Dagblaðið Vísir - DV - 05.05.2003, Blaðsíða 8

8 MÁNUDAGUR 5. MAÍ 2003
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir segir aö þegar menn hafi set-
iö í tólf ár aö völdum sé mjög mikil hætta á aö þeir missi
sjónar á hvernig þeir fara meö vald sitt; umræða um þetta
sé pólitískt aðalatriði. Hún segir sérstööu Samfylkingarinn-
ar meöal annars fólgna í þvi aö hún sé eini flokkurinn sem
hafi viljaö setja jafnréttismál á dagskrá í þessari kosninga-
baráttu og lög um fæðingarorlof séu engin afsökun fyrir
aögeröaleysi á öörum sviöum jafnréttismála
Þú hefur ekki verið kjörin til
forystu af flokksmönnum Sam-
fylkingarinnar. Er það til
marks um lýðræðislega starfs-
hætti í flokknum?
„Ég er náttúrlega ekki formaður
flokksins en að tillögu formanns-
ins hefur verið samþykkt af þing-
flokki og framkvæmdastjórn að ég
sé forsætisráðherraefni Samfylk-
ingarinnar. Þetta eru þær stofnan-
ir flokksins sem eru tn þess bærar
að ákveða slíkt. Þetta er bara eins
og í boltanum: það er verið að
stilla upp liði og það sem menn
gera einfaldlega er að stilla upp
því liði sem þeir telja að sé
sterkast. Það er gert í þessum
kosningum. Síðan verðum við
bara að sjá hver útkoman verður.
Það er hinn endanlegi lýðræðis-
legi vilji sem ræður; vilji kjós-
enda.“
Hvers vegna hélst þú og aðrir
í Samfylkingunni því fram að
skattatillögur ykkar skiluðu
sér betur til meðaltekjufólks en
tillögur Sjálfstæðisflokksins,
þegar útreikningar sýna að
mörkin eru við 104.000 króna
mánaðarlaun?
„Vegna þess að eftir landsfund
Sjálfstæðisflokksins kom það fram
í viðtali við Davíð Oddsson í
Morgunblaðinu að skattatillögur
Sjáifstæðisflokksins í heild kost-
uðu 22 milljarða. Við tókum mark
á þeirri tölu og þar með gat hann
ekki verið með hækkun skattleys-
ismarka inni. Á síðari stigum
spýta þeir svo einhverjum 5 millj-
örðum inn í þetta og segja að þetta
kosti 27 milljarða. Þá horfir málið
auðvitað öðruvísi við.“
Það var sérstaklega tekið
fram í landsfundarályktun
Sjálfstæðisflokksins um skatta-
mál að skattleysismörk myndu
hækka, þannig að það lá alveg
fyrir.
„Kunna þeir þá ekki að reikna
þessir ágætu menn sem eru með
fjármálaráðuneytið á bak viö sig?
Eg held að þeir ættu þá ekki að
„[Fymingarprósentan] er
ekki aðalatriðið heldur
að úthlutunarkerfinu
verði breytt, það er að
segja að við byggjum
áfram á kvótakerfinu
sem sliku en að kvótinn
verði boðinn út til leigu
til tiltekins árafjölda og
allir hafi sömu mögu-
leika á að bjóða
í kvótann. “
ALÞINGISKOSNINGAR
2 0 0 3
hafa ranga útreikninga Frjáls-
lynda flokksins á sínum skattatil-
lögum í flimtingum."
Þú hefur lýst kostum þess að
taka upp fjölþrepaskattkerfi en
það er þó ekki á stefnuskrá
flokksins. Nú liggur fyrir ítar-
leg úttekt á kostum og göllum
slíks kerfls. Mega kjósendur
ekki ætlast til þess að Samfylk-
ingin taki ákveðna afstöðu í
málinu, með eða á móti?
„Við gerðum skoðun á þessu
sjálf fyrir vorþingið okkar. Okkar
niðurstaða varð sú að fara í hækk-
un skattleysismarkanna vegna
þess að við vorum ekki tilbúin að
setja meiri fjármuni inn í lækkun
tekjuskatta en 9 milljarða. Til þess
að fara í fjölþrepaskattkerfi,
þannig að jaðarskattarnir myndu
ekki aukast um of í tekjum sem
eru yfir meðaltekjum, hefði þurft
að setja meiri fjármuni inn í skatt-
kerfið."
