Dagblaðið Vísir - DV - 12.02.2003, Blaðsíða 16

16
Útgáfufélag: Útgáfufélagiö DV ehf.
Framkvæmdastjóri: Örn Valdimarsson
Aðalritstjóri: Óli Björn Kárason
Ritstjóri: Sigmundur Ernir Rúnarsson
Aöstoöarritstjóri: Jónas Haraldsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift:
Skaftahlíð 24,105 Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5749
Ritstjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is
Akureyri: Kaupvangsstræti 1, sími: 462 5000, fax: 462 5001
Setning og umbrot: Útgáfufélagiö DV ehf.
Plötugerð og prentun: Árvakur hf.
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaösins I stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiöir ekki viömælendum fyrir viötöl við þá eöa fyrir myndbirtingar af þeim.
Orð eru ódýr
íslenskir stjórnmálamenn sem spila
gjarnan á almenningsálitið - eru sjón-
hverfingamenn lýðræðisins - hafa of
lengi komist upp með að láta sleggju-
dóma falla, fara fram með dylgjum og
hálfkveðnum vísum, án þess að þurfa
að standa skil orða sinna. Ekki er viö slíka stjórnmálamenn að
sakast. Þeir eru aðeins að nýta sér möguleikana á hinu pólitíska
sviði. Almenningur situr aðgerðalaus hjá í hrifningu sinni og
aðdáun á lýðskrumaranum og fjölmiðlar taka undir með því að
flytja gagnrýnislausar fréttir.
Aldrei verða hinar hálfkveðnu vísur jafn háværar og rétt fyr-
ir kosningar þegar skrumið tröllríður allri pólitískri umræðu.
Stjórnmálamenn eru farnir að reikna með því að þeir komist upp
með dylgjurnar. Og það sem meira er, margir hafa lært að ein
besta leiðin til að öðlast lýöhylli er að nýta sér skrumið og setja
upp leiktjöld hálfsannleika og aðdróttana. Meistarar pólitískra
sjónhverfinga verða vinsælir og aufúsugestir fjölmiðlanna.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, forsætisráðherraefni Samfylk-
ingarinnar, féli því miður í gryfju skrumarans í ræðu sinni á
flokksstjórnarfundi Samfylkingarinnar síðastliðinn sunnudag.
Með furðulegum og ábyrgðarlausum hætti ryðst hún fram á völl
landsmála.
„Það má leiða að því rök að afskiptasemi stjórnmálamanna
af fyrirtækjum landsins sé ein aðalmeinsemd íslensks efnahags-
og atvinnulífs. Þannig má segja að það sé orðstír fyrirtækja jafn-
skaðlegt að lenda undir verndarvæng Davíðs Oddssonar eins og
það er að verða að skotspæni hans,“ sagði forsætisráðherraefn-
ið og hélt áfram og tók dæmi um Baug, Norðurljós og Kaupþing:
„Byggist gagnrýni og eftir atvikum rannsókn á þessum fyrir-
tækjum á málefnalegum og faglegum forsendum eða flokkspóli-
tískum? Ertu í liði forsætisráðherrans eða ekki - þarna er efinn
og hann verður ekki upprættur nema hinum pólitísku afskipt-
um linni og hinar almennu gegnsæju leikreglur lýðræðisins
taki við.“
Ingibjörg Sólrún er nægilega skynsöm til þess að fullyrða
ekkert en dylgjur og aðdróttanir skila jafngóðum árangri að
hennar mati. Með því að varpa fram spurningum gefur forsæt-
isráðherraefnið í skyn að embættum Ríkislögreglustjóra og Rík-
isskattsstjóra sé beitt í flokkspólitískum tilgangi til að klekkja á
fyrirtækjum sem eru ráðamönnum ekki „þóknanleg".
Með ræðu sinni á flokksstjórnarfundinum hefur Ingibjörg
Sólrún sett tón fyrir komandi kosningabaráttu. Þar munu mál-
efnin ekki ráða ferðinni heldur afskræming veruleikans.
