Dagblaðið - 22.12.1977, Blaðsíða 15

. DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 22. DESEMBER 1977.
Ætlar Sadat að láta af stuðningi sínum við Yasser Arafat ieiðtoga
Einingarsamtaka Palestínumanna PLO? A myndinni er Ismail
Fahmi fyrrum utanrikisráðherra Egyptalands að fagna komu
Arafats til Kairo fyrir nokkru. Fahmi sagði af sér starfi utanríkis-
ráðherra skömmu eftir að Sadat tilkynnti ætlan sína um að
heimsækja tsraei.
verið sagt um tillögur Begins
en samkvæmt áreiðanlegum
heimildum í Israel og Banda-
ríkjunum eru meginatriði
þeirra eftirfarandi:
Israelsmenn gefa eftir þá
kröfu sína að vesturbakki ár-
innar Jórdan og Gazasvæðið
verði innlimað í ríki þeirra um
aldur og ævi.
Einnig bjóðast þeir til að
veita,Palestinubúum á svæðun-
um nokkra sjálfsstjórn. Þessi
sjálfsstjórn má þó alls ekki
verða þannig að á henni geti
byggzt sjálfstætt Palestínuríki í
framtíðinni, að mati ísraels-
manna.
Sjálfsstjórnin á að nokkru
leyti að vera undir eftirliti
Jórdaníu og einnig ætla Israels-
menn sjálfir að hafa áfram her-
sveitir á svæðinu til að tryggja
frið og ró.
Gegn þessu segjast þeir ætla
að draga til baka hersveitir
sínar af þessum hernumdu
svæðum.
Ríki eða sjálfsstjórnarland-
svæði sem htíta verður þessum
ofangreindu skilyrðum ísraels-
manna, vilja sumir kalla
verndarsvæði.
Almennt er viðurkennt að til
frambúðar séu slíkir stjórnar-
hættir ekki æskilegir. Auk þess
brjóta þeir I bága við þá viður-
kenndu stefnu í heimsstjórn-
málum að sjálfsákvörðunar-
réttur íbúa á hverju landi eða
heimshluti eigi að ráða
stjórnarfari og hverjir stjórna.
Benda má að að þessi stefna
um sjálfsákvörðunarrétt sem
ríkt hefur síðustu áratugi hefur
síður en svo tryggt gott og
mannúðlegt stjórnarfar um
allan heim. Því fer fjarri.
En samt sem áður er það ljóst
að íbúar vesturbakkans og
Gazasvæðisins hafa ekki verið
spurðir álits og alls ekki vist
hvort til stendur að spyrja þá
eins eða neins.
Einnig er óvíst hvort þeir
vilja samþykkja að láta af
stuðningi við Einingarsamtök
Araba PLO gegn því að fá
nokkra sjálfsstjórn sinna mála
þó takmörkuð verði.
Margir telja að Sadat treysti
sér tæpast til að bjóða upp á
friðarsamninga við ísrael og
kynna þá fyrir öðrum Araba-
þjóðum án þess að hann geti á
einhvern hátt sýnt fram á, að
frjálst Arabaríki verði stofnað
á vesturbakka Jórdanár, annað
hvort strax eða í næstu
framtíð.
Alls óvíst er einnig hvort
Begin, forsætisráðherra Israel,
sem til skamrris tíma var einn
herskáasti stjórnmálaleiðtog-
inn þar um slóðir og ósveigjan-
legastur í afstöðu sinni til
Arabaríkjanna, treystir sér til
að gefa nokkrum undir fótinn
með frjálst Palestínuríki.
onihQTVlT
Wjgliij 1^1 B ■
Plllv^ * w
Sunnudaginn 11. desember
skrifar formaður Alþýðubanda-
lagsins grein í Þjóðviljann um
gengislækkunarstefnu og spari-
fé. Þarna kemur fram ákaflega
mikill áhugi á vaxtapólitík og
erfiðleikum atvinnulífsins
vegna „vaxtaokurs".
