Dagblaðið Vísir - DV - 22.11.2003, Blaðsíða 18

7 8 LAUGARDAGUR 22. NÓVEMBER 2003
Fókus DV
Fjörutíu ár liðin frá morðinu á John F. Kennedy Bandaríkjaforseta
Dáður af fólki um allan heim.
Táknmynd hinnar eirðarlausu tutt-
ugustu aldar og þeirra umbrota
sem urðu á nánast öllum sviðum
samfélagsins á árunum í kringum
1960. Maðurinn sem fékk svo miklu
áorkað - og afstýrt. Glaumgosi sem
sængaði hjá fallegustu konum
heims. Bandaríkjaforsetinn John F.
Kennedy, sem var myrtur í Dallas í
Texas fyrir fjörutíu árum upp á dag,
22. nóvember 1963. Daginn þegar
heimurinn grét.
Snemma til forystu fallinn?
Enn stendur heimurinn frammi
fyrir þeirri spurningu hver hafi
drepið Kennedy. Var það byssu-
maðurinn í bókasafninu, Lee Har-
vey Oswald, sem tókst að bana for-
setanum? Auðnuleysinginn sem
Jack Ruby skaut svo fáum dögum
síðar. Voru hér kannski að verki
sendimenn bandarísku leyniþjón-
ustunnar? Eða einhverjir allt aðrir.
Spurningunni um þetta verður
seint eða aldrei svarað.
En hver var John F. Kennedy?
Hann var af írskum ættum, fæddur
í Brooklyn í Massachusetts í mars
1917. Snemma varð Ijóst að hann
væri vel til forystu fallinn og þegar
hann brautskráðist frá mennta-
skóla töldu bekkjarfélagar hans all-
ir víst að hann myndi vinna mikil
afrek í lífinu. Tæpast hefur þá þó
grunað hversu rækilega sú spá
þeirra ætti eftir að rætast.
Nýr stíll
í janúar 1947 náði John F. Kenn-
edy kjöri í fulltrúadeild Bandaríkja-
þings fyrir Massachusetts-fylki, þá
aðeins 29 ára. Innan fárra ára náði
hann svo kosningu sem öldunga-
deildarþingmaður. Með þessu var
hann - kornungur maðurinn -
kominn á beinu brautina í banda-
rískum stjórnmálum og til þeirra
áhrifa sem kannski vara enn í dag.
Það var svo haustið 1960 sem
Kennedy náði kjöri sem forseti og
tók við völdum í janúar 1961. Inn-
koma hans markaði tímamót og í
raun kaflaskil í stjórnmálum vest-
anhafs. Ekki síður nýjan stfl, því
ekki hafði það áður gerst að við
Brúðkaupsmyndin Forsetahjónin þegar
þau giftu sig. John var aidrei við eina fjölina
felldur í kvennamdlum en Jackie stóð með
honum þar til hann varskotinn við hlið
hennari Dallas, Texas.
stad i ýmsum félagslegum áherslum.
Forsetinn Ljóst var frá upphafi forseta-
tiðar Kennedys að nýir timar væru runnir
upp i Bandarikjunum. Þess sá ekki sist
húsbóndavöld í Hvíta húsinu væri
kornugur fjölskyldumaður.
Félagslegar áherslur
„Spurðu ekki fósturjörðina hvað
hún geti gert fyrir þig, heldur hvað
þú getir gert fyrir fósturjörðina,"
sagði Kennedy í ræðu sinni þegar
hann tók við embætti. Þá var strax
ljóst að nýr tónn hafði verið sleginn.
Þegar litið er yfir ferii Kennedys
ber þar ýmsar félagslegar áherslur
hæst. Þar má meðal annars nefna
baráttuna gegn skipulögðum glæp-
um sem forsetinn og bróðir hans,
Robert Kennedy dómsmálaráð-
herra, hrundu af stað. Það starf var
í margra huga nýtt siðbótartímabil í
þjóðlífi og stjórnmálum í Banda-
ríkjunum. Mannréttindamál hvers
konar voru einnig af þessum meiði
sprottin, svo sem baráttan fyrir
auknum réttindum blökkumanna.
Hún er ekki síst tengd nafni prests-
ins Martins Luthers King, leiðtoga
blökkumanna, sem árið 1968 hlaut
sömu örlög og Kennedy.
Af öðrum áherslumálum má
nefna baráttu gegn atvinnuleysi,
hækkun launa og læknishjálp til
handa öldruðum.
