Dagblaðið - 24.05.1976, Blaðsíða 10

10
OAliBLAtMÐ. MANUDAOUK 24. MAl 1970.
HMSBUÐIÐ
frfálst, úháð dagblað
l’tnHandi: Daí-lilartirt hf.
Frainkvæmdiistjóri: Svcinn K. Kyjólfsson. Kitstjóri: .Jónas Krist jánsson.
Króttastjöri: .Jón Biruit' I'ótursson. Kitstjórnarfulltrúi: lliiukur IIfl;ison Aösinö.irl n ti.i
stjóri: Atli Stcinarsson. Íjiróttir: llallur Síinonarson. Hiinnun: .Jóhjiniifs Kcykthil llaiulrii
Asurimur I’álsson.
Blaöamcnn: Anna Bjarnason. As«cir Tómasson. Bolli Hööinsson. Bram Siuurösson. Krna \’
IiiKólfsdóttir. (Jissur Siuurösson. Hallur Hallsson. lldui Pötursson. Kairui l’álsdottir. olalui
.Jónsson. Ömar Valdimarsson. Ljósmyndir: Bjarnlcifur Bjarnlcifsson. Björnvin l’álsson.
Ka^nar Th. Sij*urösson.
(Ijaldkcri: l>ráinn l>orlcifsson. Drcifinyarstjóri: Már K.M. Ilalldórsson
Askriftarujald 1000 kr. á mánuöi innanlands. 1 lausasölu 50 kr. cintakiö.
Kitstjórn Siöumúla 12. sími 85522. aimlýsinKar. áskriftir oj* afnrciösla Bvcrholti 2. simi 27022.
Sctninjí ok umbrot: Daj4hlaðiö hf. o« .Stcindórsprcnl hf.. Armúla 5.
Mynda-on pliitUKcrö: Hilmir hf.Tsíðumúla 12.Pnv.ttiQ: Arvákur hl''.. Skcifunni 10.
Stormur eftir logn
Stjórnarhættir í Banda-
ríkjunum hafa áhrif um heim
allan. Stafar það meðal ann-
ars af miklum pólitískum sam-
skiptum þessa auðuga og fjöl-
menna ríkis við önnur ríki
og af hinum samfléttuðu efna-
hagstengslum Vesturlanda. Pólitískar og efna-
hagslegar hræringar í Bandaríkjunum endur-
óma oft í nágrannaríkjunum, þar á meðal
íslandi.
Það er því eðlilegt, að nágrannar Banda-
ríkjanna fylgist vel með undirbúningi þess, er
langvoldugasti stjórnmálamaður Banda-
ríkjanna er kosinn á fjögurra ára fresti í beinni
kosningu. Svo mikið er vald Bandaríkjaforseta
heima og heiman.
Ford Bandaríkjaforseti á í erfiðleikum, ekki
aðeins gagnvart flokki demókrata, heldur
einnig innan síns eigin flokks. Ekki er víst, að
hann nái útnefningu flokks síns og fremur
ólíklegt, að hann næði kosningu, þótt hann yrði
útnefndur.
Ford er traustur og heiðarlegur maður, sem
tók við völdum á erfiðum tímum, þegar al-
menningsálitið hafði hrakið Nixon og hirð-
menn hans frá völdum. Mörgum finnst hann
ekki láta nógu mikið yfir sér og er það honum
f jötur um fót á tímum sjónvarps og sigurbrosa.
En hann hefur að mörgu leyti reynzt farsæll í
starfi.
Hins vegar er Reagan, keppinautur hans í
flokknum, hinn versti lýðskrumari, sem Gold-
water hefur eindregið varað við. Reagan er
kunnur fyrir að haga staðreyndum að vild í
ræðum sínum og minnir að því leyti mjög á
íslenzka stjórnmálamenn.
Litlar líkur eru á, að Udall eða Brown hljóti
útnefningu demókrata, þó báðir hafi gott orð á
sér. Þeir hafa styrk til að spilla nokkuð fyrir
Carter og gætu hugsanlega leitt til þess, að á
flokksþinginu yrði aö ná samkomulagi urn
mann, sem ekki hefur verið í forkosningabar-
áttunni, til dæmis Humphrey.