Kannski kunna kjósendur og fjölmiðlar slíku vel og íslensk
stjórnmál munu hægt en örugglega færast nær nýrri lágkúru
þar sem lítilsigldir stjórnmálamenn ráöa ferðinni.
Alvarlegar deilur
Frakkar, Þjóðverjar og Belgar eru á
góðri leið með að eyðileggja NATO -
varnarbandalag vestrænna ríkja. Með
því að beita neitunarvaldi og koma í
veg fyrir að varnir Tyrklands verði
efldar, vegna hugsanlegra átaka við
írak, hafa þessar þjóðir rekið fleyg í heillaríkt samstarf lýðræð-
isþjóða í yfir 50 ár.
Deilan innan Nato er alvarlegasta deila sem upp hefur komið
innan bandalagsins. Trúverðugleiki þess hefur beðið hnekki en
ekkert er mikilvægara en trúverðugleiki í vamarsamstarfi þjóða.
Stefna Þjóðverja og Frakka í íraksdeilunni hefur gefið
Saddam Hussein vonir um að hann komist upp með að hafa
samþykktir Sameinuðu þjóðanna að engu - geti haldið áfram að
gefa alþjóðlegum vopnaeftirlitsmönnum langt nef. Með öllum
ráðum ætla þessar Evrópuþjóðir að koma í veg fyrir að valdi
verði beitt til að knýja forhertan einræðisherra til að afvopnast.
Og í viðleitni sinni virðast Þjóðverjar, Frakkar og Belgar tilbún-
ir að fórna Nato.
Óli Björn Kárason
________________________________________MIÐVIKUDAGUR 12. FEBRÚAR 2003
DV
Heildarlausn á
tilboðsverði?
10 milljörðum fyrir aðild að ESB þegar
ávinningurinn er ekki fyrir hendi?“
* Birgir Tjörvi
\ Pótursson
Kjallari___________
í ályktun stjórnar Heims-
sýnar á dögunum var vakin
athygli á nokkrum mikil-
vægum atriðum í tengslum
við það talnaflóð sem dunið
hefur yfir að undanförnu um
framlög íslands til ESB ef
til aðildar kæmi.
Þannig vakti stjórn félagsins at-
hygli á aö óumdeilt væri að fjárfram-
lög frá íslenskum skattgreiðendum til
ESB yrðu 8-9 milljarðar króna á ári.
í ályktuninni segir síðan m.a.: „Þótt
vænta mætti að styrkir kæmu frá
ESB til landbúnaðar og byggðamála á
íslandi yrðu þau framlög ekki til að
minnka útgjöld ríkissjóðs enda meg-
inregla ESB að viðkomandi ríki leggi
jafnhá framlög á móti styrkjum
ESB.“
Hærri skattar?
í ályktuninni segir enn fremur:
„Það er ekki trúverðugt að ganga út
frá því sem gefnu að framlög aðildar-
ríkja ESB muni ekki hækka eftir 2006
þegar öllum er ljóst að sambandið
stendur frammi fyrir miklum fjár-
hagsvanda sem meðal annars lýsir
sér í því að forystumenn ESB leyfa
sér að krefja íslendinga um 38 sinn-
um hærri framlög vegna EES-samn-
ingsins en samið hafði verið um til að
halda óbreyttum markaðsaðgangi
sem við höfum haft í viðskiptum við
ný aðildarríki um langt skeið. Varla
gripi ESB til slíkra örþrifaráða ef
fjármál þess stæðu traustum fótum.
Þeir sem sækja það af kappi að ís-
lendingar gangi í ESB verða að játa
að aðild að sambandinu yrði veruleg
byrði á íslenskum skattgreiðendum
hvernig sem menn reikna það dæmi.“
í framhaldi af þessu er rétt að
spyrja stuðningsmenn aðildar: Hvað-
an á að taka þessa peninga? Verða
skattar hækkaðir tú að mæta hinum
nýju útgjöldum? Eða verða útgjöld
ríkisins skorin niður? Hvar á þá að
hækka skatta eða skera niður útgjöld
ríkisins?
