Dagblaðið - 06.06.1977, Qupperneq 11

DACiBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 6. JUNÍ 1977.
11
framkvæmdastjóri eigi að hafa
til að bera? „Gáfur eru ávallt
ofmetnar," segir Mayer. „Það
er persónuleikinn sem gerir
menn áhrifamikla. — 6g leita
að skapandi fólki en ekki þeim
sem semja sig að því sem fyrir
er: aldur umsækjenda skiptir
sjaldnast neinu máli."
Mayer fullyrðir að 80
prósent vinnandi fólkssóts'ekki í
réttu starfi og þar af leiðandi
óánægð. Fjöldi fólks gengur
atvinnulaus og af því hefur
Mayer einnig haft afskipti. í
stjórnartíð Johnsons Banda-
ríkjaforseta var átta milljónum
dollara varið til að ræða við
atvinnulausa og láta þá þreyta
próf.
„Enginn, sem ég ræddi við
kvaðst hafa hæfileika til neins
sérstaks starfs," segir Mayer.
„Sannleikurinn var sá, að
fólkið hafði ekki gert sér það
ómak né fengið tækifæri til að
finna sig. Við veittum 2.500
manns atvinnu. Núna, níu
árum seinna eru 1.700 enn í
sömu störfunum — sumir sem
yfirmenn. Við breyttum stöðu
þessa fólks frá því að vera
baggi á skattgreiðendum yfir í
að verða skattgreiðandi sjálft."
Mayer verður ávallt æstur í
skapi þegar talið berst að þeim
mannlegu kröftum sem sóað er
vegna þess að fólk þekkir ekki
sjálft sig. Hann segir:
„Ég þekki bókhaldara sem
þola ekki tölur og sölumenn
sem vita ekkert leiðinlegra en
að selja varning sinn.“
Dómsmála-
hneykslið
Nýlega var frá því skýrt í
Dagblaðinu að í skoðana-
könnun á vegum þess hefði
komið i ljós að yfirgnæfandi
meirihluti þeirra sem voru
spurðir töldu að sú mikla
umræða um dómsmál í fyrra,
sem svo mjög setti svip á fjöl-
miðla, hefði verið til góðs. Nú
hefur þessi umræða fjarað út
og hið spillta embættismanna-
kerfi hrósar sigri í bili.
Geirfinns-málið
er óleyst
Dómsmálaráðherra sagði
eftir blaðamannafund Schiitz
rannsóknarlögreglumanns í
vetur að þungu fargi væri nú
lyft af þjóðinni, Geirfinnsmálið
lægi t)ú allt ljóst fyrir. Varla
var hinn kokhrausti Þjóðverji
farinn af landinu fyrr en allt
annar sannleikur kom í ljós.
Meira að segja þann hluta Geir
finns-málsins sem talinn var
fullkomlega frágenginn hefur
þurft að rannsaka að nýju og
lykilvitni hafa breytt fram-
burði sínum. Hvað verður þá
uppi á tengingnum í Geirfinns-
morðinu sjálfu, spyrja þeir sem
enn er umhugað um lög og rétt
í landi okkar. Réttilega sagði
Schutz hinn þýzki í viðtali við
þýzkt blað, að hann hefði bjarg-
að íslenzku ríkisstjórninni frá
falli með gerðum sínum hér. En
var það pólitísk lausn, sem
þjóðin óskaði eftir i Geirfinns-
málinu? Nei, þjóðin bað og
biður enn um umbúðarlausan
sannleikann. Hins vegar gerði
Schiitz íslenzka blaðaútgef-
endur og blaðamenn hrædda
með meiðyrðamáli sínu á rit-
stjóra Morgunblaðsins. Og það
varð til þess að ábyrgir blaða-
menn lögðu ekki í að gagnrýna
Schiitz-skýrsluna, sem morar í
þversögnum, sem yfirritaður
hefur þegar bent á í blaðagrein.
Enginn sótti um stöðu
vararíkissaksóknara.
