Dagblaðið Vísir - DV - 14.05.2002, Blaðsíða 14

14
Menning
ÞRIÐJUDAGUR 14. MAÍ 2002
DV
Umsjón: Silja Aöaisteinsdóttir silja@dv.is
Hin rauðu segl
Þeir eru ófáir sem hafa beðið flutningsins
á Hollendingnum fljúgandi eftir Wagner með
mikilli eftirvæntingu. Við sem vorum svo
heppin að heyra verkið í konsertflutningi
hjá Sinfóníuhljómsveit íslands fyrir
nokkrum árum erum örugglega öll þar með
talin. Hin stórkostlega danska Senta þeirra
tónleika gróf sig fast í minninguna og mun
sitja þar lengi enn.
I uppsetningu Listahátíðar nú, sem er
samstarfsverkefni Þjóðleikhúss, íslensku óp-
erunnar og Sinfóníuhljómsveitar íslands,
sameinast kraftar fjölmargra aðila og af-
rakstm-inn er heildstæð og mögnuð óperu-
sýning.
Á undan öllum öðrum en tónskáldinu
sjálfu verður að nefna þá sem bera ábyrgð á
hönnun sviðsmyndar og ljósa, þá Heinz
Hauser, Bjöm Bergstein Guðmundsson og
Pál Ragnarsson. Stílhreinar og ótrúlega fagr-
ar senumar munu aldrei gleymast. Minning-
in um hin rauðu segl leyst af hreinni snilld.
Þama vinnur hugvit í stað íburðar stórkost-
legan sigur.
Leikstjórinn, Saskia Kuhlmann, fer þá
hrífandi leið í forleiknum að kynna Sentu
bam að aldri. Tíminn líður og þráhyggja
hennar er byggð upp á ótrúlega sannfærandi
en einfaldan hátt. Þessi meðferð gefur for-
leiknum nýja merkingu og dýpt sem við-
staddir munu aldrei geta ýtt til hliðar.
Gryfja Þjóðleikhússins er auðvitað ekki
fullnægjandi fyrir sæmilega stóra hljómsveit
og hljómur hennar lélegur. Sinfóníuhljóm-
sveitin skilaði hins vegar mjög góðum flutningi
undir öruggri stjórn Gregor Búhl sem leiddi
söngvara einnig styrkri hendi gegnum efnið. Kór
Islensku óperunnar hafði örugg og góð tök á
sínu efni eftir æfingar með
Garðari Cortes og leikstjóm-
in á félögunum tókst líka
sérlega vel. Karlmennirnir
hæfilega stílfærður sjóara-
hópur og konurnar nánast
full kvikindislegar spuna-
stúlkur. Búningar Þórunnar
S. Þorgrímsdóttur eru stíl-
hreinir og falla vel inn í
heildarmyndina.
Eftirminnileg persónu-
sköpun
Einsöngshlutverkin sex
voru öll vel skipuð og sum
frábærlega leikin. Stýrimað-
urinn í túlkun Snorra Wium
gaf mjög skemmtilega og
manneskjulega andstæðu
við draugagang Hollendings-
Ogn sjómanna
Esa Ruuttunen í hlutverki Hol-
lendingsins.
Meðan karlarnir sækja sjóinn eru konurnar heima
Magnea Tómasdóttir í hlutverki Sentu ásamt spunakonum Kórs íslensku
óperunnar.
ins. Fóstra Sentu, Anna Sigríður Helgadóttir,
var einnig hluti af þessari jarðtengingu og náði
á sínum fáu augnablikum að gefa mynd af örlít-
ið önugri en hlýrri konu.