Frá Einari Oddi til Miltons
Stuðningsmenn aðildar hafa slegið
fram lítt rökstuddum fullyrðingum
um óbeinan ávinning af aðild sem
vegi upp á móti beinu tapi. Mest áber-
andi eru fuilyrðingar um ávinning af
upptöku evru. Enn hefur enginn tek-
ið undir þessar fullyrðingar þannig
að sannfærandi sé. Samtök iðnaðar-
ins reiknuðu út að óbeinn ávinningur
íslendinga af aðild að ESB yrði um 40
milljarðar króna. „Það er nú eitthvað
það vitlausasta sem
hefur verið prentað á
íslensku," hafði Einar
Oddur Kristjánsson
alþingismaður um
málið að segja í Silfri
Egils.
Milton Friedman,
nóbelsverðlaunahafl í
hagfræði, varaði ís-
lendinga við því að
taka upp evru í við-
tali við Morgunblaðið
í desember. Hann
sagði að íslendingar
gerðu mistök ef þeir
fómuðu sveigjanleika
í stjórn efnahags- og
peningamála og bætti
m.a. við: „Ég vona að
ég hafi á röngu að
standa [með evruna,
innsk. greinarhöfund-
ar]. Þar sem evran
hefur þegar verið tek-
in upp væri farsælast
að það gengi vel. Ég
er hins vegar svart-
sýnn á að svo verði.“
Tugmilljarðaávinningur?
í nýrri skoðanakönnun Viðskipta-
blaðsins á viðhorfum 199 fram-
kvæmdastjóra íslenskra fyrirtækja
kom í ljós að meirihluti þeirra er
andvígur aðild. í frétt Viðskiptablaðs-
ins um könnunina var haft eftir Guð-
jóni Rúnarssyni, framkvæmdastjóra
Samtaka banka og verðbréfafyrir-
tækja, að ESB-aðild væri ekki skil-
yrði fyrir því að íslensk fjármálafyr-
irtæki gætu haldið áfram að dafna.
„Hvort við göngum i ESB eða ekki er
atriði sem íslensk fjármálafyrirtæki
eru almennt ekki að velta fyrir sér.'
Innganga í Evrópusambandið snertir
íslenska banka lítið þar sem við erum
þátttakendur í öllu regluverki og
þeim breytingum sem eru að eiga sér
stað á fjármálamarkaði Evrópu,"
sagði Guðjón og bætti síðar við: „SBV
hefur síðustu misseri verið að skoða
hvaða hugsanleg áhrif evran gæti
haft á fjármálamarkaðinn, en ekki er
ætlunin að móta neina stefnu í mál-
inu á næstunni, enda málið ekki á
dagskrá stjórnvalda." Ætla má að
Samtök banka og verðbréfafyrirtækja
hefðu í athugun sinni séð tugmiilj-
arða króna ávinning af upptöku evru
ef hann væri fyrir hendi.
10 milljarðar fyrir aðild?
Af hverju eiga skattgreiðendur að
tapa 10 milljörðum fyrir aðild að ESB
þegar ávinningurinn er ekki fyrir
hendi? í stað þess að taka 10 milijarða
í gegnum skattkerfíð til að borga fyr-
ir aðild er hægt aö sleppa því. Leyfa
peningunum að vera áfram í vösum
skattgreiðenda. í stað þess að draga
úr þjónustu hins opinbera við skatt-
greiðendur til að geta sent 10 millj-
arða tO Brússel er líka að hægt að
draga ekki úr henni. Ef ríkissjóður á
hinn bóginn safnar 10 milljörðum
með hækkun skatta eða niðurskurði
ríkisútgjalda er hægt að nota þá í
margt farsælla en aðgöngumiöa að
ESB. T.d. í að borga skuldir ríkisins.