Jimmy Carter er hins vegar kominn á þá
fljúgandi ferð, að draga verður í efa að
sameinað afl allra andstæðinga hans geti
hindrað útnefningu hans á flokksþinginu.
Hann hefur að vísu tapað á einstaka stað, enda
verður hann að dreifa kosningabaráttu sinni
um allt, meðan keppinautarnir skipta með sér
verkum og keppa aðeins í ákveðnum ríkjum.
Um þessar mundir hlýtur að teljast líklegt,
að Carter verði útnefndur og hljóti síðan
kosningu sem næsti forseti Bandaríkjanna. í
nágrannaríkjum Bandaríkjanna hljóta ^ugu
manna því að beinast að þessari halastjörnu,
sem svo skyndilega hefur skotið upp á
himininn þar vestra.
Þótt Carter brosi breitt, er hann enginn
einfeldningur. Hann er harðgreindur maður og
sérdeilis duglegur. Hann á gifturíkan feril aó
baki og er áreiðanlega hæfur til að gegna
störfum forseta. Helzta vandamál hans er, hve
einþykkur hann er og ráðríkur, og kann það að
gera sambúð hans erfiða við þingið og aðrar
valdastofnanir,
Nú cun skeið hefur verið kyrrt í Hvíta
húsinu. Þar mun hins vegar verða stormasamt,
ef Carter heldur innreið síni. Of snemmt er að
meta, hvaóa áhrif það muni hafa á samskipti
Bandaríkjanna við nágrannaríkin.
Fjölmennasta róðstefna Sameinuðu þjóðanna:
HABITAT-RÁÐSTEFNAN UM
TIL HANDA ÖLLUM ÍBÚUM
Ibúiir Mexiki.’horííar, sem í
dag eru 10 nulljónir, munu
verrta orrtnir meira en 30
milljónir virt næstu aldamót. Þá
verrtur borgin orrtin allt of stór
fyrir þart landsvæði sem hún
var byggrt á í upphafi og gert
var ráð fyrir art nægja myndi.
Fyrir flesta, sem hafa skipt
sér af þessum málum, skapa
þessar tölur aðeins hugmyndir i
kollinum um gríðarstórar
draugahorgir er endalaust og
skipulega vaxa upp umhverfis
artaltorgin.
Gera þarf algjörlega nýjar
félagslegar ráöstafanir til þess
að leysa þetta vandamál. Það
eitt, að flytja vestræna tækni og
lausnir til þessara heimshluta,
mun augljóslega ekki vera nóg.
Hugmyndir um „endur-
uppbyggingu", sem viðgengizt
hafa fram til þessa, munu verða
óhugsandi, aöeins kostnaðarins
vegna. Það eina, sem stjórnvöld
gætu í flestum tilfellum gert,
væri að leggja vatnsleiöslur og
önnur undirstöðuatriði en því
er vart að treysta, miðað við
ástandið eins og það er í dag.
Sá sannleikur, að lífskjör
..hafandi" þjóða og ,,þurfandi“
eru svo gjörölík, mun hvíla eins
og mara á ráðstefnunni.
Fulltrúarnir munu jafnvel
alls ekki geta skilið hver
annan: Ófullkomið hús með
útikamri gæti verið talið til
fátækrahverfis í London en
skrauthallar í vanþróuðum
ríkjum heims.
í þróuðu ríkjunum eru
fátækrahverfin full af fólki
sem ekki er fært um að „endur-
bæta“ sig: I þriðja heiminum
. streymir fólk til borganna í
fátækrahverfin til þess eins að:
„endurbæta" sig.
í hungruðum löndum heims
er fólk upptekið við það eitt að
halda sér á lífi. 1 þróuðu
löndunum berjast yfirvöld við
alls kyns fylgifiska vel-
megunar, gtæpi í borgum,
skemmdarverk og umferðar-
öngþveiti. Munu fulltrúar
þessara andstæðna hafa
eitthvað að segja hvor öðrum?
í leiðara New York Times nú
fyrir skömmu voru þéttbýlis-
vandamálin lýst alþjóðleg
vandamál 20. aldarinnar.
