Dagblaðið Vísir - DV - 22.11.2003, Blaðsíða 19

DV Fókus
LAUGARDAGUR 22. NÓVEMBER 2003 7 9
Brosmildur forsetl „EfDrottinn verndar
eigi borgina vakir vörðurinn til ónýt-
is,".var upphaf ræðunnar sem Kennedy
náðialdrei að fiytja. Hann iést áður en
honum gafst tækifæri til þess.
afar margt öndvert; sem sannar ef
til vill best að eitt sé gæfa og annað
gjörvuleiki.
Þá vakir vörðurinn til ónýtis
Þegar Kennedy var skotinn til
bana, aðeins 46 ára, var hann
staddur í Dallas í Texas þar sem
hann hugðist flytja tölu á vörusýn-
ingu sem þar var haldin. Boðskapur
ræðunnar var sá að bandaríska
þjóðin hefði aldrei verið öflugri en
einmitt á þeim tímapunkti. Jafn-
framt hugðist hann fullvissa lands-
menn sína um að máttur þeirra
yrðu aldrei notaður til annars en
þess að efla friðinn í heiminum. „Ef
Drottinn verndar eigi borgina vakir
vörðurinn til ónýtis," voru niður-
lagsorð ræðunnar sem Kennedy
ætlaði flytja, en honum entist ekki
líf til þess.
Aðeins klukkustund leið frá því
að Kennedy var úrskurðaður látinn
þar til varaforsetinn, Lyndon B.
Johnson, tók við völdum. Hann var
að vísu maður 'af allt öðru sauða-
húsi en Kennedy og áherslur hans
öðruvfsi. Friðurinn var honum ekk-
ert hjartans mál, eins og stríðið íVí-
etnam sannaði kannski best.
Hvar varstu staddur?
Fáir atburðir hafa orkað jafn
sterkt á fólk og einmitt morðið á
Kennedy. 1 hugum flestra eru stað-
ur og stund greypt óafmáanlega í
minnið. Það greip um sig ótti gagn-
vart framhaldinu - og vitaskuld var
tilefni til. Og víst breyttist heimur-
inn með nýjum valdamönnum, rétt
eins og John F. Kennedy hafði í
skammvinnri valdatíð sinni mark-
að spor sem vel mótar fyrir enn í
dag,-
sigbogi@dv.is
Ástríður Helga Gunnarsdóttir:
Starði út í bláinn
„Ég var komin heim og sat
hérna í eldhúsinu þegar þessi
hræðilega frétt kom í útvarpinu.
Enginn gat skilið hvernig svona
hræðilegur atburður og alvarlegur
glæpur gat gerst. Ég horfði út í blá-
inn og loks brast ég í grát. Það
fengu allir áfaJl við að frétta af
þessu hræðilega morði," segir
Ástríður Helga Gunnarsdóttir sem
býr við Austurbrún í Reykjavík.
Á þessum tíma starfaði hún í
prentsmiðjunni Eddu, en átti síðar
eftir að starfa um langt árabil í
bandaríska sendiráðinu. Þar
komst hún í kynni við ýmsa
bandaríska framámenn sem meira
að segja náðu alla leið í forseta-
embættið.
„Allir dáðust að Kennedy, bæði
manninum og verkum hans. Ekki
síður hans myndarlegu konu; þau
Jacqueline voru eins og konungur
og drottning í ríki sínu. Og Kenn-
edy kom miklu til leiðar á þeim
Ástríður Helga Enginn gat skilið hvern-
ig slikur atburður gat gerst.
skamma tíma sem hann sat á for-
setastól," segirÁstríðurHelga, sem
segir þennan eftirminnilega nóv-
emberdag árið 1963 í minningunni
vera eins og 11. september 2001
þegar árásimar miklu vom gerðar
á tvíburaturnana í Nýju-Jórvík.
Hinni dáðu Kennedyfjölskyldu hefur í raun
gegnið afar margt öndvert; sem sannar eftil
vill best að eitt sé gæfa og annað gjörvuleiki.
Hinni dáðu Kennedyfjölskyldu hefur í raun
gegnið afar margað gjörvuleiki. Margir
íslendingar muna hvar þeir voru þegar þeir
fréttu fyrst um morðið á Kennedy.
