Dagblaðið - 06.06.1977, Blaðsíða 12

Dagblaðið - 06.06.1977, Blaðsíða 12
ÓVÆNT ÆRA Fáeinar athugasemdir mínar hér í blaðinu á dögunum (23/5) um sýningu Lés konungs í Þjóð- leikhúsinu og ádeilur Helga Hálfdanarsonar á þá margum- ræddu sýningu hafa vakið hann til nýrra andmæla. Það var óvænt æra að hann skyldi virða mig viðtals í þessu máli. Og má ekki minna vera en ég sýni sömu kurteisi á móti og taki að mínu leyti undir við Helga. Ég hef því fundið mér eftir- talin umtalsefni í grein hans í Morgunblaðinu 28/5: 1) kynferðislegan efnisþátt i Lé kóngi, 2) túlkun Pilikians leikstjóra, þess margfræga manns, á Lé og verðleikar eða verðleikaleysi hennar, 3) fyrirhugaða sviðsetningu Helga Hálfdanarsonar á Gullna hliðinu með Leikfélaginu í Grímsey og er það að vísu lang- skemmtilegast. Um lauslœti og samlífi 1 leiknum um Lé kóng fer fram tveimur aðal- atburðarásum og tekur önnur til kóngsins gamla og dætra hans en hin til jarlsins á Glostri og sona hans sem annar er laun- getinn en annar skilgetinn. Laungetni sonurinn, Játmund- ur, kemur því með rógi til leið- ar að jarlinn útskúfar sínum réttborna syni, rægir síðan karl föður sinn við nýja valdhafa í landi, hertogann í Kornval og hans frú, Regani Lésdóttur, og verður það til að hertogi sjítur augun úr jarli, en fær syninum riki hans. Ekki er þó Ját- mundur bastarðar tryggari sin- um nýju lénsherrum, hertogum í Kornval og Albaníu, en svo að hann lætur flekast til ásta við drottningar þeirra beggja, Góneríl og Regani, ef hann ekki flekar þær sjálfur, en um það mega aðrir deila fyrir mér, sömuleiðis hitt hversu langt þær vondu drottningar og Ját- mundur hafi komið saurlífis- áformum sínum fram í leikn- um. Hitt er víst að hér er fjallað um lauslæti, saurlífi og hór- getnað, og þessir atburðir og máiavextir skipta heilmiklu máli fyrir leikinn í heild. Það er því ansi vægilega til orða tekið þegar Helgi segir í grein sinni að efnið í Lé sé kynferðis- legt að því marki að karlmenn séu þar karlmenn enkvenfólkið konur. Vonandi heldur hann því ekki fram að slíkir at- burðir sem verða í Lé kóngi gerist hvarvetna þar sem karlar og konur hittast í sínu rétta eðli. Jm rök og ofsa Um sviðsetningu Pilikians leikstjóra á Lé konungi er búið að ræða og rita svo mikið að varla er á það bætandi. En þótt ég hafi samviskusamlega lesið greinar Helga Hálfdanarsonar gegn sýningunni, og séð hana tvívegis, hef ég ekki sannfærst af rökum hans að siytting texta í sýningunni eða klúr og klámfenginn leikstíll hafi hér unnið hrottaleg spjöll á leik- ritinu, en þessi virðist mér meginrök hans gegn sýning- unni. Þvert á móti virtist mér leikstí 11 og öll aðferð sýningar- innar mætavel til þess fallin að blása burt klassísku hefðarryki af sígildum texta og vekja að því skapi eftirtekt á efni harm- leiksins. Hitt er svo annað mál að Lér konungur vakti ekki al- mennings-eftirtekt og áhuga í Þjóðleikhúsinu í vetur frekar en vant er þegar klassísk viðfangsefni eru annars vegar, og þrátt fyrr allt umtalið um sýninguna. Sýning Þjóðleikhússins á Lé kóngi fannst mér heilsteypt og mikilúðlegt verk: sérkennileg og svipmikil túlkun á fornum, og ansi forneskjulegum, harm- leik. Greinar Helga Hálfdanar- sonar hafa ekki gefið mér tilefni til að skipta um þá skoðun. Og þótt menn vitaskuld geti greint á um leiksýningar, fallið misvel smekkur, stíll og stefna t.a.m. sýningarinnar á Lé, og hver haft nokkuð til síns máls — þá finnst mér Helgi ganga alltof langt í ákafa sínum að fordæma þessa sýningu. En í sinni síðustu grein um efnið kallar hann hana lítilsiglda, hundleiðinlega, hrottaleg spjöll á viðkvæmu listaverki, spell- virki á dýrmætum menningar- arfi til viðbótar fyrir viðlíka orðaleppum. Frómt frá sagt þá skil ég ekki almennilega af hverju allur þessi ofsi stafar. Hvað er í pokanunt? En hitt þykist ég skilja að þá verði gaman þegar upp kemur fyrirhuguð sviðsetning Helga Hálfdanarsonar og Grims- eyinga á Gullna hliðinu. Ljóst er af grein hans að undanfarin ritdeila um Lé hefur aldeilis ekki orðið gagnslaus heldur stafar hin nýja, djarfa og frum- lega túlkun leikstjórans á okk- ar þjóðlega gleðileik og sögulega örlagadrama beinlínis af henni. Augljóslega hefur Helgi alveg rétt fyrir sér í