Kjarkur í Kúbudeilunni
I tíð Kennedys var jafnframt
iagður aukinn þungi á allt háskóla-
og vísindastarf - og geimferðir
komust á dagskrá. En það sem í
hugum margra stendur hins vegar
upp úr er sú staðfesta sem forsetinn
sýndi í utanríkismálum. Þetta var á
þeim tíma þegar vindar kalda
stríðsins voru sem naprastir og
kjarnorkustyrjöld var hreint ekki
fjarlægur möguleiki.
Þar ber Kúbudeiluna haustið
1962 hæst; þegar ljóst var að Sovét-
menn hygðust koma upp kjarn-
orkueldflaugum á Kúbu. Sovésku
herskipin stefndu hraðbyri inn á
Svínaflóa þar sem bandarísk her-
skip biðu þeirra. Hvorugur ætlaði
að gefa eftir; hvorki Kennedy né
Krúsjov, uns sá síðarnefndi bakkaði
á síðustu stundu. Telja margir að sá
kjarkur og ákveðni sem Bandaríkja-
forseti sýndi í þessari deilu hafi af-
stýrt atómstríði.
Fjallmyndarlegur forsetinn
Um menn sem þykja einkar vel
giftir eru gjarnan sagt að konan sé
þeirra betri helmingur. Svo töldu
margir vera um Kennedy.
Jacqueline hét stúlkan sú sem
kynnt var fyrir Kennedy árið 1952
og lágu leiðir þeirra saman upp frá
því. 1 forsetaembættinu varð hún
sem órjúfanlegur hluti af þeirri
mynd sem Bandaríkjamenn, og
raunar heimurinn allur, höfðu af
forsetanum. Sama gilti raunar um
börnin þeirra tvö, þau John og
Caroline.
Engu að síður gengu alltaf - og
ganga raunar enn - kviksögur um
að fjallmyndarlegur forsetinn hefðí
ekki verið við eina ijölina felldur í
kvennamálum.
Gæfa eða gjörvuleiki
„Hvað verður nú um Jacqueline
og börnin," var spurt þegar
Oswald skotinn JackRubyruddistútúr
þvögunni og skaut Oswald, meintan morð-
ingja Kennedys. Meðal annars vegna þessa
hefur morðið á Bandarikjaforseta aldrei ver-
ið upplýst.
JFK Mikill ræðumaður og kraftmikill
stjórnmálamaður. Fyrirmynd margra og
dáður mjög. Kennedy-fjölskyldan hefur þó
gengið i gegnum margt raunalegt.
Kennedy var myrtur f Dallas í Texas
fyrir réttum 40 árum. Forsetafrúin
giftist síðar grískum skipakóngi og
börnin komust á legg. Sonurinn og
alnafni föður síns, John Fitzgerald,
Kennedy-ættin
í ártölum
1888
Ættfaöirinn Joseph P. Kennedy
faeðist í Boston.
1891
Ættmóðirin Rose Fitzgerald fæð-
ist
1914
Joseph og Ros ganga f hjóna-
band.
1917
John F. Kennedy, þeirra annar
sonur, fæðist
1943
John vinnur hejudáð f strfðinu á
Kyrrahafinu.
1944
Elsti sonurinn, Joe Jr., ferst f slysi f
Englandi.
1953
Jacqueline giftist Kennedy.
1961
John F. Kennedy verður forseti
Bandarfkjanna.
1963
Forsetinn skotinn tii bana.
1965
Bræðumir Robert og Edward
Kennedy sitja saman f öldunga-
deild Bandarfkjaþings. ( fyrsta
skipti f 162 ár sem það gerist
1968
Robert Kennedy skotinn til bana.
Jackie Kennedy giftist grfska
skipakóginum Onassis
1969
Edward Kennedy lendir f bflslysi
og ung stúlka, sem var farþegi
hans, lætur Iffið. Þetta skapar
honum vandræði og spillir pó-
Ifktfskum ffama hans.
1994
Jacqueline Kennedy Onassis fell-
urfrá.
1999
John F. Kennedy ferst f flugslysi
út af austurströnd Bandarfkjanna.
Það sem i hugum
margra stendur upp
úr ersú staðfesta
sem forsetinn sýndi í
utanríkismálum.
virðist hins vegar ekki hafa verið
fæddur undir neinni heillastjörnu.
Hann lést í flugslysi úti fyrir austur-
strönd Bandaríkjanna sumarið
1997. Faðir hans féll fyrir hendi
morðingja og Robert föðurbróðir
hans sömuleiðis, það er árið 1968
þegar hann barðist fyrir útnefningu
sem forsetaefni demókrata.
Hinni dáðu Kennedy-
fjölskyldu hefur í raun gengið