Jónas Jónasson
Greipt í minnið
„Fjörutíu ár, er þetta virkilega
orðið svona langt síðan,“ segir
Jónas Jónasson útvarpsmaður
þegar hann rifjar upp morðið á
Kennedy. „Ég var þegar fréttin
barst staddur inni á fréttastofu
Útvarpsins. Sigurður Sigurðsson
fréttamaður (Komiði sæl) hafði
verið staddur niður á Alþýðu-
blaði og sá þegar fréttin kom inn
á fjarrritanum. Á Útvarpinu
höfðu menn ekki athugða fjarrit-
ann síðustustu mínútur en Sig-
urður hringdi og sagði hvaða
frétt hefði borist. En þegar þetta
lá fyrir var þurfti fréttastjórinn í
hvelli að virkja allan sinn mann-
skap og hver gekk fumlaust og
faglega til verka, bæði að afla
fregna af atburðinum og eins að
bregða upp svipmyndum úr lífi
og starfi forsetans. Sjálfur var ég
settur þarna í að skrifa innlendar
fréttir, var fenginn aftur í það
hlutverk sem ég hafði sinn endur
fyrir löngu.“
Hann var sjarmerandi
Jónas segist aldrei hafa verið
neitt sérstakur aðdáandi forset-
ans fremur en annara dauðlega
manna.
„En vissulega var hann sjar-
merandi og það var fallegt þegar
hann minnti þjóðina á að hún
ætti að spyrja sig spurninga hvað
hún gæti gert fyrir fósturjörðina,
en ekki öfugt. Og síðan skulum við
ekki heldur gleyma að Kennedy
Útvarpsmaðurinn Erþetta svona langt
síðan.
var meingallaður maður, rétt
einsog mestu hæfileikamenn
heimsins hafa nú gjarnan verið."
Fór um mig hrollur
Nóvemberdagurinn 1963 er öll-
um greiptur í minni og fólk man
var það varð þegar fréttin vestan
frá Dallas í Texas kom.
„En surna daga ekki síður
merkilega man fólk ekki. Man
nokkur af eldri kynslóðinni 1.
september 1939, daginn þegar
síðari heimsstyrjöldinn hófst.
Sjálfur man ég það úr aðdraganda
þess stríðs að alltaf fór um mig
hrollur þegar ég heyrði nafnið
Hitler, hvort sem það vitnaði nú
um einhverja spámannshæfileika
mína eða ekki,“ segir Jónas.
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson
Ótrúlegt andrúmsloft
„Eg hélt dagbók árið sem ég
dvaldi í Bandaríkjunum en þarf
hennar þó ekki með þegar ég rifja
upp þessa atburði. Enn í dag standa
þessir dagar mér ljóslifandi fyrir
hugskotssjónum," segir Vilhjálmur
Þ. yilhjálmsson, borgarfulltrúi og
formaður Sambands ísl. sveitarfé-
laga. Hann fór síðsumars 1963 sem
skiptinemi á vegum AFS til Banda-
rikjanna og var vestra þegar Kenn-
edy var skotinn. „Mér þótti mikið til
forsetans koma. Hann bar með sér
nýjar áherslur og nýja strauma inn í
bandarísk stjórnmál; einkum á
sviði mannréttindamála og félags-
og velferðarmála".
Sumir brustu í grát
Vilhjálmur var skiptinemi í
Kansas City í Missouri-fylki og var í
körfúboltatíma í leikfimisal skólans
þegar glumdi yfir allt í hátalarakerfi
skólans að forsetinn hefði verið
skotinn í heimsókn sinni til Dallas.
Ekki væri vitað hvernig honum
reiddi af en nokkru síðar var til-
kynnt að hann væri látinn.
„Nemendur og starfslið skólans
var harmi slegið og sumir brustu í
grát. Margir spurðu í sífellu hvernig
þetta gæti gerst. Kennsla í skólan-
um var þegar í stað felld niður,"
segir Vilhjálmur.
Hann bætir því við að ekki síst
hafi samnemendum hans úr hópi
blökkumanna verið brugðið, enda
hafi þeir talið sig eiga góðan banda-
mann þar sem forsetinn var.
Borgarfulltrúinn Var skiptinemi í
Bandaríkjunum þessa eftirminnilegu
daga.
í beinni útsendingu
„Það var einnig mjög sérstakt að
heyra viðbrögð nokkurra einstak-
linga sem létu sér fátt um finnast;
hvort sem það stafaði af andúð á
forsetanum, uppgerð eða einhverju
öðru. Ég fór beint heim og fylgdist
mjög vel með atburðarrásinni í
sjónvarpinu þennan dag og næstu
daga - og það í beinni útsendingu.
Ég horfði á það gerast þegar Jack
Ruby ruddist út úr þvöginni og
skaut Oswald til bana þegar verið
var að leiða hann til yfirheyrslu. Ég
sé þetta enn fyrir mér og finn enn
þetta ótrúlega andrúmsloft sem
ríkti vestanhafs þessa nóvember-
daga árið 1963.“