Faðir Sentu, hinn nánast barnalegi
Daland skipstjóri, var mjög vel leikinn
af Viðari Gunnarssyni. Sviðið lifnaði
við í hvert sinn sem hann gekk inn og
gaf brjálsemi dótturinnar nýja vidd. í
meðfórum Viðars var Daland sakleysis-
lega ágjam, heimskulega trúgjarn en
samt hlýr og pínulítið tortrygginn faðir
í allri sinni einfeldni. Þetta hlutverk er
auðvelt að sýna í öðru ljósi en kom
sterkt út svona í þeirri heildarmynd af
persónunum sem sett var fram.
Kolbeinn J. Ketilsson syngur hlut-
verk Eriks mjög vel. Ástsjúkur og
gnmnhygginn vekur hann meðaumk-
un, en sjálfmiðað tHflnningalíf hans
gerir hann alls ótækan sem mögulegan
ástmann þeirrar konu sem frá bam-
æsku hefur ferðast um undirdjúp
dýpstu ástar og uppskorið nánast út-
skúfun fyrir i jafningjahópi.
Magnea Tómasdóttir skapar eftir-
minnilega Sentu. Hún hefur
bamslegt yfirbragð þeirrar sem
alltaf horfir bjartleit inn í ímynd-
aðan veruleik, en er um leið á
hraðri ferð niður veg þess for-
dæmda þar sem brjálsemin situr
fyrir sálunum. Þegar Hollending-
urinn svo birtist henni verður
fógnuður hennar líka eins og af
öðrum heimi. Hún er aldrei vor-
kunnverð heldur eins og stækk-
ar í henni bamshjartað - sak-
leysi hennar getur aflétt jafhvel
þyngstu bölvunum. Leikur
Magneu var sterkur og röddin
naut sín oft mjög vel.
Veikasti hlekkur sýningarinn-
ar er persónusköpunin á Hol-
lendingnum sjálfum. Til þess að
standa undir nánast vælulegum
textanum, gegnsýrðum af sjálfs-
meðaumkun, þarf Hollendingur-
inn að vera karlmennskan holdi
klædd. Aðeins þannig getur
áhorfandinn skynjað hvemig
bölvunin hefur brotið þennan
stolta og skapúfna mann og gert
hann að þeirri ógn á hafi sem öll-
um sjómönnum stendur stuggur
af en konur láta sig dreyma um á
mismunandi forsendum. Þrátt
fyrir mjög góða rödd og á köflum
magnaðan söng nær hinn
finnski Esa Ruuttunen ekki að
gefa persónunni þessa kraft-
miklu ógn sem mótvægi við
þeim harmi sem hann ber. Litli leðurklæddi Hol-
lendingurinn sem þarna stendur hefur látiö
verulega á sjá eftir hrakninga sína og ýktar
handahreyfingar og sérkennilegar fótastellingar
breyta engu þar um. Af honum stendur engum
ógn. Það er óskiljanlegt hvers vegna annars
óskeikulu búninga- og forðunarliðinu tókst ekki
betur að búa þessa rödd í hæfilegan búning og
annars afburðagóð leikstjómin gat ekki magnað
persónuna enn frekar.
Þrátt fyrir þessa annmarka er sýningin á Hol-
lendingnum fljúgandi hreint ólýsanleg upplifun.
Tónlistin er oft glæsileg og alltaf einkennilega
hrífandi. Sviðsetningin nú er stórkostlegur sigur
í íslensku listalífi og ógleymanleg hverjum þeim
sem hana sækir.
Sigfríður Björnsdóttir
Þjóöleikhúsiö, íslenska óperan og Sinfóníuhljómsveit
íslands sýna á Listahátíö í Reykjavík: Hollendingurinn
fijúgandi. Rómantísk ópera í þremur þáttum eftir Ric-
hard Wagner. Leikmynd: Heinz Hauser. Búningar: Þór-
unn S. Þorgrímsdóttir. Lýsing: Björn Bergsteinn Guö-
mundsson, Páll Ragnarsson. Stjórnandi Kórs íslensku
óperunnar: Garöar Cortes. Konsertmeistari Slnfóníu-
hljómsveltar íslands: Sigrún Eövaldsdóttir. Hljómsveit-
arstjóri: Gregor Buhl. Leikstjóri: Saskia Kuhlmann.
