Dagblaðið - 22.12.1977, Blaðsíða 14

14
MÉBUÐIB
frjzlzi, áháð dagblað
Útgefandi Dagblaðið hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjolfsson. Ritstjóri: Jonas Kristjánsson.
Fréttastjóri: Jón Birgir Pótursson. Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason. Skrifstofustjóri ritstjórnar:
Jóhannes Reykdal. íþróttir: Hallur Símonarson. Aðstoðarfróttastjori: Atli Steinarsson. Handrit:
Ásgrimur Palsson.
Blaðamenn: Anna Bjarnason, Asgeir Tómasson, Bragi Sigurðsson, Dóra Stefansdottir, Gissur
Sigurðsson, Hallur Hallsson, Helgi Pótursson, Jónas Haraldsson, Katrín Palsdóttir, Ólafur Geirsson,
Ólafur Jónsson, Ómar Valdimarsson, Ragnar Lár.
Ljósmyndir: Bjarnleifur Bjarnleifsson, Höröur Vilhjálmsson, Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjóri: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorleifsson. Dreifingarstjóri: Már E. M.
Halldorsson.
Ritstjórn Siðumúla 12. Afgreiðsla Þverholti 2. Áskriftir, auglysingar og skrifstofur Þverholti 11.
Aðalsimi blaðsins 27022 (10 linur). Áskrift 1500 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 80 ,<r
eintakið.
Setning og umbrot: Dagblaðið og Steindórsprent hf.. Ármúla 5.
Mynda og plötugerð: Hilmir hf. Siðumúla 12. Prentun: Árvakurhf. Skeifunni 19.
Okrað á leikskólum
Tvö sjónarmið togast á í fjár-
málum dagheimila og leikskóla.
Bæði sjónarmiðin eru út af fyrir
sig rétt, en líta þó hvort um sig
aðeins á aðra hlið málsins.
Sumir telja leikskóla og dag-
heimili vera mikilvægan þátt í
menntun þjóðarinnar. Þess vegna beri ekki að
láta foreldra greiða allan kostnað við
reksturinn. Þeir segja jafnvel, að skólagjöld á
þessu stigi ,,menntakerfisins“ eigi ekki fremur
rétt á sér en á öðrum og síðari stigum þess.
Aðeins mestu afturhaldsseggir andmæla
menntunargildi leikskóla, þar sem börnin eru
hálfan daginn. Þeir eru nokkru fleiri, sem telja
dagheimili neyðarbrauð. En meirihluti manna
er alténd þeirrar skoðunar, að á þessum stofn-
unum læri börnin sumt, sem þau mundu síður
gera í mörgum heimahúsum.
Aðrir telja dagheimili og leikskóla vera
mikilvægan þátt í möguleikum foreldra til að
afla sér meiri tekna en ella. Þess vegna beri
foreldrum, sem slíkra forréttinda njóta, að
greiða allan rekstrarkostnaðinn.
í reynd er verulegur skortur á leikskólum
og dagheimilum. Sumir njóta þessara forrétt-
inda, en aðrir ekki. Það er því eðlilegt, að
margir telji hina heppnu foreldra eiga að
greiða þennan tilkostnað við öflun viðbótar-
tekna.
Mjög erfitt er að bera þessi tvö sjónarmið
saman til að skera úr um, hvort sé réttara. Hitt
er auðveldara að sjá, að síðara sjónarmiðið
ræður gerðum íslenzkra sveitarfélaga, þótt
afturhaldssamir sveitarstjórar séu á öðru máli.
Logi Kristjánsson, bæjarstjóri í Neskaup-
stað, hefur í tölum sýnt fram á hinn mikla
skatttekjuhagnað hins opinbera af byggingu og
rekstri leikskóla og dagheimila. Útreikningar
hans hafa hrakið hina áður útbreiddu skoðun,
að rekstur þessara stofnana sé arðsemislaust
gustukaverk af hálfu sveitarstjórna.
Sá galli er á gjöf Njarðar, að ríkið fær stærri
hluta hagnaðarins en sveitarfélögin, sem bera
hitann og þungann af rekstri dagheimila og
leikskóla. Er hér um að ræða enn eitt dæmið
um óeðlilega tekju- og kostnaðarskiptingu ríkis
og sveitarfélaga.
Einnig er vafasamt, hvort reikna eigi allar
útsvarstekjur af tekjulægri maka til hagnaðar
sveitarfélags af rekstri þessara stofnana. Tölu-
verðan hluta þessara tekna mundu sveitar-
félögin fá, þótt þau rækju ekki dagheimili og
leikskóla.
