
ins við al-Qaeda-samtök Osama bin
Ladens virðast þó liggja á borðinu
en með ótrúlegum klækjum hefur
Hussein tekist að halda sér að
mestu fyrir utan hasarinn og glottir
eílaust út í annað. Hann sendi
meira að segja frá sér yfirlýsingu í
kjölfar hryðjuverkaárásanna í
Bandaríkjunum um að hann styddi
baráttu alþjóðasamfélagsins gegn
hryðjuverkum, eins og reyndar bar-
áttubróðir hans, Gaddafi frá Líbíu,
gerði einnig.
Óhreint mjöl í pokahorninu
Tengslin við hryðjuverkasamtök
Osama bin Ladens eru þó ekki eina
ógnunin sem vesturveldin standa
frammi fyrir varðandi Irak því
írakar eru einnig grunaðir um að
eiga í sínum fórum mikið magn
sýklavopna, auk þess sem grunur
leikur á að þeir hafi eitthvað verið
að fikta við kjarnorkuvopn. Hvor-
ugt hefur þó verið sannað en talið
meira en líklegt að þeir hafi
óhreint mjöl í pokahorninu, þar
sem þeir hafa ítrekaö neitað eftir-
litsmönnum Sameinuðu þjóðanna
um að rannsaka málið og í staðinn
fengið á sig þrálátt viðskiptabann
sem farið hefur heldur illa með
þjóðina.
Eitthvað í aðsigi
Nýlegir fundir bandarískra stjórn-
valda með kúrdískum embættis-
mönnum þykja renna stoðum undir
það að eitthvað sé í aðsigi en Kúrd-
ar og írakar hafa löngum eldað grátt
silfur saman. Fundurinn fór fram í
Kúrdahéruðum íraks í norðurhluta
landsins sem samkvæmt ákvöröun
Sameinuðu þjóðanna er griðland
Kúrdaþjóðarinnar utan yfirráða-
svæðis stjómvalda í Bagdad. Þetta
er í fyrsta skipti siðan í febrúar sem
fulltrúar Bandaríkjanna sækja
Kúrda heim og er tímasetningin
grunsamleg þar sem Bandaríkja-
menn hafa nýlega flutt höfuðstöðvar
herafla síns í Miðausturlöndum og
Suður-Asíu til Kúveit.
Að sögn talsmanns bandaríska ut-
anríkisráðuneytisins var tilgangur
fundarins að treysta vináttuböndin
við Kúrda og efla stuðninginn við
stjórnarandstöðuhópa sem barist
hafa gegn stjómvöldum í Bagdad en
á loforðalistanum mun vera her-
þjálfun auk þess sem heitið hefur
verið aukinni fjárhagsaðstoð vegna
áastandsins meðal þjóðarinnar.
Óhugsandi nema með aðstoö
Skilaboð bandarísku sendinefnd-
arinnar til Bush forseta voru þau að
aðgerðir til að steypa Saddam
Hussein af stóli væru óhugsandi
nema með aðstoö vinveittra hópa
innan íraks en þar ér einnig horft
til Shíta-múslíma í suðurhluta
landsins sem hugsanlegra banda-
manna en þeir eru minnihiutahóp-
ur og hafa eins og Kúrdar orðið fyr-
ir ofsóknum stjórnvalda. Það er þó
ekkert miðað við slátranirnar í hér-
uðum Kúrda en talið er að um fimm
þúsund manns hafi fallið í sinneps-
gasárás í lok stríðsins gegn Iran ár-
ið 1988. Það var hefnd íraka fyrir að-
stoð Kúrda við írana í stríðinu. Síð-
an hafa írakar stöðugt kúgaö
Kúrda, sem telja um fjórar milljónir
Hussein í baráttuhug
Þaö er yfírleitt stutt í byssuna þegar
Hussein er annars vegar.
og eftir Persailóastríð náðu ofsókn-
irnar hámarki eftir að Sammdan
hóf aftur hefndaraðgerðir vegna
stuðnings þeirra við Bandaríkin.
Það er kaldhæðnislegt að Saddam
hefur notað þyrlur, sem Bandarikja-
stjórn leyfði honum að halda eftir
Persaflóastríðið, til árása á kúrd-
íska borgara og er talið að um 100
þúsund þeirra hafi fallið til þessa,
auk þess sem rúmlega ein milljón
þeirra hefur flúið land til Irans og
Tyrklands. Það má því búast við að
eins og í Afganistan geti Banda-
ríkjamenn nýtt sér kúgunina í Irak
sér til framdráttar gegn hryðjuverka-
öflunum en óvíst um árangurinn,
þar sem Saddam virðist njóta gífur-
legra vinsælda meðal þjóðar sinnar.