Eitt bezta dæmið um hvaða
álit íslenzkir lögfræðingar hafa
á æðstu mönnum dóms-
kerfisins, er sú staðreynd, að
engin umsókn barst um stöðii
vararíkissaksóknara. Hvers
vegna? Hér er þó um vellaunað
embætti að ræða. Hvernig væri
að Tíminn, málgagn dómsmáia-
ráðherra, fræddi okkur um
þetta mál.
Lœrið af mistökum okk-
ar, sagði Svíinn.
I Morgunblaðinu hinn 25.
maí er merkilegt viðtal við
sænskan fíkniefnalögreglu-
mann, Bent Söndergaard að
nafni, um viðnám gegn
eiturlyfjaneyzlu. Þar segir Sví-
inn að eiturlyf flæði nú yfir
Hilmar Jönsson
Norðurlönd: „Við vorum of
seinir að átta okkur á vandan-
um og of sparir á peninga til
fyrirbyggjandi aðgerða.“ Og
Bent heldur áfram:
„Alþjóðlegir eiturlyfjasalar
hafa komið auga á Norðurlönd,
sem ákjósanlegan markað."
Hvernig höfum við svo staðið
í stykkinu hér á íslandi í þess-
ari baráttu? Hér hefur verið
starfandi fíkniefnadómstóll og
margir rannsóknarlögreglu-
menn hafa unnið gott starf. En
það hefur vakið athygli hve
mörgum þeirra sem dæmdir
hafa verið fyrir eiturlyfjasölu
hefur verið sleppt við refsingu
samkvæmt fyrirmælum frá
ríkissaksóknara og eiga þá hlut
að máli stórir sökudólgar.
Dómsmólaróðherra
skipuleggur ofsóknir ó
hendur lögreglumönnum
En langalvarlegust og af-
drifaríkust er sú stefna dóms-
málaráðherra og ríkissak-
sóknara að ofsækja þá lögreglu-
menn sem mesta og bezta
reynslu hafa hér á landi í
baráttu við eiturlyf. Á ég þá við
Kristján Pétursson á Kefla-
víkurflugvelli og Hauk Guð-
mundsson I Keflavík. Það er
staðreynd sem ekki verður mót-
mælt að um Keflavíkursvæðið
berst mikið magn eiturlyfja og
neyzla þess þar er líka mjög
mikil. Ég hefi þær upplýsingar
eftir góðum heimildum að
Haukur Guðmundsson hafi á
umliðnum árum rannsakað og
kært yfir 100 einstaklinga, sem
gerzt hafa sekir um sölu eða
neyzlu fíkniefna en slðan
Haukur var flæmdur úr starfi
hefur ekkert slíkt kærumál úr
Keflavík komið til fíkniefna-
dómstólsins og benda þó allar
líkur til að salan og neyzlan fari
vaxandi.
Það er kunnara en frá þurfi
að segja að allt dómskerfið og
málgagn dómsmálaráðherra,
Tíminn, hefur talið það mál
númer eitt að sanna sekt
Kristjáns og Hauks og það er
ennfremur kunnara en frá
þurfi að segja að allt þetta
bramboit ríkissaksóknara og
dómsmálaráðherra hefur til
þessa engan árangur borið. Á
sama tíma gerist það að með-
ráðherra dómsmálaráðherrans,
Einar Ágústsson, telur það lið í
fyrirgreiðslustörfum sínum að
hringja í dómara og biðja
skúrkum vægðar. Að sjálfsögðu
sjá dómsmálayfirvöld ekkert at-
hugavert við þetta athæfi, enda
dómsmáiaráðherra yfiriýstur
talsmaður mildi og manngæzku
nema að þvi er varðar Hauk og
Kristján.
Þriðji þóttur
í þeim kjarasamningum sem
nú standa yfir, hafa sjómenn
sett fram sínar kröfur eins og
aðrar stéttir.