En fjölþrepaskattkerfl er
samt uppi á borðinu í heildar-
endurskoðun á skattkerfinu
sem þið boðiö, ekki satt?
„Við viljum skoða skattkerfið í
heild sinni en við í Samfylking-
unni erum ekki þeirrar gerðar að
við teljum að hægt sé að þvinga
fram einhveija grundvallarbreyt-
ingu á skattkerfinu sem ekki er
sæmileg sátt um. Þetta er eitt af
því sem getur verið þar til skoðun-
ar en þar kemur auðvitað margt
fleira inn í myndina. Mér finnst
það til dæmis hvorki sanngjarnt
né réttlátt að þeir sem lifa ein-
göngu af fjármagnstekjum borgi
bara 10% skatt og ekkert útsvar til
sveitarfélagsins. Það er eitt af því
sem þarf að skoða.“
Þið boðið samt ekki hækkun
á fjármagnstekjuskatti.
„Nei, en við viljum aö þetta sé
skoðað og það verður að gera
greinarmun á því hvort við erum
aö tala um fjármagnstekjur sem
verða til fyrir sparnað af launum
eða fjármagnstekjur sem verða til
með öðrum hætti og menn hafa
einfaldlega að lifibrauði. Fólk á að
njóta jafnræðis gagnvart skatt-
kerfinu óháð því hvemig það aflar
sinna tekna.“
Samfylkingin lagði til á Al-
þingi að kvótinn yrði fymdur
um 10% á ári. Núna virðist
þessi tala vera horfin úr stefnu
flokksins. Er það til marks um
að stefnan sé flöktandi hvað
þetta varðar?
„Nei. Stefnan er ekki breytt en
talan er ekki aðalatriðið heldur að
úthlutunarkefinu verði breytt, það
er að segja að við byggjum áfram
á kvótakerfinu sem slíku en að
kvótinn verði boðinn út til leigu
til tiltekins árafjölda og allir hafi
sömu möguleika á að bjóða í kvót-
ann.“
Hvernig myndi þetta auð-
velda aðgang nýrra að grein-
inni? Menn þyrftu væntanlega
að bjóða á móti stóm sjávarút-
vegsfyrirtækjunum í veiðiheim-
ildir.
„Já, en það er gert ráð fyrir því
í okkar tillögum að menn geti gert
samninga um kvóta sem þeir
bjóða í til nokkurra ára og öðlist
þannig meira rekstraröryggi en
nú er þegar kvótinn er einungis
tryggur til árs í senn. Síðan þurfi
ekki að greiða fyrir heimildirnar
fyrr en sama ár og fiskurinn er
veiddur; menn þurfi ekki að reiða
fram fé þegar þeir bjóða heldur
um leið og þeir eru farnir aö
veiða. Þannig ræður rekstrar-
hæfnin úrslitum en ekki hvort
menn hafa greiðan aðgang að fjár-
magni í bankakerfinu eða ekki.“
Þú lýstir því yfir á Alþingi
fyrir rúmum áratug að þú vær-
ir andvíg aðild íslands að Evr-
ópusambandinu.
„Já, þegar ég kom fyrst inn á
þing og fór í utanríkismálanefnd
var ég alls ekki þeirrar skoðunar
að við ættum að ganga í Evrópu-
sambandið eða gerast aðilar að
Evrópska efnahagssvæðinu. Af-
staða mín breyttist þegar ég fór að
„Þetta er bara eins og í
boltanum: það er verið
að stilla upp liði og það
sem menn gera einfald-
lega er að stilla upp því
liði sem þeir telja að sé
sterkast. Það er gert í
þessum kosningum.“
vinna með þetta mál í utanríkis-
málanefnd og ég varð alveg sann-
færð um að við ættum að taka þátt
í samrunaferlinu í Evrópu. Ég
varð margs vísari í þeirri vinnu
og ég skipti um skoðun.“
Þú hefur sagt að aðild að ESB
feli ekki í sér ógnun við ís-
lenska hagsmuni. Margir telja
að þar séu einmitt öll fiskimið-
in undir. Telurðu að svo sé
ekki?
