Dagblaðið - 27.05.1977, Blaðsíða 13

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 27. MAl 1977.
1S
HALLUR
SIMONARSON
Karpov hlaut 13
vinninga í röð
— en varð svo að sætta sig við jaf ntef li gegn Timman í
Las Palmas
stýrði svörtu mönnunum. Stóra
bomban var, að Visier vann
Tal. I sjöundu umferð kom
helzt á óvart, að Pomar vann
Miles á svart. Larsen náði ekki
nema jafntefli á Debarnot, þó
hann hefði hvitt. Tal vann
Caberra, Tatai vann Visier,
Adorjan vann Garcia, Martin
vann Browne, og Hernandez
vann Bellon. .
Minningarmót um Capa
blanca er nýhafið í Cienfuegos
á Kúbu. 18 skákmenn tefla þar
m.a. Ulf Andersson, Svíþjóð,
sem tvívegis hefur sigrað á
slíku móti. I fyrstu umferðinni
vann Úlfur Guillermo Esteves,
Kúbu, — en mest kom á óvart,
að sóvezki stórmeistarinn
Vladimir Antoshin lenti í hin-
um mestu erfiðleikum með
Kúbumanninn Jesus Rod-
rigues. Kom skákinni þó í
bið — en verður heppinn ef
hann nær jafntefli. Ungi
sovézki meistarinn Dorfman,
sem vakti svo mikla athygli á
síðasta meistaramóti Sovétríkj-
anna, vann August Menvielle,
Spáni, Lothar ■ Letchninsky,
Tékkóslóvakíu, vann Arnaldo
Valdes, Kúbu, Oleg Romanis-
hin, Sovétríkjunum, gerði jafn-
tefli við Istvan Farago, Ung-
verjalandi.
Á Evrópumótinu í Moskvu
voru tefldar 224 skákir. 55
þeirra lauk með jafntefli.
Lengsta skákin var milli
Mestel, Englandi, og Kestler,
Vestur-Þýzkalandi. Hún varð
104 leikir og, stóð yfir í 14
klukkustundir. Þá loks gafst sá
vestur-þýzki upp.
Stytzta skákin var hins vegar
milli Velimirovic, Júgóslavíu,
og Nunn, Englandi. Eng-
lendingurinn gafst upp eftir 17
leiki. Skákin tefldist þannig:
hjálm yfir aðra skákmenn
heims í dag. Rétt, sem Hort'
sagði hér á dögunum í blaðinu í
viðtali við Braga Sigurðsson, að
Bobby Fischer væri eini skák-
maðurinn í heiminum, sem
eitthvað hefði að segja í Karpov
í einvígi. En Bobby teflir því
miður ekki — og til einvígis
milli hans og Karpovs kemur
sennilega aidrei. Því miður —
en kappar eins og Spassky,
Portisch, Kortsnoj og Polu-
gajevski, sem eftir eru í kandi-
datakeppninni, hafa ekkert í
hendurnar á Karpov að gera.
Það var loks í sjöundu um-
ferð á skákmótinu í Las
Palmas, sem nú stendur yfir, að
heimsmeistarinn varð að sætta
sig við jafntefli. Það var geg’n
Timman, sem Karpov hefur
aldrei unnið. Þá hafði meistar-
inn sigrað í 13 kappskákum í
röð. I sex fyrstu umferðunum
lagði hann keppinauta sina í
Las Palmas. Fimm skákir vann
hann á Evrópumeistaramótinu
í Moskvu — af fimm — og í
tveimur síðustu umferðunum i
Genf í Sviss sigraði Karpov.
Þréttán vinningsskákir frá þvi
hann gerði jafntefíi við Gligoric
i 13. umferð í Genf þar til að
jafnteflinu kom við Timman í
Las Palmas. I áttundu umferð-
inni þar gerði Karpov einnig
jafntefli. Tefldi þá við Bent
Larsen, sem hafði hvítt — og
eftir skákina var Larsen engan
veginn ánægður, þó svo hann
yrði annar til þess á mótinu að
ná punkti af Karpov.
Karpov gerði allt, sem hann
gat til að vinna Timman. Hann
var með aðeins betri stöðu.