Allir vita að þessi þingmaður
AB er langreyndasti fulltrúi
flokksins í efnahagsmálum.
Það er þess vegna ekki á
neinum jafnréttisgrundvelli, að
undirritaður tekur þátt í
þessari -umræðu, heldur er hér
brjóstviti beint gegn hagfræði-
rökum. Sú aðferð hefur yfir-
leitt ekki verið talin traustvekj-
andi.
Það eru samt ýmis atriði sem
ekki vilja komast rökfræði-
lega leið og ýmis siðferðisspurs-
mál sem sveitamaðurinn á
erfitt með að komast framhjá í
sambandi við vaxtapólitíkina.
Liklega vita flestir íslend-
ingar að sú aldamótakynslóð,
sem gekk í gegnum kreppur og
fátækt, reyndi að leggja til
hliðar nokkra fjármuni, þegar
rofa tók til í íslenskum efna-
hagsmálum. Áður en verðbólga
tók á sig nútímalega mynd,
fékk þetta fólk nokkra ávöxtun
af peningum sínum. Langt er
nú liðið, og undanfarna áratugi
hafa vextir verið neikvæðir.
Flest af þessu aldamótafólki
hafði ekki peningavit í nútíma
skilningi. Það trúði á banka-
bók, en lengra náði peninga-
vitið ekki. Hjá þessu fólki
hefur verið gerð eignaupptaka,
og það hefur glatað nálega
öllum lífeyri sínum. Margt af
þessu fólki er nú látið eða
komið á grafarbakkann, og það
hefur dáið í örbirgð, vegna þess
að varasjóði þess var rænt,
almennar ellilífeyristryggingar
hafa alltaf verið í lágmarki og
lífeyrissjóðirnir hafa brugðist
hlutverki sínu.
Siðleysi ó
hóu stigi
Þó að vextir hafi hækkað, er
langt frá því að þeir séu raun-
vextir. Þess vegna er ennþá
stolið dag hvern af öllum sem
eiga peninga í banka, Iangt
fram yfir aðra sem tapa á verð-
bólgunni. Þetta kalla ég siðleysi
á háu stigi.
Það er auðvitað ekki erfitt að
skilja þá hagfræði að fyrirtæki,
sem fá peninga á lægri vöxtum,
gangi eitthvað betur en þau
fyrirtæki, sem fá peninga á
háum vöxtum. Hitt er illskiljan-
legt að þann mun, sem er á
verðbólgu og vöxtum, verði
ekki einhver að greiða. Það er
einnig illskiljanlegt að þeir
sparifjáreigendur, sem eiga
peningana, séu ekki þeir, sem
tapa mest á þessum mismun.
Verkalýðshreyfingin semur
um visitölubætur á laun sín.
Kjallarinn
Hrafn Sæmundsson
Skyldi það ekki eiga einhvern
þátt í verðbólgunni? Rikið vísi-
tölutryggir þau lán sem það
tekur. Skyldi það engin áhrif
hafa? Margir sjóðir vísitölu-
tryggja sína peninga meira eða
minna, og mörg viðskipti eru í
vaxandi mæli leynt eða ljóst
komin inn á verðtryggingu. Það
virðist aðeins vera einn aðili,
sem ekki má fá verðtryggingu á
fjármuni sína. Það eru þeir sem
ekki hafa peningavit eða af
öðrum ástæðum eiga banka-
bækur. Þessir fjármunir námu
1. nóvember sl. 63,8 milljörðum
króna. Fulltrúi Alþýðubanda-
lagsins telur að allt efnahagslíf
landsins sé nú í voða, ef þessir
peningar væru verðtryggðir, og
að margt vont stafi af því, að
greiddir eru þó einhverjir
vextir af þessari „fúlgu".
Hvað vill
Alþýðubandalagið?
