Dagblaðið Vísir - DV - 01.06.2002, Blaðsíða 18

8
He lc)a rb laö I>V LAUGARDAGUR I. JÚNÍ 2002
Það er hljómur
í hverjum steini
HILMAR ÖRN HILMARSSON TÓNSKÁLD sagði í
viðtali í Helgarblaði DV fyrir skömmu: „Þegar við
komum upp að Húsafelli og komumst í tæri við
steinaspilið fundum við grunntón Hrafnagaldurs sem
er landið sjálft. Steinaspilið finnst mér marka upphaf-
ið að hinu raunverulega tónverki."
Steinharpan er sett saman úr steinþynnum sem
Páll hefur fundið í Húsafelli. Og myndlistarmaðurinn
og bóndasonurinn á Húsafelli lét sér detta í hug að
hægt væri að búa til hljóðfæri úr þessu grjóti sem
hann notaði annars í myndlist sinni, batt steinþynn-
urnar við trjádrumba sem hann tálgaði holur í og
mynda hljómbotn hljóðfærisins. Það var svo Þor-
steinn Gíslason á Hvassafelli sem smíðaði hljóðfærin.
Steinharpan kom fyrst fyrir almenning þegar Páll
setti upp myndlistarsýningu í Ásmundarsafni. Þá
samdi Áskell Másson tónverk fyrir steinhörpuna sem
hann nefndi Steinabrag. Það voru slagverksleikarinn
Steef van Oosterhout og víóluleikarinn Herdís Jóns-
dóttir sem fluttu verkið.
Steinaharpa Páls á Húsafelli er merkilegt hljóðfæri.
Og Páll er líka merkilegur. Hann er enginn venjuleg-
ur maður. Hann er ekta eins og grjótiö sem hann
heggur myndir sínar í. Mig langaði að hitta Pál á
Húsafelli í umhverfinu sem hefur haft svona mikil
áhrif á listsköpun hans og lífssýn. Þess vegna lá leið
mín og ljósmyndara upp um sveitir Borgarfjarðar á
fallegum vorsumardegi.
Það eru þrjú ibúðarhús á Húsafelli og ein kirkja.
Við völdum okkur bílastæði og gengum svo milli hús-
anna í leit að Páli. Eftir að hafa bankað upp á þrem-
ur mismunandi hurðum árangurslaust ákváðum við
að banka upp á í jarðhýsi sem er rétt við bæinn. Og
þar fundum við listamanninn ríslandi við steina. í
jarðhýsi þessu er lögheimili og varnarþing stein-
hörpunnar. Páll tók vel á móti okkur, bað okkur stíga
inn fyrir og kynnti okkur leyndardóma steinhörpunn-
ar. „Það er hljómur í hverjum steini," segir Páll.
Reyndar var aðeins önnur steinharpan heima þar
sem ekki er heiglum hent að flytja allt þetta grjót
milli staða.
„Hvar eigum viö að byrja?“ spurði listamaðurinn
og við vildum fara í göngutúr með honum - sjá hvað
hann væri að sýsla í kringum bæinn. Nágrenni bæj-
arins á Húsafelli er eins og safn. Það er andlit í hverj-
um steini og auðvitað saga á bak við hvern þeirra.
Okkur miðaði því hægt á leiðinni upp að Beethoven
sem býr uppi við gilið fyrir ofan bæinn. Páll sagði að
hann hefði séð tónskáldið í steininum, þetta mikilúð-
lega andlit og hárið - ekki má gleyma hárinu.
Það gengur enginn fram hjá kvíunum og Húsafells-
hellunni sem menn hafa í aldir reynt sig við. Hellan
er 190 kíló og hefur reynst mörgum erfið. „Ég ætla að
athuga hvort ég hef hana núna,“ segir Páll og byrjar
að bisa við helluna. Páll er enginn beljaki að sjá og
því verður að viðurkennast að það gætti nokkurrar
vantrúar á að þessi peni maður gæti lyft 190 kílóun-
um. Sú vantrú fór fyrir litið því Páll reif hana upp og
spurði ljósmyndarann hvernig hann ætti að snúa sér
svo hann næði góðri mynd. „Ég var nítján ára þegar
ég lyfti henni fyrst,“ svarar Páll. „Þetta er allt spurn-
ing um hugarástand."
Eftir að hafa gengið frá hellunni gengum við að
steininum sem Páll er nýlega byrjaður að dýrka Beet-
hoven út úr. Hann er með hamar og meitil með sér,
sýnir okkur réttu handtökin. „Það má ekki slá of fast,
best er að slá laust, þá vinnst best á grjótinu," segir
hann og það fer ekki milli mála að hann hefur rétt
fyrir sér.
Á leiðinni niður að bænum aftur bendir Páll okkur
á draugaréttina þar sem forfaðir hans kvað niður
draugana. Annars setjum við stefnuna á undarlega
byggingu sem minnir óneitanlega á turn Tobíasar i
Kardimommubænum. Páll hefur innréttað gamlan
súrheysturn sem stendur viö fjárhúsin og skellt á
hann hatti þannig að hann lítur út eins og viti. í turn-
inum eru þrjár hæðir: á efstu hæð málar Páll mynd-
irnar sínar, á jarðhæðinni eru höggmyndir hans uppi
við og neðanjarðar er að finna fleiri höggmyndir. Við
byrjum á því að fara niður undir yfirborðið. Páll vill
ekki kveikja ljós þar heldur tekur hann með sér vasa-
ljós sem hann lýsir með á listmunina sem leynast í
myrkrinu. Honum finnst það búa til réttu stemning-
una.
Þegar við erum komnir upp úr jörðinni og á efstu
hæð getur að líta málverk Páls. Þessa dagana er hann
að mála myndir af Steindóri Andersen og Hilmari
Erni. Þarna er lika mynd af Thor Vilhjálmssyni en
þeir hafa unnið mikið saman. „Thor kemur stundum
í Húsafell og er nokkra daga. Ég mála og svo skrifar
hann texta á myndirnar." Eins og Páll les í steinana
les Thor í myndir Páls.
Páll segir að það sé ótrúlega gott að vinna í turnin-
um. „Hér eru engin horn,“ segir hann og rifjar í fram-
haldi af þvi upp heimsókn frænda síns í turninn sem
fæddi af sér vísu:
Viö mér blasa verkin slyng
í vinnustofu þinni.
Hvergi er fegri fjallahring
aóflnna í veröldinni.
Á leiðinni út sýnir Páll okkur mynd af Björk Guð-
mundsdóttur. „Þetta er svellþrykk," segir hann. Ég
legg svellþrykkið á minniö - ætla að spyrja hann út í
það þegar við setjum okkur niður.
Við stefnum heim að íbúðarhúsinu en komum við í
kirkjunni á staðnum þar sem Páll hefur búið til altar-
istöflu úr grjóti og líka forláta skírnarfont. „Það hef-
ur eitt barn verið ausið vatni úr þessum fonti,“ segir
Páll. Hann leiðir okkur svo að borði þar sem er að
finna upphafið að steinhörpunni, nokkrar steinþynn-
ur sem Páll spilar aðeins á fyrir okkur með litlu
priki. Eftir smásýnishorn hverfum við út úr kirkj-
unni og heim að húsinu. „Ég er búinn að baka brauð
fyrir okkur,“ segir Páll þegar hann opnar dymar og