DV-MYNDIR HARI
Væntingar eöa veruleiki
Það er vel við hæfi að Hafnar-
fjaröarleikhúsið, sem hefur sér-
hæft sig f flutningi íslenskra
verka, gangi til samstarfs við
leikara sem viija koma eigin
verkum á svið. Björk Jakobs-
dóttir reið á vaðið með einleik-
inn Sellófon sem gengur nú fyr-
ir fullu húsi og síðastliðið föstu-
dagskvöld var röðin komin að
leikriti Guðmundar Inga Þor-
valdssonar, Skáld leitar harms.
Líkt og í tilviki Bjarkar er þetta
einleikur og það er að sjálf-
sögðu höfundurinn sem túlkar
eina hlutverkið. Reyndar bregð-
ur Margréti Helgu Jóhannsdótt-
ur fyrir á sjónvarpsskjám í hlut-
verki móður og einnig heyrist í
Lindu Ásgeirsdóttur. Friðrik
Friðriksson, bekkjarbróðir Guð-
mundar úr Leiklistarskólanum,
leikstýrir en dramatúrg er
Kristín Eysteinsdóttir. Leik-
mynd er einfold en praktísk og
lögð áhersla á að skapa nánd
við áhorfendur.
Ungi maðurinn sem segir
sögu sína í Skáld leitar harms
er borubrattur I upphafi leiks
enda rétt að ljúka við sína fyrstu skáldsögu. Af
lokalínunum að dæma er sagan hádramatísk og
sama má raunar segja um skáldið unga sem lýs-
Ég fer mína eigin leið
Guömundur Ingi Þorvaldsson leitar harms síns.
ir af miklum fjálgleik þrautagöngu hins „skap-
andi listamanns". En ekki er allt sem sýnist og
skáldið er í raun snjallast i að skálda eigið líf.
Þegar leiknum lýkur eru
áhorfendur nokkuð vissir um
að hann mun ekki bregðast
þeim væntingum sem til hans
eru gerðar, jafnvel þó þær séu
á skjön við óskir hans sjálfs.
Það er krefjandi að standa
einn á sviði í rúman klukku-
tíma og trúlega er þetta
stærsta hlutverk Guðmundar
Inga til þessa i atvinnuleik-
húsi. Hann stóð sig með prýði
og bjó til sannfærandi karakt-
er úr þessum tilfmningaríka
en dálítið huglausa pilti. Skáld
leitar harms markar engin
tímamót í íslenskri leikritun
en er lipurlega skrifað og
ágætlega upp byggt. Tíminn
mun leiða í ljós hvort Guð-
mundur Ingi gerir frekari til-
raunir á ritvellinum en vinn-
an við þetta verk hefur án efa
skilað honum dýrmætri
reynslu sem mun nýtast hon-
dv-mynd hari um i framtíðinni.
HaHdóra Friðjónsdóttir
Hafnarfjarðarleikhúsiö sýnir Skáld
leitar harms eftir Guömund Inga
Þorvaidsson. Lýsing: Björn Kristjánsson. Leikmynd: Jó-
hann Már Þórisson. Dramatúrg: Kristín Eysteinsdóttir.
Leikstjóri: Friörik Friöriksson.
Myndir á sýningu
Það fer vel á því að
leika tónverkið Myndir
á sýningu í Listasafni
íslands meðan þar
hangir uppi hin efnis-
mikla sýning á rúss-
neskri list á árunum
1880-1930. Það er
Miklos Dalmay píanó-
leikari sem flytur verk Mussorgskys
þar í hádeginu á morgun eða kl. 12.30.
