Dagblaðið Vísir - DV - 05.05.2003, Blaðsíða 9

9
MÁNUDAGUR 5. MAÍ 2003
DV______________________________________________________________________________________________________Yfirheyrsla
setja 3 milljarða í að koma á af-
komutryggingu sem yrði samið
um við samtök bótaþega og við
erum líka að setja fram mjög
ákveðna og útfærða tillögu um
barnabætur sem kostar 3 millj-
arða til viðbótar. Þannig að við
höfum sett þetta fram með mjög
skýrum og ákveðnum hætti. Hinir
tala meira um að það þurfi al-
mennt að bæta velferðarkerfið en
kannski minna um með hvaða
hætti eigi að gera það og hverju
eigi að verja til þess. Sá er munur-
inn.“
Þú hefur gagnrýnt hvernig
stjórnvöld fari með vald sitt.
Davíð Þór Björgvinsson, pró-
fessor við lagadeild HÍ, hefur
sagt að réttarstaða almennings
gagnvart stjórnvöldum hafi
stórbatnað á undanförnum
árum vegna aðgerða stjórn-
valda. Ertu ósammála því?
“Það var mikil bót fyrir almenn-
ing að fá stjómsýslulögin og upp-
lýsingalögin. Það hefur ýmislegt
áunnist í þessum efnum og það er
margt orðið gegnsærra en það
áður var. Það segir hins vegar
ekki nema hálfa söguna því spum-
ingin er líka: hvernig ferðu með
pólitískt vald? Það er það sem ég
er að gagnrýna. Ég tel að það sé
pólitískt aðalatriði aö ræða það,
vegna þess að stjórnmál snúast
um völd og það er auðvitað ekki
sama hvernig með þau völd er far-
ið.“
Hvar eru dæmin um misbeit-
ingu?
„Ég hef nefnt ótal dæmi og aðr-
„Hinir tala meira um að
það þurfi almennt að
bæta velferðarkerfið en
kannski minna um með
hvaða hœtti eigi að gera
það og hverju eigi að
verja til þess. Sá er mun-
urinn. “
ir orðið til að bæta við þau. Það
sem er þó kannski aðalatriðið i
þessari umræðu er að við þekkj-
um það frá löndum í kringum okk-
ur að því eru oft sett takmörk
hvað menn geta setið lengi að
völdum, vegna þess að það er
þekkt fyrirbæri að því lengur sem
menn sitja að völdum því meiri
hætta er á að þeir beiti valdi sínu
með óvarlegum hætti. Þegar menn
hafa setið á valdastóli í 12 ár, ég
tala nú ekki um ef þau yrðu 16, þá
er mjög mikil hætta á því að menn
missi sjónar á því hvemig þeir
fara með vald sitt.“
Flestir eru sammála um að
lögin um fæðingarorlof séu
stórt skref fram á við í jafnrétt-
ismálum; sumir telja það jafn-
vel stærra skref en að ráða
nokkrar konur í stjórnunar-
stöður hjá Reykjavíkurborg.
Hvað finnst þér um það?
„í fyrsta lagi vil ég segja það að
átak borgarinnar í jafnréttismál-
um einskorðast sannarlega ekki
við að ráða konur í stjórnunar-
stöður. Ég get t.d. nefnt launamál-
in og leikskólamálin en látum það
liggja á milli hluta. Fæðingaror-
lofslögin voru mjög stórt skref
fram á við í jafnréttismálum enda
stóð þingheimur allur að því,
stjórnarandstaðan ekkert síður en
stjórnarliðar. Það kom einna helst
fram gagnrýni frá ungum sjálf-
stæðismönnum, sem stóðu svo
sannarlega ekki að baki þessari
lagasetningu.
Það sem mér finnst hins vegar
fáránlegt við þessa umræðu er að
þetta er það eina sem menn nefna
til sögunnar sem afrek í jafnréttis-
málum. Þessi lagasetning getur
ekki verið nein afsökun fyrir að-
gerðaleysi á öðrum sviðum og það
er náttúrlega ekki boðlegt árið
2003 að aðeins 18,7% stjórnenda
hjá ríkisstofnunum og ráðuneyt-
um séu konur - það er ótrúlegt
hvemig mönnum hefur tekist að
halda svona illa á málurn."
Fæðingarorlofið var gagnrýnt
fyrir að þeir sem hafa hæstar
tekjur fái hæstar greiðslur úr
sameiginlegum sjóðum. Það
getur varla gengið sem megin-
regla í velferðarkerfinu, eða
hvað?
„Nei. Hugsimin á bak við það
hefur í upphafi sjálfsagt verið sú
að reyna að tryggja að karlmenn
færu í fæðingarorlof, sem þeir
heföu kannski ekki gert ef þeir
hefðu misst mikið af tekjum sín-
um. En mér finnst að við þurfum
almennt að miða við það í velferð-
arkerfinu að vera bæði með gólf
og þak; það er engin ástæða til
þess að borga þeim sem eru með
eina og hálfa milljón á mánuöi
80% af þeirri upphæð þegar þeir
fara í fæðingarorlof - því þetta eru
karlar sem eru með þessi laun. Ég
hef verið á fundum úti um allt
land og þetta kemur alls staðar
„Við þekkjum það frá
löndum í kringum okkur
að því eru oft sett tak-
mörk hvað menn geta
setið lengi að völdum,
vegna þess að það er
þekkt fyrirbœri að því
lengur sem menn sitja að
völdum því meiri hætta
er á að þeir beiti valdi
sínu með óvarlegum
hœtti. “
upp, á hverjum einasta stað; fólki
finnst þetta óréttlátt.“
Finnst þér að kjósendur eigi
að gera upp á milli frambjóð-
enda á grundvelli kynferðis?