Það er ýmsum undrunarefni
að fulltrúar Alþýðubandalags-
ins skuli vera nánast þeir einu,
sem hafa þá skoðun, að efna-
nagsvanda eigi að lækna með
lækkun vaxta á bankabókum.
Jafnvel atvinnurekendur eru
yfirleitt gengnir af þeirri trú.
Auðvitað er Alþýðubanda-
laginu heimilt að hafa hvaða
efnahagsstefnu, sem það vill.
Þegar fulltrúi þess var
spurður í þaula í útvarpi,
var á honum að heyra, að
leysa ætti efnahagsvandann
með því að láta alla atvinnuvegi
fá það, sem þeir þyrftu. Spurt
var að lokum, hvernig yrði með
upphlaðnar landbúnaðarvörur.
Fulltrúi bandalagsins taldi það
ekki mikið vandamál. Verðgildi
launa yrði bara aukið, og þá
seldist upp allt vont kúasmjör.
Ekki var spurt nánar um það,
hvernig auka ætti verðgildi
launanna, en vel mætti hugsa
sér sem lausn, að verkafólk
hætti nú að vinna reglulega 10
stunda vinnudag og færi í þess
stað að vinna reglulega 12 eða
14 stundir og hætta að sleppa
helgidögum í vinnu. Með slíkri
kaupmáttaraukningu mundi of-
framleiðslan hverfa eins og
dögg fyrir sólu, og varla myndi
verkalýðshreyfingin setja sig á
móti slíkri kjarabót.
Vegna óvenju góðrar
stjórnarskrár lýðveldisins er
öllum landslýð heimilt að
styðja og kjósa hvaða flokk sem
er. Undirritaður hefur valið
þann kost að styðja og kjósa
Alþýðubandalagið. Bæði hann
og mjög margir aðrir hefðu
ákaflega gaman að því að
heyra, hvort Alþýðubanda-
lagið hefði einhverjar sérstakar
hugmyndir hér og nú um lausn
þeirrar kreppu, sem skollin er á
af mannavöldum yfir íslend-
inga. Margir telja, að það leyn-
ist ýmsar matarholur, sem
ganga mætti í til þess að borga
gjaldþrotið aðrar en það fátæka
fólk, sem um hefur verið rætt
hér. Eða ætlar bandalagið að
ganga til kosningabaráttu með
það eina baráttumál að ræna
fólk sem ekki hefur peninga-
vit?
I upphafi var talað um að
brjóstvit væri léttva'gt gagn-
vart hagfræðiþekkingu og
reynslu. Brjóstvitið skiptir auð-
vitað ekki máli í svona lítilfjör-
legri rökræðu. Hitt gæti orðið
verra, ef kjósendur færu að
nota það í kjörklefunum.
Hrafn Sæmundsson
prentari.
ef húsbyggjendur halda að
verðbólgan sé bezti vinur
þeirra — þvert á móti er hún
versti óvinur þeirra. Hún er
meginorsök þess, að lífeyris-
sjóðirnir veita mönnum bygg-
ingarlán til jafns skamms tíma
og með jafn erfiðum og þung-
bærum kjörum og raun ber
vitni; væri hún ekki fyrir hendi
(eða í viðráðanlegum mæli)
myndu þeir vera óhræddari um
fé sitt og fúsari til að lána það
til lengri tíma og með bærilegri
kjörum. Og þá myndu þeir líka
geta veitt mönnum hærri lán en
þeir gera nú. þegar fé þeirra
verður stöðugt fyrir samfelldri
rýrnun. Verðbólgan er líka
meginorsök þess, að byggingar-
lán Húsnæðismálastofnunar
rikisins eru ekki með jafn hag-
stæðum kjörum og til skemmri
tíma og lægri hlutfallslega, á
hverja íbúð, en vera myndi ef
hún væri ekki fyrir hendi eða
af viðráðanlegri stærð; væri
ástandið nokkurn veginn eðli-
legt yrði verðtryggingin á
endurgreiðslunum óþörf, unnt
yrði að hafa lánstímann lengri
en 26 ár (sem nú er) þar sem
rýrnunarhættan væri tæpast
fyrir hendi og stofnunin myndi
hafa meira bolmagn til að
hækka lánin í krónum talið og
Kjallarinn
Sigurður E.