„Hættan er sú að þær þjóðir, er
vilja kalla yfir sig iðnaðar-
stefnu og þéttbýli, hlusti alls
ekki á aðvaranir eldri
borganna."
Sumir sérfræðingar segja að
draugaborgirnar, með þétt-
riðnum samgöngunetum
sínum , eigi að geta kennt
borgarsmióum eitthvað.
„Áður en við förum að hrópa
húrra fyrir okkur sjálfum,"
segir einn brezku nefndar-
mannanna, „eigum við þá ekki
að íhuga það, aö sennilega er
auðveldara að deyja og verða
skilinn einn eftir rotnandi i ein-
hverju stál- og glerhúsi en í
aumasta fátækrahverfi í Rio de
Janeiro?"
Þá ber einnig að hafa í huga
að iðnaður og verzlun af þeirri
stærðargráðu, sem nú tíðkast,
hefur orðið til þess að menn
hafa orðið að venja sig við að
búa í borgum sem þeir kunna
ekki við. Hver kemur til
Manchester, Pittsburg eða
Yokohama til þess að njóta
lífsins?
Kalkútta varð t.d. til á tímum
iðnaðartímabilsins, en um mið-
bik aldarinnar féll borgin i
svaðið með gífurlegri örbirgð.
Vænlegasta ráðið til að
bjarga borginni er ekki það eitt
að rifa fátækrahverfin heldur
reyna að sjá fólkinu fyrir
vatnsbóli á hverja 50 íbúa,
steyptum gangstéttum og skolp-
leiðslukerfi.
Á hinum og æðri enda
mælistikunnar er New York,
„mesta borg heims,“ sem þessa
dagana verður að herða sultar-
ólina verulega til þess að forð-
ast gjaldþrot.
Habitat-ráðstefnan á kannski
eftir að sýna að enginn hefur
einkarétt á töfralausnum.
Ef ekki kemur til stór-
styrjaldar, sem tekur yfir allan
>heiminn, mun íbúum jarðar
fjölga svo mjög að byggja
verður eitt hús til viðbótar fyrir
hvert það sem nú stendur um
heim allan.
Einnig verður að reisa
töluvert af skólum, sjúkra-
húsum og verksmiðjum, sumir
segja meira en tvöfalda slíkar
stofnanir.
Eitthvað þessu iíkt verður að
taka til bragðs ef heimurinn á
ekki að verða fátækt, hungri og
heimilisleysi að bráð.
Vegna þessa mun verða
haldin ein stærsta ráðstefna
sem Sameinuðu þjóðirnar hafa
haldið hingað til. 135 þjóðir
munu eiga fulltrúa á henni og
ráðstefnunni hefur verið gert
að fjalla um búsetu mannsins
og gelið nafnið „Hahitat." Er
ráðstefnan hið nýjast frá sam-
tökunum í röð ráðstefna um
umhverfismál, mannfjölgun og
fæðu.
Ráðstefnuna á að halda í
Vancouver í Kanada og strax
eru farnar að heyrast gagn-
rýnisraddir. Menn segja að
þessi gifurlegi fjöldi fundar-
manna og skjalamagnið muni
gera ráðstefnuna að einum
Babýlonsturninum enn.
Einnig hefur verið bent á, að
Sameinuðu þjóðirnar hafi
engin völd til að skipuleggja
umhverfi eða byggja
íbúðarhús. En þeir, sem fyrir
ráðstefnunni hafa staðið, segja
að hún verði ein allsherjar upp-
lýsingamiðlun og þá sé miklu
náð.
Vilja þeir halda því fram, að
fulltrúar á ráðstefnunni eigi að
geta lært af mistökum
heimsins, hvernig byggja eigi
þak yfir höfuðið á 4000
milljónum manna.
Slík mistök verða ekki aðeins
fundin í kofaræksnum fátækra-
hverfa, skulum við segja Kal-
kútta, heldur alveg eins í
glæpum öngstræta New York
borgar og í einmanaleik þeirra
er búa í þrælskipulögðum út-
hverfum þar sem allt er fest í
skorður.