Loks eftir 86 leiki sá heims-
meistarinn fram á, að hann gat
ekki unnið. Sættist á jafntefli.
Eftir níu umferðir í Las Palmas
var staðan þannig. 1. Karpov 8
vinningar 2. Timman og Tal 6.5
vinningar 4. Larsen og Browne
5.5 vinningar 6. Hernandez 5
vinn. 7. Miles. Tatai, Adorjan
og Debarnot ' 4.5 vinn. 11.
Pomar og Bellon 4. vinn. 13.
Visier 3.5 vinn. 14. Martin 3
vinn. 15. Garcia Padron 1.5
vinn. og Caberra hálfur
vinningur.
Af úrslitum úr 8. umferð má
nefna, að Timman vann Pomar,
Adorjan og Miles gerðu jafn-
tefli, og Garcia vann spánska
meistarann Martin, þó svo hann
Heimsmeistarinn Anatoly
Karpov ber greinilega ægis-
Anatoly Karpov — 13 vinn-
ingar i röð.
Hvítt:—Velimirovic
Svart:—Nunn
1. e4 — g6 2. d4 — d6 3. c3 —
Rf6 4. Rbd2 — Bg7 5. Rgf3 —
0-0 6. Be2 — b6 7. 0-0 — Bb7 8.
Dc2 — e6 9. a4 — c5 10. a5 —
bxa 11. dxc — d5 12. exd —
Dxd5 13. Rb3 — Rbd7 14. Hfdl
— De4 15. Bd3 — Dg4 16. h3 —
Dh5 17. Rg5! og svartur gafst
upp.
NUNN
VEUMUIOVIC
Lokastaðan
Svarta drottningin er svo
gott sem fönguð. Hún kemst
ekki á brott með 17.---Dh4
18. g3! — Til dæmis. 18.---
Dh5 19. Be2 — Dh6 20. h4! með
hótuninni 21. Rxf7!

Óskar og dómsmálin
Öskar Arnbjarnarson ritar
grein í Dagblaðinu þ. 13. maí sl.
þar sem hann gagnrýnir harð-
lega blaðagrein Vilmundar
Gylfasonar frá 29. apríl sl.
Grein Vilmundar er gagnrýni á
dómskerfið í landinu, með sér-
stakri tilvisun til bilskúrsmáls
Bjarna Jónssonar læknis en
Hæstiréttur íslands fjallaði um
það mál. Af eigin reynslu minni
af framkomu margra embættis-
manna veit ég að grein Vil-
mundar lýsir ástandinu býsna
vel, eins og það raunverulega
er. Vegna greinar Óskars
langar mig ti! að benda honum
á nokkrar staðreyndir um ýms
mál og þætti mörgum vafalaust
fróðlegt að heyra álit hans á
þeim og því hvort Óskar
treystir sér til að segja að slíkir
hlutir samrýmist réttarríki.
Skulu nú hér upp taldar nokkr-
ar staðreyndir til athugunar
fyrir Óskar:
1) Fyrir um áratug síðan var
fiskiskip að nafni Ásmundu’r
GK 30 gert upptækt til ríkis-
sjóðs, með dómi Hæstaréttar
íslands. Eigandi skipsins hafði
leigt öðrum skipið sem síðan
var notað til að smygla miklu
áfengismagni inn í landið.
Hæstiréttur og allir málsaðilar
viðurkenndu að eigandinn
hefði ekkert um smyglið vitað.
Hæstiréttur taldi, að ákvæði
áfengislaganna um að skylt
væri að gera skipið upptækt,
(jafnvel frá saklausum
eiganda), bryti ekki í bága við
eignarréttarákvæði stjórnar-
skrárinnar en rökstuddi þetta
ekki nánar. Taldi Hæstiréttur í
þessu tilviki, að hann væri
skyldur til að dæma nákvæm-
lega eftir orðum áfengislag-
anna, þrátt fyrir: a) Ákvæði
stjórnarskrárinnar um frið-
helgi eignarréttarins og bóta-
rétt, b) Að viðurkennt var að
eigandi skipsins var alsaklaus,
c) Að i umræðum Alþingis,
áður en lögin voru sett, segir
hvarvetna að heimilt skuli að
gera skip upptækt en ekki
skylt, sjá grein Ragnars Tómas-
sonar í Mbl. 10/10 ’68. Ákvæðið
í lögunum um „skylduna" í stað
„heimildar" er þá sennilega
bara skrifstofuvilla sem jaðrar
við prentvillu. Dómurinn var
hinu opinbera í hag.