Aðild er ekki eftirsóknarverð
Aðalatriðið er að íslendingar hafa
ekkert við aðild að ESB að gera. Hún
er ekki eftirsóknarverð hvort sem
hún kostar 5 eða 10 milijarða króna í
beinhörðum peningum. íslendingar
hafa betri aðgang að áhrifum á sam-
félag sitt en víðast þekkist og saman-
burður við aðrar þjóðir í efnahags-
málum kemur vel út fyrir ísland.
Virtustu fjármálastofnanir heims
setja okkur í hæsta flokk þjóða hvað
snertir lánshæfi. Lífskjör og kaup-
máttur á íslandi setja ísland einnig í
hæsta flokk. Þetta lýsir sér m.a. í háu
verðlagi, eins og gengur meðal ríkra
þjóða. Samt er verðlag almennt lægra
hér en í Danmörku og Svíþjóð sem þó
eru aðilar að ESB. Það segir að
minnsta kosti evrópska hagstofan,
Eurostat, um verðlag í Evrópuríkj-
um.
Hæst er verðlag í Noregi og Sviss.
Þá í Danmörku og Svíþjóð og síðan í
Bretlandi og á íslandi. Hér hafa verið
nefndar sex af ríkustu þjóðum Evr-
ópu. Með því að benda á þetta er ég
ekki að segja að framangreindar þjóð-
ir glími ekki við vandamál, langt frá
því. Evrópusambandsaðild er bara
ekki lausn á þeim vandamálum. Og
það er kjarni málsins. Stundum fær
maður á tilfinninguna að sölumenn
Evrópusambandsaðildar séu eins og
sölumenn bumbubana og fótanudd-
tækja, með fullri virðingu fyrir hvor-
um tveggja. Fólk sem hefur sett svo-
leiðis hluti niður í kompu eða út í bíl-
skúr veit að í þeim felst engin heild-
arlausn. Jafnvel þótt hlutirnir séu á
tilboðsverði.
Sandkom sandkorn@dv.is
Misjafh húmor
Ekki eru allir viðhlæjendur vinir - það
sannaðist í umræðum á Alþingi í vikunni.
Það bar til að Halldór Ásgrímsson svaraði
spurningu Kolbrúnar Halldórsdóttur um
tiltekið mál á þá leið að ekki væri tímabært
að fjalla um það núna því að úrlausn þess yrði í verkahring
næstu ríkisstjómar. Kolbrún henti svarið á lofti og þakkaði
Halidóri innilega fyrir að staðfesta að það yrði skipt um rík-
isstjórn eftir næstu kosningar! Stjómarandstæðingar í
þingsal gáfu ánægju sína með hnyttni Kolbrúnar ljóslega til
kynna en ekki sáust svipbrigöi á einum einasta stjórnarliöa
- nema Kristni H. Gunnarssyni; hann hló ...
Hállgrímur kveður
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir réðst harkalega á Dav-
íð Oddsson í ræðu á flokksstjómarfundi Samfylking-
arinnar á dögunum eins og tíundað hefur verið í fjöl-
miðlum. Hallgrímur Helgason rithöfundur kastaði
fram þessari vísu af því tilefni:
Ingibjörg Sólrún sœkir á,
sendir Dabba tóninn.
Lítiö kóngur kætist þá;
„kemur enn einn dóninn."
Skoðanakönnun Fréttablaðsins daginn eftir sýndi
45% fylgi við Samfylkinguna og margir telja þing-
framboð Ingibjargar Sólrúnar eiga mestan þátt í því.
Um það orti Hallgrímur enn:
Vinstriglösin fœr hún fyllt
og flinkust er aö blanda.
Pilsnerfylgió gott og gilt
geröi hún aö landa.
17
+
_____MIÐVIKUDAGUR 12. FEBRÚAR 2003
Fréttir
Lagaprófessor um dóm Hæstaréttar yfir Árna Johnsen:
Þyngd i
dóminn
of mikið
Dómur Hæstaréttar í máli Árna
Johnsens er illa rökstuddur hvað
varðar refsinguna að mati þeirra
Eiríks Tómassonar, forseta laga-
deildar Háskóla íslands, og Jón-
atans Þórmundssonar, prófessors
við deildina.