Fyrir þær þjóðir, sem forðast
vilja þessi mistök, er tíminn
orðinn verulega naumur. Fyrir
hvern einn, sem var á lífi um
síðustu aldamót, eru komnir
þrír í dag og þeir verða orðnir
sex um næstu aldamót.
Það umræðuefni, sem efst
verður á baugi, er einnig sú
staðreynd, að fólksfjölgunin
mun verða mest i fátækustu
heimshlutum.
. Æ fleira fólk mun neyðast til
þess að hverfa frá sveitunum
og flytjast tii nú þegar yfir-
fylltra borga og heimurinn
mun verða að horfast í augu við
fráhvarf frá byggðastefnu í
stórum stil. Aðeins Kina og
Kambódía eru talin verða þau
lönd þar sem fólki er fremur
bægt fráborgunum heldur en
hitt.
Samkvæmt spá Alþjóða heil-
brigðismálastofnunarinnar
verða þær sjö milljónir, sem nú
eru að sprengja Bombay utan
af sér, orðnar 20 innan 25 ára.
Milliónirnar tvær, sem byggja
Lagos í dag, munu fimmfaldast
á sama tíma.
ISLENZKIR F0R-
STJÓRAR HJÁIBM
Á morgun, 25. maí, hyggst
hinn bandaríski einokunar-
hringur IBM bjóða útvöldum
lýð íálenzkra stjóra á námskeið
og í mat og drykk að Hótel
Holti.
Skv. boðsbréfi, sem nokkrir
ísl. hafá fengirt frá „The
Office of the Generai Manager,
IBM World Trade Corporation.
Reykjavík, Iceland“, mun nám-
skeiðiö ætlað „fyrir nokkra
stjórnendur stærri fyrirtækja
hérlendis“.
í tilefni dagsins mun
yfirmaður menntastofnunar
IBM í Danmörku aðstoða hér-
lenda starfsmenn IBM við
matreiðslu efnisins.
Þar sem dagskráin sem fylgir
boðsbréfinu er harla upp-
lýsandi. býðst undirritaður til
að fræða væntanlega þátt-
takendur, undirmenn þeirra og
aðra áhugamenn um eðli og
tilgang þessa námskeiðs.
I þessari úttekt verður greint
á milli hins .vfirlýsta og hins
dulda markmiðs hvers dag-
skrárliðar á þessu námskeiði.
1. „Almennt um tölvur“
Yfirlýst markmið:
Veita almennar tækniupp-
lýsingar um tölvur.
Dulið markmið:
Setja „faglegt" svipmót á
námskeiðið strax frá
byrjun til að vega á móti
tortryggni gesta. For-
stjórum er nefnilega
meinilla við að eyða
dýrmtetum tíma sínuni i
að hlusla á ..btllega"
sölumennsku.
2. „Stjórnkerfi tölva/þróun"
Y-firlýst markmið:
Veita hlutiausan og hag-
nýtan fróðleik um eðli og
tilgang s'jórnkerfa. auk
þess að gefa innsýn i
væntanlega þróun tölvu-
tækninnar á næstu árum.
Dulið markmið:
Sveigja hug manna, án þess
að þeim sé það meðvitað, að
aðalstefnu IBM: Sölu og
uppsetningu stórra tölvu-
miðstöðva með og án við-
tengdum fjarstöðvum.
Sílkar miðstöðvar eru til
hér á landi. en tilvera
þeirra er bezta trygging
IBM við að varðveita
einokunaraðstöðu sína á
tölvumarkaðinum (sjá
einnig grein undirritaðs i
Visi 14.7.75).
Þessi hugmyndafræði. se.n
fyrirlesari IBM mun að
öllum líkindum inæla með á
morgun. verður væntanlega
rökstudd með þvi að hún sé
„þjóðhagslega" æskileg, að
hún leiði til aukinnar hag-
kvæmni i rekstrinum og að
hún sé hvort eð er „það sem
korna skai" alls staðar.
Fyrirlosarinn ntun
vamtanlega sneiða hjá að
r;oða um miðstýrða stjórn-
sýslu. oins og hún tíðkast i