Meginkrafa sjómanna er
hækkuð skiptaprósenta og
niðurfelling á stofnsjóði fiski-
skipanna, sem greitt er í af
óskiptu. 1 stuttu máli krefjast
sjómenn þess að fá stærri hlut
af því verði sem fæst fyrir afl-
ann í sinn hlut. Hvert
fiskverðið er og þar með hvaða
heildarverð fæst fyrir aflann,
varðar sjómenn greinilega ekk-
ert um. Þetta hefur einmitt
komið fram í viðtali við for-
mann Sjómannasambands
íslands, Óskar Vigfússon og
jafnframt, að sjómenn varði
ekkert um, hver útgerðar-
kostnaður fiskiskipa er „sjó-
menn taka ekki þátt í útgerðar-
kostnaði", og þar með varðar
sjómenn ekkert um það hvað
það kostar að afla hvers fisks.
Það verður að segjast að hér
skýtur verulega skökku við.
Fiskifræðingar hafa sýnt fram
á, að sóknin í þorskinn sé fimm
sinnum of mikil. Sóknin er
fimm sinnum meiri en sú sókn
sem hagkvæmust er frá hag-
fræðilegu sjónarmiði. Ef þeirri
sókn væri beitt, væri heildar-
aflinn næstum því jafn mikill
og hann er nú, en aflinn á
hverja sóknareiningu fimm
sinnum meiri. Ætli netabátum
brygði ekki við, ef meðalafli í
róðri fimmfaldaðist frá því sem
nú er.
Það hefur verið marg klifað á
því af fiskifræðingum í fjöl-
miðlum á undanförnum árum,
að ef sóknin í þorskinn væri
minnkuð, þó ekki væri nema
um helming, myndi heildarafl-
inn haldast óbreyttur og þannig
■myndi aflinn á hverja sóknar-
einingu eða aflinn á bát vaxa
um helming.
Þetta út af fyrir sig væri
veruleg kjarabót fyrir alla sjó-
menn. Stefnumið sjómanna
ættu því fremur að vera í þeim
kjarasamningum sem fram-
undan eru, að láta fækka
skipum í fiskiskipaflotanum,
en að heimta stærri hlut af afla-
verðmætinu I sinn hlut, því að í
raun og veru eiga sjómenn að
fá því minni hlut afla-
verðmætisins, þeim mun meira
sem bátum fjölgar og þeim mun
meiri sem sóknin verður og
aflinn á sóknareiningu minnk-
ar. Þetta hlýtur einnig að verða
niðurstaðan hvernig svo sem á
málum er haldið, ef haldið
verður áfram á þessari braut.
Annað er það sem gerir að kjör
sjómanna hljóta að rýrna
umfram það sem nú er, en það
er, að því meir sem gengur á
þorskstofninn þeim mun lakari
fiskur kemur upp, þ.e.a.s. þeim
mun fleiri fiska þarf í tonnið og
erfiðara verður að ná honum,
auk þess sem vinnslukostnaður
vex og arðsemi veiðanna
minnkar að sama skapi. Þar
fyrir utan þvingast svo skipin í
æ ríkara mæli til að eltast við
verðminni tegundir eins og t.d.
ufsa og karfa. Hér er því þörf
stefnubreytingar.
Skuttogarabisnessinn
Um það leyti sem „Svarta
skýrslan" kom út, höfðu verið
keyptir hingað til lands um 60
nýir skuttogarar á þrem árum.
Hálfur annar tugur skuttogara
var þá í pöntun.
Við aðvararnir „Svörtu
skýrslunnar" var ákveðið að
felia niður ríkisábyrgð á
kaupum á fleiri skuttogurum.
Akveðið var að nýr skuttogari
skyldi ekki keyptur til landsins
eða smíðaður nema annar yrði "
jafnframt seldur í brotajárn
eða seldur úr landi í hans stað.
Nú er ríkisstjórnin búin að
éta allar þessar góðu fyrir-
ætlanir ofan í sig aftur.
Aðvaranir „Svörtu skýrslunn-
ar“ eru gleymdar. Farið er að
kaupa skuttogara inn í gríð og
erg að nýju.
Á vaðið reið ísbjörninn. 1 far-
arbroddi fyrir honum er Jón
Ingvarsson, einn þeirra sem
fyrstur varaði við því að fiski-
skipaflotinn væri of stór (Sbr.