„í grundvallaratriðum hefur
reynslan af EES-samningnum
sýnt og sannað að hann var til
mikilla hagsbóta fyrir okkur ís-
lendinga og ég held að mjög margt
af því sem við höfum séð gerast á
undanfomum tíu árum í frjáls-
ræðisátt, í viðskiptalífi og at-
vinnulífi, sé í rauninni afleiðing
af honum. Vandinn er hins vegar
sá að við erum að taka yfir um
80% af reglugerðum og tilskipun-
um ESB án þess að við höfum
áhrif á þær; við bara tökum þær
yfir. Mér finnst þetta eiginlega
ekki vera boðleg staða til lang-
frama fyrir fullvalda þjóð. Þess
vegna held ég að við eigum að fara
þarna inn; til þess að hafa áhrif á
það sem skiptir okkur mestu máli.
Varðandi yfirráð okkar yfir
fiskimiðunum er náttúrlega búið
að skoða það mjög vel af hálfu
Samfylkingarinnar og niðurstaða
okkar er sú að það sé hægt að
semja um sjávarútvegsstefnuna í
viðræðum um aðild og tryggja ís-
lenska hagsmuni, þrátt fyrir sjáv-
arútvegsstefhu ESB.“
Er Samfylkingin búin að skil-
greina samningsmarkmið ís-
lands vegna hugsanlegrar um-
sóknar um aðild að ESB, og ef
ekki: hvers vegna ekki?
„Við erum ekki búin að því
vegna þess að það þjónar engum
tilgangi að við gerum það án at-
beina annarra sem hagsmuna eiga
að gæta. Samfylkingin verður
væntanlega ekki ein í ríkisstjóm,
ef hún kemst í ríkisstjóm, heldur
verður hún þar með einhverjum
öðrum. Þar að auki þarf auðvitað
að skilgreina þessi markmið í
samvinnu við fjölmarga hags-
munaaðila í samfélaginu."
í rannsókn Hörpu Njáls um
fátækt á íslandi kemur fram að
aukinn fjölda þeirra sem leit-
uðu til líknarsamtaka
1995-1999 hafi mátt rekja til
þess að Reykjavíkurborg frysti
viðmiðunarmörk fjárhagsað-
stoðar í fjögur ár. Ber þá ekki
borgin ábyrgð á þessu?
„Nei. Ef þú lest skýrsluna kem-
ur mjög skýrt fram að ríkisvaldið
hefur varpað frá sér þeirri ábyrgð
að bótagreiðslur frá ríkinu dugi
fólki til framfærslu og vísað því á
„fátækraframfærslu" sveitarfélag-
anna. Það sem við gerðum 1995 -
og það hafði aldrei verið gert áður
hjá Reykjavíkurborg - var að skil-
greina rétt fólks til fjárhagsaðstoð-
ar. Og það sem meira var: við
ákváðum að fólk hefði bamabæt-
ur og meðlög óskert í stað þess að
reikna fólki þetta til tekna og þar
með til skerðingar á aðstoð eins
og áður var gert. Þetta var mikið
framfaraspor og ég fullyrði að það
hækkaði verulega bæturnar sem
fólk fékk á þeim tíma frá því sem
áður hafði verið. Árið 1994 voru
útgjöld til fjárhagsaðstoðar í
Reykjavík um 700 milljónir en
árið 1995 fóru þau í ríflega 850
milljónir."
Er ekki meginábyrgðin á að
aðstoða fátæka hjá sveitarfélög-
unum samkvæmt lögum?
„Það eiga auðvitað allir í þessu
samfélagi að hafa framfærslu,
annað hvort með launatekjum eða
tryggingabótum. Fjárhagsaðstoð
sveitarfélaga er í eðli sínu neyðar-
aðstoð og á að vera fyrir mjög
þröngan hóp sem ekki hefur ann-
að sér til framfæris, en ekki örygg-
isventill ríkisvaldsins. Fólk á ekki
að þurfa hana ár inn og ár út til
viðbótar því sem það fær annað
hvort í laun eða úr bótakerfinu;
þegar svo er komið er eitthvað að
í samfélaginu."
í hverju liggur sérstaða Sam-
fylkingarinnar í velferðarmál-
um í samanburði við hina
stjórnarandstöðuflokkana?
„Við höfum skilgreint þær end-
urbætur sem við viljum gera á
velferðarþjónustunni og verð-
merkt þær. Þannig viljum við
i