Þetta er liður í tónlistarhátíðinni Fyr-
ir augu og eyru sem fram fer á lista-
söfnum borgarinnar á Listahátíð. Að-
gangur er ókeypis og um að gera að
nota tækifærið og skoða listaverkin i
leiðinni...
Jöklaleikhús þýtt
Þýska forlagið
Rowohlt hefur tryggt
sér kiljuréttinn á
tveimur skáldsögum
Steinunnar Sigurðar-
dóttur, Hjartastað og
Tímaþjófnum. Báðar
bækumar komu út
innbundnar á þýsku
hjá Amman forlaginu
í Zúrich, auk þess sem útgáfan keypti
réttinn á Jöklaleikhúsinu áður en bók-
in kom út á frummálinu. Þá hafa
sænska útgáfufyrirtækið Wahlström
og Widstrand og frnnska forlagið
Otava fest kaup á Jöklaleikhúsinu.
Jöklaleikhúsið kom út fyrir síðustu jól
hér á landi við góðar og hressilegar
undirtektir gagnrýnenda.
Hver eru mörkin?
Anna María Geirsdóttir hefur opnað
sýningima „Hver eru mörkin?" að
Rauðagerði 50, Reykjavík. Sýningin
fjallar um mörk sem eru íslenskur arf-
ur, jafnvel eldri en byggðin á íslandi,
og segir listakonan að sjón sé sögu rik-
ari. Opið er kl. 17-20 virka daga en
helgidaga kl. 15-18. Sýningin stendur
til 19. mai.
Forsetningar í ís-
lensku
Á morgun kl. 16.15 heldur Jón G.
Friðjónsson prófessor fyrirlestur á
vegum Stofnunar Vigdísar Finnboga-
dóttur sem hann nefnir Forsetningar í
íslensku. Eigin merking og hlutverks-
merking. Þar verður vikið fáum orð-
um að kerfrnu sjáifu, síðan verður
Qallað um hvemig haga megi lýsingu
þess og jafnframt gefið gróft yfirlit yfir
hefðbundna framsetningu forsetninga
í orðfræðiritum, rætt um kosti og galla
hefðbundinnar lýsingar, drepið á
breytingar á notkun forsetninga og
vikið að orðfræðilegu hlutverki for-
setninga og sögulegum þáttum er varp-
að geta Ijósi á hlutverk þeirra og notk-
un.
Fyrirlesturinn verður fluttur í stofu
101 Odda og eru allir velkomnir.
Bók fyrir
verðandi feður
Út er komin hjá Máli
og menningu bókin
Pabbi - bók fyrir verð-
andi feður eftir Ingólf
V. Gíslason félagsfræð-
ing. Þetta er fyrsta bók
sinnar tegundar á ís-
lensku þar sem fjallað
eru um meðgöngu og
fæðingu frá sjónar-
horni feðra, enda hefur margt breyst í
þeim efnum á undanfornum nokkram
áram. Nær allir karlar era nú viðstadd-
ir fæðingu barna sinna og með nýjum
lögum um fæðingar- og foreldraorlof á
faðir jafnmikinn rétt og móðir til að
annast þau frá fyrstu tíð.
Bóktn gefur greinargott yflrlit yfir at-
riði á borð við hlutverk fóður meðan á
meðgöngu stendur, hvaða ráðstafanir
þarf að gera vegna fæðingarorlofs, hvað
ber að gera þegar fæðingin nálgast,
hvernig gengur fæðingin fyrir sig og
hvert er hlutverk foðurins þar. Bókin
svarar ekki spurningunni hvernig sé að
verða pabbi en býr hinn verðandi fóður
undir að það geti orðið býsna skemmti-
legt.
Ingólfur V. Gíslason er félagsfræðing-
ur og hefur um nokkurra ára skeið
kennt á námskeiðum fyrir verðandi for-
eldra. Hann byggir bókina á reynslu
sinni þaðan - og á reynslunni af með-
göngu, fæðingu og uppeldi þriggja
bama.