Lagadeild efhdi ásamt Orator, fé-
lagi laganema, til fræðafundar um
dóminn í Lögbergi í gær. Ekkert
var fullyrt um hvort dómurinn
væri of þungur eða of vægur, en
Jónatan sagði þó að fyrri dómur
héraðsdóms hefði verið „í þyngri
kantinum" að sínu mati og dómur
Hæstaréttar þvi „nokkuð strang-
ur“; miðað við þann takmarkaða
rökstuðning sem lesa mætti út úr
dómi Hæstaréttar teldi hann að
dómur héraðsdóms hefði verið
þyngdur of mikið.
Óeðlileg hækkun úr héraði
Jónatan sagði í upphafi mikil-
vægt að hafa í huga að ákvörðun
um refsingu væri hvorki „rétt“ né
„röng“ og engin leið að sanna neitt
í þeim efnum. Þá lagði hann
áhersiu á að Hæstiréttur hefði ver-
ið einhuga í málinu sem kynni að
vera til marks um að hann teldi sig
ekki vera að feta út á nýjar brautir
með dóminum eða senda einhver
tiltekin skilaboð með honum. Loks
þyrfti að hafa í huga að málið ætti
sér vart hliðstæðu á íslandi og því
afar erfitt að bera saman refsing-
una við refsingu í öðrum málum.
Hæstiréttur þyngdi dóm héraðs-
dóms yfir Árna um níu mánuði -
úr fimmtán mánuðum í tvö ár.
Dómarnir tveir eru hins vegar ekki
fyrir sömu brot því að Hæstiréttur
sakfelldi fyrir brot í 22 ákæruliðum
en héraðsdómur fyrir brot í 18 lið-
um. Við þetta óx augðunarbrot
Árna að umfangi úr 3,2 miiljónum
króna í héraði í 4,6 milljónir króna
í Hæstarétti.
Jónatan sagði að ekki væri ann-
að að sjá af dómi Hæstaréttar en að
ákæruliðirnir fjórir sem bættust
við og viðbótarfjárhæðin -1,4 millj-
ónir króna - væri ástæðan fyrir
því að refsing Árna var þyngd um
níu mánuði. „Ef svo er, sem mér
sýnist, er ég ósáttur við þá niður-
stöðu,“ sagði Jónatan.
Ástæðan fyrir þessu er aö sögn
Jónatans sú meginregla laga um
meðferð opinberra mála, að Hæsti-
réttur eigi ekki að breyta ákvörðun
héraðsdóms um refsingu nema að
hún hafí verið í verulegu ósam-
ræmi við brot ákærða. „Þetta atriði
felur að mínum dómi í sér aðhald
um tiltekið jafnræði og samhengi í
refsimati einstakra dómstóla,"
sagði Jónatan.
„Til þess að hróflað verði við
niðurstöðu héraðsdóms þarf ósam-
ræmið að vera verulegt á annan
hvom veginn. Og þar sem það er
aðalregla ákvæðisins að Hæstirétt-
ur breyti ekki refsiákvörðun hér-
aðsdóms nema sérstaklega standi á
Lagaprófessorinn
Jónatan Þórmundsson segir dóm
Hæstaréttar yfir Árna Johnsen illa
rökstuddan. Dómur héraösdóms sé
þyngdur meira en eölilegt geti talist
miöaö viö þau rök sem Hæstiréttur
setur fram.
Verjandinn
Björgvin Þorsteinsson, verjandi Árna,
segir aö Hæstiréttur hafi ekki minnst
einu oröi á ýmsar röksemdir sem
beitt var í málsvörninni.