2) Fyrir nokkrum árum
fjallaði Hæstiréttur um fóstur-
eyðingarmálið svonefnda þar
sem kona fór fram á bætur.
vegna þess gð hún hafði ekki
fengið framkvæmda fóstur-
eyðingu sem þó var búið að
heimila eftir að hún hafði
fengið rauða hunda i byrjun
meðgöngutimans. Eftir að hún
hafði fengið heimildina var
henni vísað fram og til baka
milli ýmissa opinberra aðila og
skrifstofa í nokkrar vikur,
áður en hún loksins fékk
spítalapláss. Þegar það hafði
fengizt, taldi viðkomandi
læknir að hún væri of langt
gengin með og hann mætti því
ekki framkvæma aðgerðina.
Rúmum sex mánuðum eftir það
fæddist barnið. Sá tími sýnir að
þegar konan fékk spítalapláss
var hún afar nálægt þeim tíma-i
mörkum að leyfa hefði mátt
aðgerðina. I dómi Hæstaréttar
segir á þá leið að ekki hafi verið
leidd rök að eða sýnt fram á að.
konan hefði frel^ar fengið
aðgerðina framkvæmda, þótt
hún hefði fengið spítalapláss
fyrr! Jæja. En ég spyr: Hefði
læknirinn sagt við konuna að
hún væri of langt gengin með,
ef hún hefði fengið spítalapláss
strax að fenginni fóstur-
eyðingarheimildinni, þ.e.
nokkrum vikum áður en raunin
varð? Hvernig hefði slíkt mátt
gerast? Það væri með ólíkind-
um að hann hefði sagt það þá.
Dómurinn var hinu opinbera
i hag.
3 ) Fyrir nokkrum árum var
dómsathöfn héraðsdómara
kærð til Hæstaréttar sama dag
og dómsathöfnin fór fram. I
dómi réttarins segir að laga-
heimild skorti til kæru málsins
og var málinu vísað frá. En í 21.
gr. Hæstaréttarlaga segir svo:
„Einnig er hverjum þeim, sem
telur héraðsdómara hafa gert á
hluta sinn i dómarastarfi, rétt
að kæra hann fyrir Hæsta-
rétti. ..“ Hvernig getur nokkur
maður skilið svona dóm? (Nú
var ekki farið eftir orðanna
hljóðan í lögunum eins og gert
var þegar skipið var gert upp-
tækt af saklausum manninum.)
Dómurinn var hinu opinbera í
hag.
4) Sú villa slæddist i dóm
Uppboðsréttar Reykjavíkur,
fyrir nokkrum árum að upp-
boðsbeiðandi, sem hafði veð-
skuldabréf til innheimtu, hefði
gefið uppboðsþola kost á að
greiða aðeins afborganir og
vexti (engin innheimtulaun),
en hann hafi ekki viljað það.
Dómarinn gaf þá skýringu
skömmu eftir dóminn að upp-
boðsbeiðandi hefði sagt sér
þetta. Uppboðsbeiðandi sagði
dómaranum að hann, uppboðs-
beiðandi, hefði aldrei sagt þetta
og uppboðsþoli hafði heldur
aldrei heyrt á þetta minnzt,
Dómarinn viðurkenndi mis-
skilning sinn en taldi þetta
atriði engu máli skipta. Fyrir
Hæstarétti var bent rækilega á
þessa villu í dómi Uppboðs-
réttar, sem auðvitað bar að leið-
rétta. En Hæstiréttur leiðrétti
ekki villuna, heldur staðfesti
dóminn óbreyttan. Það er ekki
skemmtilegt að vita til þess að
rangt sé farið með staðreyndir í
dómum, jafnvel eftir umfjöllun
Hæstaréttar.