túlkun sinni á kynferðislegu efni Gullna hliðsins í Morgun- blaðinu. Og vafalaust hefur hann á hraðbergi mörg önnur sannindamerki fyrir sinni nýju óg frjóu túlkunarbraut að leiknum, þótt hann nefni þau öll í senn. Ekki má til að mynda gleyma orðum kerlingar sjálfrar, um það hvar hún lifði sínar sælustu stundir, svo sælar að þeirra vegna legði hún Ertu 18 ára eða eldri? Leitar þú trausts umhverfis í félagi við önnur ungmenni? Viltu taka þátt í menntun, sem ekki byggir á prófum heldur áhuga? Við bjóðum upp á f jölda námsgreina — þú velur fagið. Ryslinge Hajskole á Fjóni í Danmörku er heimavistar- skóii fyrir 150 nemendur. Við bjóðum átján vikna námskeið frá 15. ágúst eða tuttugu vikna námskeið frá 8. janúar. Þú ert einnig velkominn frá ágúst til í maí (með þriggja vikna jólafrii). Allir.sem orðnir eru 18 ára, eru velkomnir. Styrkur frá danska ríkinu og úr Norðurlandasjóði skólans. Skrifið eftir nánari upplýsingum til Norræna hússins i Reykjavík, eða beint til RYSUNGE H0JSKQLE 5856 Ryslinge, Danmark. Það hefur verið erfitt að læra dönsku — Nú verður það gaman! sterka rvksusan... # Styrkur og dæmalaus ending hins þýðgenga, stillanlega og sparneytna mótors, staðsetning hans oghámarks orkunýting, vegna iágmarks loft- mótstöðu i stóru ryksíunni, stóra, ódýra ( pappírspokanum og nýju kónísku slöngunni, afbragðs sog- stykki og varan- legt efni, ál og stál. Svona er NILFISK: Vönduð og tæknilega ósvik- in, gerð til að vinna sitt verk fljótt og vel, ár eftir ár, með lág- marks truflunum og tilkostnaði Varanleg: til lengdar ódvrust. Nýr hljóð- deyfir: Hljóðlótasta ryksugan. Traust þjónusta ,4É£S Afborgunarskilmólar FÖNIY HÁTÚN6A rvlllA SÍMI 24420 Raftækjaúrval — Næg bílastæði r ^ 1 * 1 ÓLAFUi < " Leiklist JÖNSSON JF ^ eilifan velfarnað í sölurnar. Það var auðvitað í örmunum á honum Jóni! Og hvernig er eiginlega háttað íhlutun Maríu meyjar í leikslokin, af hverju fer hún að rekast í því hvað verði um Jón karl í pokanum? Kannski María hafi ekki bara lesið Þórberg um nauðsyn bylt- ingar í efra, heldur hafi hún líka pata af nýstárlegri sögu- speki á jörðu niðri, og vilji gera kynlífsbyltingu á himnum. Það' er svo sem ljóst af leiknum, einkum fólki og atvikum í þriðja þættinum, að mörgum þykir himnavistin dauf og brýn orðin þörf á tilbreytingu og upplyftingu sem vitaskuld verður með tilkomu Jóns inn fyrir hið gulina hlið. Gaman í Grímsey Það efast ég ekki um að Helgi Hálfdanarson getur rakið þessi og mörg önnur góð og gild rök fyrir sinni kynferðislegu túlkun á Gullna hliðinu. Engu að síður vil ég vara hann mjög alvarlega við því að fylgja þess- um ásetningi fram þegar til sviðsetningar kemur i Grímsey. Svo veigamikil rök sem Helgi 'augljóslega getur fært fyrir sinni túlkun vegur hitt þó þyngra á metunum að Gullna hliðið heyrir til þjóðlegum menningararfi okkar, við- kvæmt og dýrmætt listaverk á sínum stað við þjóðárbrjóstið, að um meðferð og túlkun leiksins hefur fyrir lifandi löngu myndast hefð sem fyrir enga muni má raska eða vinna á henni spjöll. Augljóslega eru þau karl og kerling okkar alltof hjartfólgin til að við getum í alvöru trúað því að þau hafi kynhvatir til að bera, eða búi í samfélagi fólks sem einhverju ráði um örlög þeirra, eða að við getum sætt okkur við að þau séu sýnd á sviðinu öðruvísi en alltaf er vant að gera það. Þau eru í hæsta lagi táknræn, elsku hjúin — sígild tákn hinnar óforgengilegu íslensku þjóðar- sálar. Það veit ég að Helgi Hálf- danarson sér að sér þegar hann hugsar þetta mál. Vafalaust hefur hann sjálfur margsinnis séð Gullna hliðið, kannski síðast nú i vetur, og væri hollt að rifja þær leikhúsferðir upp sér til sálubótar. Líka getur hann hlustað á leikritið á hljómplötu og lesið margt gott orð sem skrifað hefur verið um leikinn, svo sem eins og ritgerð Matthíasar ritstjóra Johannessens. Af öllu þessi mun hann eflaust staðfestast í þeirri réttu skoðun að fyrir enga muni mega hagga við helgidómum Gullna hliðsins í túlkun þess á leiksviði. En barasta er vonandi að engau syfji í leikhúsinu í Grimsey þegar þar að kemur. J

x

Dagblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið
https://timarit.is/publication/260

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.