Dagblaðið - 04.10.1976, Qupperneq 14

DACKLAUIt). MANUDACUK 4. OKTOKKK 1976.
TAKIÐ EFTIR
AKRANKS
Innritun og
afhending
skírteina i REIN
þriðjudaginn 5.
okt. kl. 3.
Kennsla hefst
kl. 4 sama dag
með kennslu
hjó þeim yngstu
(yngst 2ja óra).
ATH.
Getum bœtt
við nokkrum
herrum í sam-
kvœmisdönsum,
jittebug og rokk.
Sími 84750.
Nokkrir
Citroen GS 1220 Club
árg. 1974 til sölu. Væntanlegir
kaupendur geta leigt bílana í nokkra
daga og gengur leigan upp í
kaupverðið ef af kaupunum verður.
Ferðabílar hf. bílaleiga
sími 81260.
GUFUKETILL, BRENNARI O.FL.
Tilboó óskasl i stníöi ok uppsetninKU á 1670 MKeal/kist.
Kufukatli ásamt brennara, fæöivatnskerfi, stjórntækjum
og re.vkháf úr stáli. Útboösgögn eru afhent á skrifstofu
vorri.
INNKAUPASTOFNUN RÍKISINS
BORGAHTÚNT7 SÍMI 26844
Nýir
umboðsmenn
Akranes
Stefanía Hávarðsdóttir,
Presthúsabraut 35, sími 2261
Stokkseyri
Erna Baldursdóttir,
Tjörn, sími 3258.
Bakkafjörður
Járnbrá Einarsdóttir
Símstöðinni.
Vopnafjörður
Linda Eymundsdóttir
Hafnabyggð 51, sími 3188.
Kópasker
Anna Helgadóttir,
Sandhólum, sími 52108.
Hótel Laugar
Óskar Ágústsson
Seyðisf jörður
Gunnhildur Eldjárnsdóttir,
Túngötu 4.
Ver þögull, douði
Kristjan Karlsson:
KVÆÐI
Helgafell 1976. 62 bls.
Fvrir æðimörgum árum. þegar límaritiö Nýtt
llelgaf'.'ll enn var á dögum og Kristján Karlsson
stóö ,aö því. birti hann þar (og e.t.v. víðar)
fácinar smásöenr, Siigur frá Manhattan minnir
mig aö |)a-r nefndust einu nafni. Maöur hélt í
þann tíö aö Krist.ján væri aö efna í smásaf>na-
safn sem hrátt ntuncíi sja dagsins ljós. Ekkert
varö úr því, en Nýtt Helgafcll lagöist hrátt niöur
á ný. Síóan hefur Kristján Karlsson birt greinar
og ritgeröir um bökmenntaleg efni á víð og
dreif, en ekki skáldskap, aó ég hygg, fyrr en
fáein smáljóð í blöóum og tímaritum á síóustu
árum. Þau eru nú upptekin í þessa bók ásamt
nýjum ljóðum og ljóðasyrpu á ensku, sem er um
það bil þriðjungur bókarinnar.
En því er þetta rifjað upp að mér er enn í
minni hversu nýstárlega sögurnar frá Manhatt-
an komu manni fyrir þegar þær voru að birtast,
og beið spenntur eftir að fá að sjá meira. Síðan
hefur mér alltaf hálf-gramist við Kristján að
hann skyldi ekki gefa sig meir að skaídskap. En
nú er sem sé bætt úr því. Og einhvern veginn
finnt' mér að á ljóðum Kristjáns Karlssonar
megi greina svipuð eða skyld stílfarseinkenni og
sögum hans fyrrum, sem vel má vera að rekja
megi til aðferða og viðhorfa sem mikið gætti i
engilsaxneskum bókmenntum fyrir 20-30 árum.
í öllu falli er ljóðagerð hans séráparti ekki síður
en sögurnar áður, og ekki bara fyrir það hve
mikill hluti ljóðanna er á útiendu máli.
En á meðal þessara auðkenna sem vera má að
gæti bæði á sögum og ljóðum, er þá hversu
tilluktur, hermetískur, textinn einatt virðist, og
vill standa einn og stakur, aðgreindur heimur
handa lesandanum að gangast upp í eða víkja
frá sér. Annað duldar eða dulbúnar tilvisanir og
tilvitnanir í textanum. Þriðja nostursemi mikið
um rnál og stíl og brag og þá ekki sist rím.
Allt þetta hygg ég að komi skýrt fram á ensku
ljóðum Kristjáns, sem flest hver eru einkar
læsileg, skrýtin og skemmtileg, þótt að minnsta
kosti mér finnist þau líka ansi mikið óvið-
komandi og eins og langt í burtu.
Kvæði sem nefnist Svartur prestur í grænu
grasi er sjálfsagt ekki lakara dæmi en hvað
annað um yrkingarlag Kristjáns Karlssonar á
íslensku:
Svartur prestur i grænu grasi,
vist gæti ég talið upp rök,
svo orsök brevttist i afleiðingu
og afleiðing breyttist i sök.
Svartur prestur í grænu grasi.
V
Vor rcttlæting, ein.er árangursleysi,
sú eigingirnd vor að tíminn leysi
oss burt hvorn úr annars athöfn i björtu.
(íulur prestur í grasi svörtu.
Vor önnur réttlæting ímyndarleysi,
sú óskynja von að tíminn leysi
oss burt hvorn úr annars ásýnd i björtu.
(iulur prestur í grasi svörtu.