Hörö viðbrögð
Viðbrögð við hugsanlegri innrás
Bandaríkjamanna í Irak hefur að
vonum hlotið misjafnar undirtektir
og hefur Kofi Annan, aðalritari
Sameinuðu þjóðanna, til dæmis þeg-
ar varað harðlega við henni. „Inn-
rás í landið gæti haft hræðilegar af-
leiðingar og ég vona að aldrei komi
til þess,“ sagði Annan.
Viðbrögð í arabaheiminum eru
einnig hörð og er það samdóma álit
flestra að innrás myndi einungis
gera slæmt ástand verra og innrás
myndi ganga að baráttunni gegn
hryðjuverkum dauðri.
Stjórnleysi í Sómalíu
Hinar þjóðirnar ,þjár, Sómalía,
Súdan og Jemen, liafa ekki beint
verið á vinsældalistanum hjá
Bandaríkjamönnum enda mjög
óvinveittar stjórnir ríkjandi í lönd-
unum. Ástandið virðist þó hafa
breyst hvað varðar Súdan og Jemen
en ráðamenn beggja þjóðanna hafa
lýst yfir stuðningi við Bandaríkja-
menn i baráttunni gegn hryðjuverk-
um. Sómalía má aftur á móti heita
stjórnlaus en þar er ríkjandi bráða-
birgðastjórn, studd af Eþíópumönn-
um. Stjórnin er grunuð um að hafa
stutt al-Qaeda-samtökin og talið að
þau hafi rekið þjálfunarbúðir í land-
inu. Ekki bætir úr skák að átján
bandarískir friðargæsluliðar voru
drepnir í landinu árið 1993 og því
hafa Bandaríkjamenn örugglega
ekki gleymt. Þar að auki hefur hóp-
ur sómalskra múslíma barist með
al-Qaeda-samtökunum í Afganistan,
en þeir munu nú flúnir úr landi og
er haft eftir stjórnarandstæðingnum
og skæruliðaforingjanum Hussein
Aideed að þeir reyni nú að smygla
sér aftur inn i Sómalíu. Mennirnir
munu félagar i íslömsku heittrúar-
samtökunum al-Itihad sem eru á
lista Bandaríkjamanna yfir hættuleg
hryðjuverkasamtök en þau eru
grunuð um að vera á mála hjá
Osama bin Laden.
Bin Laden hefur nýtt sér glund-
roðann í landinu en stöðugar óeirð-
ir hafa geisað þar síðustu tíu árin,
eða frá þvi Siad Barre forseti var
hrakinn frá völdum eftir uppreisn
skæruliðasveita árið 1991. Siðan
hafa hinir ýmsu hópar, sem studdir
eru af nágrannaþjóðunum, Eþíópum
og Kenímönnum, til skiptis, barist
um völdin með tilheyrandi hörm-
ungum fyrir íbúana.
Aukinn ótti í Sómalíu
Eftir fall talibanastjórnarinnar í
Afganistan er því aukinn ótti í
Sómalíu um að landið verði næst í
röðinni í baráttunni gegn hryðju-
verkum, ekki síst eftir að bandaríski
herinn sendi herskip á hafsvæðið
úti fyrir ströndum landsins. Hassan
Abshir Farah, forsætisráðherra
bráðabirgðastjórnar landsins, sem
nýtur stuðnings Eþíópumanna, sá
sig því tilneyddan til að fara fram á
fund með bandariskum embættis-
mönnum. Fundurinn fór fram i ná-
grenni höfuðborgarinnar Moga-
dishu fyrr í vikunni og reyndi Farah
þar eftir megni að sannfæra banda-
rísku sendinefndina um sakleysi
Sómala.
Að sögn Pauls Wolfowitz, aðstoð-
arutanríkisráðherra Bandaríkjanna,
er Sómalía ofarlega á lista Banda-
rikjanna í baráttunni gegn hryðju-
verkum. „Landið er svo að segja
stjórnlaust og nægar sannanir fyrir
tengslum stjómvalda við al-Qaeda-
samtökin," sagði Wolfowitz.
Að sögn Farah, sem heldur því
fram að engir erlendir hryðjuverka-
menn leynist í landinu, hefur hann
sent Bush Bandaríkjaforseta bréf og
boðið honum að senda fulltrúa sína
til landsins til að kanna ástandið.