„Þróun sjávarútvegs" R-ráð
1975). ísbjörninn lét sér ekki
nægja einn skuttogara heldur
fékk hann tvo. Síðan er liðið
minna en hálft ár.
Nú er búið að veita leyfi fyrir
að minnsta kosti átta skut-
togurum. Þar af hefur Lúðvík
Jósefsson fyrrverandi sjávarút-
vegsráðherra og verndari
þorskstofnsins, en núverandi
alþingismaður og útgerðar-
maður tryggt sér einn, og
sjálfur Matthías mjói Bjarna-
son sjávarútvegsráðherra og út-
gerðarmaður fyrir vestan
hefur tryggt sér annan.
Auðvitað fylgja svo þegnarnir
fordæmi landsfeðranna og hver
getur láð þeim það.
Atta litlir skuttogarar kosta
einungis um 7 milljarða króna.
Hvað eru 7 milljarðar króna
milli vina þegar skuttogarar
eru annars vegar. Greinilega
bara skiptimynt. Enda hefur
mátt heyra nýlega í útvarpinu
auglýsingu er hljóðar eitthvað
á þessa leið: „Skuttogari til
söiu, upplýsingar í síma
o.s.frv."
Hvað hefði fólk sagt ef í
útvarpinu hefði komið
auglýsing eins og: „Þörunga-
Kjallarinn
Reynir Hugason
verksmiðjan er til sölu".
Þörungaverskmiðjan kostar þó
ekki nema helming af því sem
skuttogari kostar.
Mikið hefur verið rifist um
það undanfarið, hvort
íslendingar eigi að eiga
helming í Grundartangaverk-
smiðjunni eða ekki. Skrifaður
hafa verið langlokur í blöðum
og haldnar maraþonræður á
Alþingi um þetta efni.
Hlutur Islendinga 1 Grundar-
tangaverksmiðjunni er þó ekki
meira virði en 11 skuttogarar,
segi og skrifa 11 skuttogarar.
Varla nokkur maður hefur
opnað kjaftinn um þessa 8 skut-
togara, þó það sé nærri því jafn
mikil fjárfesting og hlutur
íslenska ríkisins í Grundar-
tangaverksmiðjunni.
Vart er við því að búast að
glópalánið elti okkur afglapana
íslendinga endalaust. Þótt við
höfum bjargað okkur ótrúlega
vel út úr vandræðunum, sem
við komumst í þegar síldar-
stofnarnir hrundu saman árið
1967 og því verðhruni sem þá
fylgdi, þá verður varla svo með
þorskinn þegar þorskstofninn
hrynur saman. Þorskurinn hef-
ur staðið undir 60% eða jafnvel
meira af útflutningsverðmæti
sjávaraflans en síldin og loðnan
til samans stóðu þó aldrei nema
undir 20% af útflutnings-
verðmætinu þegar best lét. Það
mun því verða erfiðara að finna
einhverja aðra eða einhverjar
aðrar fisktegundir í stað
þorsksins, sem bæti okkur upp
hið mikla tap vegna hans.
Þorskurinn er langsamlega
dýrasti fiskurinn og arðsemi
þorskveiða er lang mest allra
veiða.
Að áliti færustu manna, er
nú þegar orðið of seint að snúa
við. Þorskstofninum verður
ekki bjargað. Hinir efnahags-
legu hagsmunir sem eru í veði,
eru svo stórkostlegir að við
munum fyrst þurfa að sigla
þjóðarskútunni í kaf áður en
við höfum möguleika á því að
koma á skynsamlegri nýtingu
þorskstofnsins.
Sama sagan hefur raunar
endurtekið sig hvað eftir annað
um allan heim þegar svo miklir
hagsmunir eru í veði. Þannig
fór til dæmis fyrir hvalnum á
sínum tíma. Hann er nú út-
dauður nema helst hér við land.
Við verðum bara að krossa
fingurna og vona það, að við
lifum af hin mögru
þorskleysisár sem framundan
eru.
Reynir Hugason,
verkfræðingur.
Þarf að sigla þjóðarskútunni í kaf?
Endalok þorsksins—harmleikur ífjórum þáttum