Ætli fari ekki fleiri lesendum svo en
mér að verða hugstæðust úr þessu kvæði hin
litförótta mynd prestsins í grasinu, en finnast
það að öðru leyti ansi hreint myrkt. Ætli sé samt
ekki verið að yrkja um dauðann — dauða í
lifandi lífi, eða dauðann að lokum lífs. Er það
kannski líkið í gröfinni sem mælist á við
prestinn á grafarbakkanum í þessum
hendingum? Ansi er mikil bölsýni bundin í
þær, sem aðeins hið einfalda, en meitlaða form
heldur í skcfjum.
Annars yrkir Kristján Karlsson margt fleira
um dauðann, um þá heillandi vin sem eigin
skuggi verði manni að lokum, um gröf sem tóm
sé til að láta taka sér áður en gaddur komi í jörð,
um samlíking hlébarðans í sögu Hemingways
frá Kilimanjaro við hvítan hest af Húsavík, eða
dauðann sem „allsherjarform," klassískar tákn-
myndir hans öndvert við
..hinn ávala voða
sem umleikur oss að sögn,
ó, atómstyrjaldar kynslóð,
i einum vindling og illa lokaðri dós.
Gamansamlegar er á þessu efni tekið í kvæði
sem nefnist Skáld, trúlega tilkomið við vinnu
höfundarins að hinu stóra úrvalsefni íslenskrar
ljóðagerðar sem hann tekur saman og út er að
koma. Þar er ort um hið ;góða lífsglaða skáld
sem lokaðist og gleymdist inni í bókinni sinni og
aldrei leitaði neinn á fundi við. En ekki einu
sinni þar átti hann heima:
Þér gamla jólagjöf.
Þér yðar eigin gröf,
ég raska yðar ró,
en rétt sem snöggvast þó,
ég segi sjáifum mér:
nei, hann var aldrei hér;
ver þögull dauði, nóg er nóg.
Það kemur heim við þennan áhuga sem aó
dauðanum beinist i bókinni að Kristján-Karlsson
yrkir nokkur mannaminni — um Magnús
Ásgeirsson, Sigurð Nordal, Halldór Hermanns-
son, öll með íburðarlegu, dálítið langsóttu mynd-
máli. Af því kann ég betur við haustlaufið í
kvæði um Halldór Hermannsson en hallirnar í
kvæðinu eftir Sigurð Nordal.
Af þessu öllu finnst mér samt bera kvæði
Kristjáns Karlssonar um Einar Benediktsson,
Nóvemberkvöld í Herdísarvík, sem gaman væri
að tilfæra hér að lokum í heilu liki til marks um
kveðskap Kristjáns eins og hann verður bestur,
hinn nostraða smekk á mál og myndvísina sem
auðkennir ljóðagerð hans. En bókin er lítil og
l.jóðin fá og ekki vert að hafa af lesendum þá
ánægju að finna og lesa það eða önnur ljóð
sjálfir í bókinni.
— þá er bezt að skrifa
,,Það eru tvímælalaust Græn-
lendingar og Samar, sem verst
eru settir með bökaútgáfu
vegna einangrunar sinnar og
fólksfæðar," sagði Armann Kr.
Einarsson rithöfundur, sem
nýkominn er heim frá þingi
norrænna barna- og unglinga-
bókahöfunda í Noregi. 120 full-
trúar voru á þinginu, þar af 14
íslenzkir. Slík þing eru haldin á
tveggja ára fresti. Viðtai við
Ármann um þingió birtist í
hinu víðlesna blaði Aften-
posten þar sem þetta kemur
fram og að vissulega gætti þess-
arar einangrunar meðal
Færeyinga og íslendinga líka.
Ármann sagði DB að hann
byndi miklar vonir við norrænu
þýöingarmiðstöðina. Eftir hann
hafa komið út 12 bækur i
Noregi. Þá hafa verið fluttir
eftir hann í sænska útvarpinu 5
fyrstu þættirnir úr ,,Árna í
Hraunkoti '. „Niður um stromp-
inn" er nýkomin út í Danmiirku
og „Afastrákur" í Noregi. Sú
hók f.jallar um dótturson og
nafna Ármanns. „Eg skrifaði
h.já mér minnismiða allt frá þvi
að hann var pínulitill. en hann.
cr nú 5 ára gamall." sagði
Armann. „Það cr ótrúlega
skemmtilegt hvað börn á þess-
um aldri spyrja um og hafa að
si'g.ja.
— Gelur þú lifað á skrifum
þinum?
Ármann Kr. Einarsson.
Nei. það geta fæstir rit-
höfundar í jafneinangruðu
landi og hér. Allra sízt barna-
og unglingabókahöfundar. Eg
er barnakennari og skrifa
bækur minar aðallega á kvöld-
in. Eitt sinn dreymdi mig um að
eignast mína eigin skrifstofu.
þar sem ég gæti veriö i ró og
næði (Ármann á 3 börn og 2
barnabörn). Nú er ég búinn að
fá það, en það re.vndist hinn
mesti óþarfi þegar til kom, þvi
að mér fellur bezt aö skrifa.
þegar sjónvarpið og jafnvel úl-
varpið er í gangi og allir eru á
fullri ferð í kringum mig.
— Ertu með eitthvað í
bígerð?
„Því get ég ekki sagt frá nú.
nema það er alltaf eitthvað,
Hins vegar er að koma út 9.
bindi. endurútgáfá af „Fræki-
legt sjúkraflug".
— Svo við vík.jum aftur að
þinginu. Hvað telurðu gagnleg-
ast við slik þing?
„Tvímælalaust að það vekur
mann til umhugsunar um vand-
ann við bökaútgáfu. að ekki sé
talað um þau persónulegu
kynni. som skapast nuili
höfunda á Norðurlöndum."
—EVl
Engin ró og ekkert nœði