Foringjar skæruliðahópa, sem barist
hafa gegn stjórnvöldum, hafa aftur á
móti bent Bandaríkjamönnum á æf-
ingabúðir al-Itihad-hreyfingarinnar
við landamæri Keníu og hvetja þá til
að hefja aðgerðir sem fyrst.
I Súdan og Jemen virðast ráða-
menn anda mun léttar og þrátt fyrir
að al-Qaeda-samtökin hafi komist
upp með að gera árás á bandarískt
herskip í höfninni í Adan, höfuð-
borg Jemen, þar sem sautján
bandarískir sjóliðar létu lífið,
segjast þarlend yfirvöld ekki hræð-
ast bandariska innrás.
Skálmöld sem aldrei fyrr
Skálmöldin fyr-
ir botni Miðjarð-
arhafs virðist eng-
an endi ætla að
taka. Manndrápin
héldu áfram á
báða bóga en sýnu
verst var þó árás
palestínskra
skæruliða á lang-
ferðabifreið í ísrael á miðvikudag,
þegar að minnsta kosti tíu manns
voru drepnir og tugir manna særð-
ust. I kjölfarið ákvað ríkisstjórn
Ariels Sharons í ísrael að slíta öll
tengsl við Yasser Arafat, forseta
Palestínumanna og heimastjórn
hans. Israelski herinn hélt einnig
áfram árásum sínum á byggðir
Palestinumanna alla vikuna og féll
fjöldi óbreyttra borgara.
Sjálfsmorðsárás á þingið
Tólf manns féllu í valinn þegar
fimm vopnaöir menn gerðu sjálfs-
morðsárás á indverska þingið á
fimmtudagsmorgun. Allir árásar-
mennirnir voru drepnir og að auki
sjö öryggisverðir sem snerust til
varnar. Forsætisráðherra landsins
og fjöldi háttsettra manna voru i
þinghúsinu þegar árásin var gerð
en þá sakaði ekki. Mikill viðbúnað-
ur er nú við allar helstu opinberar
byggingar á Indlandi. Ekki er vitað
hverjir voru þarna að verki en
grunur leikur á að þetta hafi verið
menn úr aðskilnaðarhreyfingu
Kasmírs sem hefur aðsetur i ná-
grannaríkinu Pakistan.
Bin Laden umkringdur
Háttsettur
bandarískur her-
foringi greindi
fréttamönnum
frá því á fimmtu-
dag að hryðju-
verkamaðurinn
Osama bin
Laden og menn
hans væru um-
kringdir á hella-
svæði í austurhluta Afganistans og
að þeir ættu sér engrar undankomu
auðið. Myndbandsupptaka af bin
Laden, sem fannst í Afganistan fyr-
ir skömmu, þykir ótvíræð sönnun
þess að hann hafi staðið fyrir
hryðjuverkaárásunum á Bandarík-
in 11. september.
Kínverjar í WTO
Kinverjar gengu i Heimsvið-
skiptastofnunina (WTO) á þriðjudag
og er búist við að þaö eigi eftir að
hafa miklar breytingar i för með
sér. Það dró þó eitthvað úr bjartsýni
manna að margir efast um að kín-
versk stjórnvöld geti uppfyllt allar
skuldbindingar sínar við WTO.
Embættismenn óttast einnig áhrif
sársaukafullra umbóta sem þarf að
gera á efnahagslífinu.
Annan tók við friðarnóbel
Kofl Annan,
framkvæmdastjóri
Sameinuðu þjóð-
anna, veitti friðar-
verðlaunum
Nóbels viðtöku
þegar þau voru af-
hent í hundraðasta
sinn í Ósló á
mánudag. Hann deildi verðlaunun-
um með samtökunum sem hann
stýrir. Við þetta tækifæri hvatti
Annan þjóöir heims til að leggja
aukna áherslu á mannréttindi.
Hann sagði að á nýrri öld ættu SÞ
að hafa það að leiðarljósi að það að
bjarga einu mannslifi jafngilti því
að bjarga mannkyninu sjálfu.
Bush fellur frá ABM
George W. Bush Bandaríkjafor-
seti gerði í vikunni alvöru úr því
sem hann hafði lengiö hótað að
gera, það er að segja upp ABM-gagn-
ílaugasamningnum við Rússa sem
gerður var árið 1972. Bush lét and-
stöðu Rússa og margra annarra sem
vind um eyru þjóða. Bandaríkjafor-
seti sagði samninginn barn síns
tíma og að hann hamlaði því að
Bandaríkjamenn gætu þróað eld-
flaugavarnarkerfi til að verjast
árásum þrjótaríkja sem hann kallar
svo, landa á borð við írak.