Fræðafundur
Hvert sæti var skipaö í stofu 101 í
Lögbergi í gær á fræöafundi
lagadeildar og Orators. Laganemar
voru fjölmennir en einnig voru þarna
verjandi Árna Johnsens, fulltrúar
fjölmiöla, embættis
Ríkislögreglustjóra og fleiri.
mátti ætlast til þess í máli Árna
Johnsens að breytingin væri rök-
studd með vísan til þessa ákvæð-
is,“ sagði Jónatan og bætti við:
„Ég tel þetta frávik [9 mánaða
fangelsi til viðbótar] verulega um-
fram það sem felst í ákæruliðunum
fjórum.
Lélegur rökstuöningur
Jónatan sagði að það væri öllum
ljóst sem skoðað hefðu dóma í
sakamálum, að talsvert skorti á að
dómendur rökstyddu ákvarðanir
sínar um refsingar nægjanlega.
„Það skortir oft á tilgreiningu laga-
ákvæða og umfjöllun um atriði
sem aðilar máls hafa borið fyrir
sig. Virðast gerðar minni kröfur til
refsiákvörðunar i dómsmálum en
úrlausnum stjórnvalda í stjórn-
sýslumálum," sagði Jónatan og
taldi þetta jafnframt einkenna dóm
Hæstaréttar yfir Áma Johnsen.
Þessu samsinnir Eiríkur Tómas-
son, forseti lagadeildar. „Ég get
tekið undir það með kollega mín-
um að ég hefði viljað sjá refsi-
ákvörðunina ítarlegar rökstudda
en gert var,“ segir Eiríkur. „En
þetta hefur verið lenska í dómum í
sakamálum, að rökstuðningurinn
er tiltölulega ítarlegur að því er
varðar sakfellinguna, en þegar
kemur að ákvörðun refsingar er
rökstuðningurinn oft fátæklegur og
byggt á ótilteknu mati dómstóla.
Ég tel að það væri æskilegt að
breyta þessu.“
Sú spurning vaknar hvort hér sé
ekki um meiri háttar galla á ís-
lensku réttarkerfi að ræða. Eiríkur
segir að hafa verði í huga að dóm-
stólar hafi vitanlega mörg atriði tU
hliðsjónar þegar refsing sé ákveð-
in, meðal annars refsingar í sam-
bærUegum málum. „En í þessu
máli, sem er mjög sérstakt, þá hefði
ég vUjaö sjá ítarlegri rökstuðning
fyrir refsiákvörðuninni."
Ekki brugöist við rökum
Björgvin Þorsteinsson, verjandi
Árna, segir að Hæstiréttur hafi
ekki minnst einu orði á ýmsar rök-
semdir sem beitt var í málsvöm
Árna. TU dæmis hafi hann haldið
því fram að heimild laga til að
þyngja refsingu fyrir brot sem
framin eru í opinberu starfi stand-
ist ekki jafnræðisreglu stjórnar-
skrárinnar. „Á þetta minnist
Hæstiréttur ekki einu orði,“ segir
Björgvin.
Jónatan Þórmundsson nefndi
Qeiri atriði í sinni ræðu. Hæstirétt-
ur hefði til dæmis ekkert fjallað
um þau rök verjanda Árna að
óvægin fjölmiðlaumfjöllun um mál-
ið og versnandi heilsufar Árna ætti
að koma til refsUækkunar.
í' forsendum Hæstaréttar er að-
eins nefnt eitt „ólögmælt" atriði
sem virða má til málsbóta: sú stað-
reynd að Árni „lét af störfum sem
alþingismaður vegna málsins“.
Jónatan vakti athygli á þessu orða-
lagi Hæstaréttar; það gefi tU kynna
að Árni hafi látið af starfi að eigin
frumkvæði og samkvæmt því sé
hæpið að líta á það sem málsbætur!
Jónatan sagði eðlUegt að dóm-
stólar brygðust í niðurstöðu sinni
við málefnalegum kröfum og rök-
semdum sem verjendur hefðu lagt
mikla áherslu á - og spurði: „Til
hvers er annars verið að heimUa
verjanda að gera grein fyrir kröf-
um sínum með málflutningi og
færa rök fyrir honum?“
-ÓTG
+