Rekstrarkostnaður dagheimila er nú 36.000-
45.000 krónur á barn á mánuði og leikskóla um
12.000.-15.000 krónur á barn á mánuði, að stofn-
kostnaði meðtöldum. Ekki er ljóst, hve mikinn
hluta af þessu sveitarfélögin þurfa að fá frá
foreldrum til að komast slétt út úr peninga-
dæminu. En ekki er fráleitt að metá hlutann á
60%, svo sem venja var, unz sveitarstjórnar-
menn á Hellu æstu upp afturhaldsmenn í
öðrum sveitarstjórnum.
Með 60% greiðslu ættu sveitarfélög að græða
á byggingu og rekstri þessara stofnana. Og þá er
ekkert tillit tekið til annars sjónarmiðsins, sem
nefnt var í upphafi, — að hið opinbera axli
ábyrgð á þessum menntamálum sem öðrum í
landinu.
DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 22. DESEMBER 1977.
ísrael — Arabaríkin:
Ætlar Sadat forseti
að fóma PL0 ein-
ingarsamtökum Pal-
estínumanna?
Sjálfstæði eða heimastjórn Palestínuríkis helzta
vandamálið f friðarviðræðum
Svo virðist sem samstaða sé
orðin góð með Egyptum, Israel-
um, Bandaríkjamönnum og
Jórdönum um að leysa deiluna
fyrir botni Miðjarðarhafs.
Vegna þessa þurfa þeir að
komast að einhvers konar sam-
komulagi við Palestinumenn,
hina fornu Ibúa þess land-
svæðis, sem telst til Ísraelsríkis
nú.
Arabarnir, sem bjuggu þar,
en forfeður þeirra höfðu búið
þar mann fram að manni
öldum saman, hafa flestir verið
í flóttamannabúðum á vestari
bakka Jórdanár í Jórdaníu og
Líbanon. Hafa þeir verið að
mestu á framfæri Sameinuðu
þjóðanna en aldrei hefur
fengizt nein lausn á hver fram-
tíð þeirra ætti að vera.
I búðunum hefur Palestínu-
búunum og börnum þeirra
verið séð fyrir fæði og nokkurri
menntun. Fullyrt er að þaðan
hafi öfgasinnuðustu hryðju-
verkamennirnir komið.
Rétt er að taka fram að viður-
kenning á að leiðtogar áður-
nefndra rfkja leiti nú lausnar á
vanda Palestínuaraba hefur
ekki fengizt staðfest af neinum
opinberum aðilum. Forustu-
menn þeirra hvort sem eru
ísraelsmenn, Arabar eða
Bandarfkjamenn keppast við að
fullyrða að stefna þeirra f mál-
efnum Palestfnuflóttamanna sé
óbreytt.
Sérfræðingar telja þó nær
víst að nú fari fram mikil leit að
einhverjum þeim sem kallazt
geti forustumenn Palestfnu-
manna án þess þó að vera
tengdir Einingarsamtökum
Palestínumanna PLO. Þau
samtök hafa á síðustu árum
helzt verið f forsvari fyrir
flóttamennina.
Egypzkir embættismenn
fullyrða og Sadat forseti hefur
ftrekað þá stefnu að stofnað
■verði Palestínuríki á vestur-
bakka Jórdanár og Gaza-
svæðinu, sem ísraelsmenn
lögðu undir sig í sex daga stríð-
inu árið 1967.
Aftur á móti er fullyrt að
Egyptar hafi látið af þeirri
kröfu sinni, að ríkið verði
stofnað undir forustu PLO og
það strax.
ísraelsmenn segjast á hinn
bóginn vera andvígir hugmynd-
inni um að Palestínuríki verði
stofnað. Þeir segjast einnig
ennþá vera hatursmenn PLO
samtakanna.
ísraelsmenn eru sagðir hafa
gefið eftir kröfu sfna um að
vesturbakkinn og Gazasvæðið
verði skilyrðislaust innlimað f
ísraelsrfki.
Margt er talið benda til þess
að nú vilji þeir aðilar, sem
hyggjast semja i deilu Araba og
ísraels, helzt koma Einingar-
samtökum Palestfnumanna
PLO og leiðtoga þeirra Yasser
Arafat út í yztu myrkur.
Jimmy Carter Bandaríkjafor-
seti sagði á blaðamannafundi
fyrir nokkrum dögum, að með
þvf að vera jafn neikvæðir
gagnvart hugmyndum um frið
milli Araba og ísrael eins og
raun ber vitni, þá útiloki PLO
sig frá áhrifum við allar friðar-
aðgerðir og umræður f framtfð-
inni. Eru þessi ummæli Carters
talin athyglisverð vegna þess að
þó hann hafi aldrei viðurkennt
PLO beint sem fulltrúa
Palestínuaraba hefur forsetinn
beint viðurkennt að samtökin
kæmu að einhverju leyti nærri
friðarviðræðum.