5) Þ. 3. febrúar 1976 sneri
formaður Barnaverndar-
nefndar Reykjavíkur, Jón
Magnússon, sér til Sakadóms
Reykjavíkur með beiðni um
úrskurð til húsleitar, til að taka
8 ára dreng með valdi frá
báðum foreldrum sínum, sem
bjuggu saman í vígðri sambúð
og höfðu forræði drengsins.
Enginn úrskurður lá fyrir af
hálfu Barnaverndarnefndar
um að hjónin væru svipt for-
eldravaldi yfir drengnum.
Nefndin hefur ekki leyfi til að
Kjallarinn
Carl J. Eiríksson
taka börn frá foreldrum, nema
fyrir liggi slíkur úrskurður frá
nefndinni sjálfri (eða hann sé
gerður strax á eftir, ef um
bráðabirgðaráðstöfun er að
ræða sem ekki var í þessu til-
viki). Af skjölum sem lögð voru
fram í Sakadómi var strax Ijóst
að nefndin í Reykjavík hafði
kyrrsett barnið á Seltjarnar-
nesi ólöglega, með bréfi aðeins,
og gerðist það 4 mánuðum áður
og án þess að foreldrar hefðu
neitt um það fengið að vita.
Þrátt fyrir þessar lögleysur
veitti Sakadómur Jóni Magnús-
syni húsleitarúrskurð sam-
dægurs, 3. febrúar, á þeim for-
sendum að foreldrarnir, sem
höfðu forræði barnsins, kynnu
að hafa framið barnsrán!
Hæstiréttur féllst ekki á for-
sendur Sakadóms en staðfesti
húsleitína með tilvísun til
samþykktar Barnaverndar-
nefndar um að drengurinn
skyldi fara í læknisrannsókn,
sem var auðvitað óþarfi, því að
ekkert var að drengnum, eins
,og síðar kom í ljós. Um 3 vikum
eftir að húsleitin var fram-
kvæmd flutti Jón Magnússon
drejiginn af barnaheimilinu
sem hann var á, gegn vilja og
vitund foreldranna, enda þótt
foreldrarnir hefðu ennþá for-
ræði drengsins. Foreldrarnir
fengu ekkert að vita um veru-
stað drengsins fyrr en 2 mánuð-
um seinna. Þannig var þessi 8
ára drengur tekinn frá föður
sínum og móður, undir yfir-
skini læknisrannsóknar og svo
falinn fyrir foreldrunum. Þeir
sem það gerðu voru ekki
dæmdir fyrir barnsrán, þrátt
fyrir að sérstök kæra um þetta
væri send strax til saksóknara.
Ósönnuð, leynileg rógsskjöl,
sem nefndin hafði í fórum
sínum um foreldrana komu
fyrst fram i dagsins ljós í kæru-
málinu fyrir Hæstarétti, um
fyrrnefndan húsleitarúrskurð.:
Þetta voru allt að margra ára
gömul skjöl, sem hjónin full-
yrtu að væru ósönn, en sem
ekki vannst tími til að afsanna
á þeim stutta tíma, 2 vikum,
sem leið frá því að skjölin komu
fyrst fram fyrir augu foreldr-
anna þar til dómur féll í hús-
leitarkærumálinu í Hæstarétti.
Barnaverndarnefnd heldur enn
fast við þá meginreglu sína,
sem hvergi á stoð í lögum, að
neita að sýna fólki þau skjöl,
sönn eða ósönn, sem fjalla um
fólkið sjálft og sem nefndin
dæmir fólkið eftir. Þannig
getur ’ orðið ógerningur að
afsanna ósannindi í skjölunum
ef skjölin eru orðin gömul. Ég
hélt að svona réttarfar hefði
tilheyrt miðöldum, þeim allra
svörtustu, en ekki íslandi á 20.
öld. En staðreyndirnar tala
sínu máli.
Stundum heyrast þær raddir
að lögfræðingar einir eigi að
túlka lögin og stjórnarskrána.
Almenningur ekki. Þetta
minnir á ástandið fyrir siða-
skiptin þegar aðeins prest-
lærðir máttu lesa biblíuna. En
slíkar hjáróma raddir geta
aldrei réttlætt það að já þýði
nei, að hvítt þýði svart.
Carl J. Eiríksson.
rafmagnsverkfræðingur.