„Það er eitt af því sem menn
eiga að taka inn í myndina þegar
þeir gera upp á milli frambjóð-
enda vegna þess að kynferði hefur
sitt að segja. Karlar og konur eru
ekki eins, sem betur fer; reynsla
þeirra er ólík og að ýmsu leyti
gildismatið og sýn á samfélagið og
þarfir þess. Það skiptir máli að
nýta það besta frá báðum kynjum.
Ég er kona og með þá reynslu
sem því fylgir en ég vil líka halda
því fram að ég hafi nú ýmislegt
fleira til brunns að bera en bara
það að vera kona.“
Samfylkingin hefur gengið
skemmra í því að lýsa sig mót-
fallna stjórnarsamstarfi við
Sjálfstæðisflokkinn en Vinstri
grænir, en um leið gagnrýnt
hann af meiri hörku. Eru þetta
misvísandi skilaboð til kjós-
enda um hvar þið standið?
„Nei, það sem Samfylkingin vill
og það sem er kannski meginmál í
þessum kosningum er að fella
þessa ríkisstjórn. Við viljum hana
frá, það er alveg skýrt. Við ætlum
hins vegar ekki að selja öðrum
flokkum sjálfdæmi um okkar ör-
lög eftir kosningar. Við ætlum
sjálf að stjórna þeirri för og við
teljum að í rauninni séu ekki lík-
ur tU þess að það verði breytingar
á stjórnarmynstrinu öðru vísi en
að Samfylkingin fái öflugan stuðn-
ing þannig að hún geti orðið kjöl-
festan í nýrri ríkisstjóm. Það er
aðalatriði málsins. Síðan verðum
við auðvitað að sjá hverjir eru til-
búnir að vinna með okkur að því
að ná fram því sem við viljum
setja í forgang.“
Þú sagðir á Alþingi 1992 að það
þyrfti að þínu mati ekki að auka
kaupmátt á Vesturlöndum; hann
væri ærinn og framtíð okkar
byggðist á því að við sættum okk-
ur við að minna væri betra. Ertu
enn þessarar skoðunar?
„Þama var ég að tala um kaup-
máttinn í heUd sinni á Vestur-
löndum, sem er auðvitað gríðar-
legur. Hins vegar er honum mjög
misskipt og misskiptingin hefur
verið að aukast. Ég vUdi gjarnan
sjá þessum kaupmætti jafnar skipt
bæði milli fólks á Vesturlöndum
og milli hinna ríku Vesturlanda
og fátækari landa í öðrum heims-
hlutum. Við megum ekki snúa
blinda auganum að örbirgð,
hungri og sjúkdómum sem herja á
fólk í öðrum heimsálfum."
„Mér finnst að við þurf-
um almennt að miða við
það í velferðarkerfinu að
vera bœði með gólf og
þak; það er engin ástæða
til þess að borga þeim
sem eru með eina og
hálfa milljón á mánuði
80% af þeirri upphæð
þegar þeir fara í fæðing-
arorlof. “
Hver er meginástæðan fyrir
fólk að kjósa Samfylkinguna
fremur en einhvern hinna
flokkanna?
„Það verður auðvitað að horfa á
stefnuna í heild sinni. Grunnstefið
í okkar stefnu er að auka jöfnuð
og jafnrétti í samfélaginu. í því
sambandi er nærtækt að nefna
umbætur í velferðarkerflnu. Þá
vil ég nefna menntakerfið; ég vil
halda því fram að það sé okkar
sérstaða í þessum kosningum að
við höfum lagt áherslu á það að
fjárfesta verulega í mannauði og
menntun og höfum ákveðið að
auka framlög til þessa málaflokks
um þrjá milljarða á ári. Síðan vil
ég líka nefna jafnréttismálin; við
erum í rauninni eini flokkurinn
sem hefur viljað setja þau mál á
dagskrá í þessari kosningabar-
áttu. Það er auðvitað mjög mikil-
vægt og ekki bara fyrir konur; ég
tel að það sé mikilvægt fyrir lýð-
ræðið og lífsgæðin í samfélaginu
að jafna þennan mim, sem er ekki
hægt að sætta sig við lengur. Ég
vil líka nefna sjávarútvegsmálin;
það er auðvitað málaflokkur þar
sem Samfylkingin hefur verið að
móta mjög ákveðna stefnu vegna
þess að fólk finnur mjög fyrir því
óréttlæti sem fylgir núverandi
kerfi. Hvort sem mönnum líkar
það betur eða verr sættir þjóðin
sig ekki við þessa stefnu eins og
hún er.“
-ÓTG