Carter telur það helzt
ámælisvert í afstöðu PLO að
samtökin hafa algjörlega neitað
að viðurkenna tilverurétt
Ísraelsríkis.
Þetta er að vísu rétt en bent
er á að andstæðingar Einingar-
samtaka Araba PLO hafa
heldur ekki viðurkennt tilveru
þeirra og þá einnig að
Palestfnuríki verði stofnað. Er
því ekki talið óeðlilegt að þeir
haldi fast við harða andstöðu
sfna gegn Ísraelsríki.
Sérfræðingar f málefnum
þessa umtalaða heimshluta
segja þó að litlu skipti hvernig
málin standi þvf Carter Banda-
rfkjaforseti hafi ákveðið að
taka upp harð^ri andstöðu gegn
Einingarsamtökunum PLO en
áður. Ástæðan sé sú að hann
telji sig þurfa að launa ísraels-
mönnum að einhverju leyti þá
nýju stefnu sem þeir hafi tekið
upp á sfðustu vikum.
En hver er hin nýja stefna
ísraelsmanna? Vitað er að
Menachem Begin fór til
Washington um sfðustu helgi
til að kynna Carter forseta
hana.
Opinberlega hefur ekkert
Menachem Begin forsætisráðherra Israel brá sér til Washington til
að kynna Jimmy Carter Bandaríkjaforseta tillögur sínar til lausnar
deilum Araba og israelsmanna.
Er verðbólgan bezti
vinur húsbyggjandans?
Sú skoðun hefur lengi verií
algeng, að þótt dýrtfð og verð-
bólga hérlendis sé til mikillar
bölvunar megi hún þó eiga það,
að hún sé hagstæð öllum þeim,
sem vilja kaupa eða byggja
eigin fjölskyldufbúðir. I sam-
ræmi við það hefur gjarnan
verið litið svo á, að þvf meiri
sem vöxtur dýrtfðar og verð-
bólgu væri á tilteknu tfmabili,
þvf hagstæðara væri það fbúða-
kaupendum. Aldrei færi svo, að
launahækkanir héldu ekki
nokkurn veginn f við dýrtfðar-
vöxtinn og það gerði mönnum
kleift að endurgreiða lán vegna
fbúðakaupa, sem þeir myndu
elia tæpast eða ekki ráða við að
greiða. Viðkvæðið hefur yfir-
leitt verið á þá leið, að um-að
gera væri að „skella sér út f
kaupin, verðbólgan sér um
hitt“. Þetta hefur verið viðhorf
„hárra“ sem „Iágra“ og f sam-
ræmi við það hafa alltof margir
hagað sér. Það er þvf eólilegt að
þessi „kenning" verðbólgu-
braskkerfisins verði tekin til
ofurlftillar athugunar — hver
veit nema á henni séu fleiri en
sú eina hlið, sem að ofan
greinir?
Hverjir grœða —
og hverjir tapa?
Það er vitaskuld löngu ljóst,
að á verðbólgutímum græða
lántakendur en lánveitendur
tapa. Sú er a.m.k. reynsla okkar
Islendinga. Gróði er braskþjóð-
félaginu velþóknanlegur en tap
hins vegar sfður — það fer eftir
þv hverjir fyrir því verða.
Þegar betur er að gáð fer þó
svo, a.m.k. hvað húsbyggj-
endur/kaupendur varðar, að
þar græða fáir eða engir þegar
á heildina er litið en flestir eða
allir tapa. Þetta skal nú skýrt
nokkru nánar.
Húsbyggjandi, sem reisir
eigin íbúð, fær yfirleitt til þess
tvö langtfmalán. Er þar annars
vegar um að ræða lffeyrissjóðs-
lán, hins vegar byggingarlán
Húsnæðismálastofnunar ríkis-
ins. Hann hrósar að sjálfsögðu
happi, ekki sfzt ef honum tekst
einnig að verða sér úti um víxil-
lán. Vafalaust reiknar hann
sfðan með því, að verðbólgan og
dýrtfðin muni gera honum létt
að endurgreiða lánin og þvf
hafi hann í rauninni stórgrætt.
Og þannig virðist það Ifka vera,
fljótt á litið —en skyidi það
vera svo þegar betur er að gáð?
Verðbólgan er versti
óvinur húsbyggjandans
Það er mikill misskilningur