Guðmundsson
hlutfallslega. Allt væri þetta í
þágu húsbyggjenda og myndi
verða þeim til meira gagns
heldur en sú takmarkaða „nyt-
semi“, sem þeir telja sig hafa af
því nú, og á umliðnum árum og
áratugum, að geta grætt á þvi
að fá lán, sem þeir sfðan endur-
greiða með verðminni krónum.
Því skyldi heldur ekki gleymt,
að fjármagnsrýrnun þeirra
sjóða, sem hér hafa verið gerðir
að umtalsefni, hlýtur fyrr og
síðar að lenda á húsbyggjend-
um sjálfum, sem og öðrum:
annaðhvort eyðileggjast
sjóðirnir í dýrtíðinni eða það
verður að afla þeim fjár með
einhvers konar skattlagningu.
Hið síðarnefnda hefur til þessa
orðið ofan á, hvað umrædda
sjóði varðar.
En hvað um gróða
íbúðakaupenda?
Ég er þeirrar skoðunar að
það fyrirkomulag eigenda-
skipta á íbúðum, sem við búum
við, sé ein meginorsök verð-
bólgunnar hér á landi. Heita
má, að mestallt íbúðarhúsnæði
í landinu sé á samfelldú
sprengiuppboði — sá einn fær,
sem býður hæst. Frumskógalög-
mál markaðsþjóðfélagsins fá al-
farið að ráða ferðinni — þegar
verkamannabústaðakerfinu
sleppir, sem og öðrum félags-
legum íbúðakerfum. Þessar að-
stæður koma mjög hart niður á
öllum almenningi. Hann fær
ekki inni í almennum fjöl-
skylduíbúðum nema hann taki
á sig afarkjör, hvort heldur
menn vilja kaupa eða leigja sér
fbúðir. Það er mál út af fyrir
sig, sem ég ætla ekki að gera að
umtalsefni hér, að íbúðaeig-
endur hafa verið aldir upp í því
viðhorfi, að sjálfsagt sé að
krefjast stöðugt hæsta uppboðs-
verðs við íbúðasölur og fjöldi
manns hefur atvinnu sína af
þvi að æsa þennan leik sem
allra mest — því æstari sem
hann verður, þvi meiri verður
gróði þeirra. Hitt verður rakið
beint til óheillaáhrifa verðbólg-
unnar að kjör þau, sem menn
verða að sæta, eru með jafn
óhagstæðum hætti og raun ber
vitni. Verðbólgan á sinn þátt í
því, að íbúðaverð er sprengt
upp á þann veg, sem öllum er
kunnugt. En hún ræður senni-
lega einnig mestu um það, að
við eigendaskipti lána selj-
endur kaupendum ekki meira
fé af söluverðinu en brýnasta
nauðsyn krefur til eins skamms
tima og með eins háum vöxtum
og framast er stætt á. Væri
ástandið með nokkurn veginn
eðlilegum hætti myndu íbúða-
seljendur væntanlega una því,
að kaupendur fái stærri hluta
kaupverðsins að láni, til lengri
,tíma og með lægri vöxtum.
Þessi kjör yrðu þá til þess, að
kaupendur þyrftu ekki að
leggja á sig jafnmikla auka-
vinnu né heldur vera jafn að-
gangsharðir um launahækkanir
eins og þeir eru stundum sak-
aðir um að vera.
Versti óvinur
íbúðaeigenda
Það ber brýna nauðsyn til að
almenningur átti sig á þvf, að
verðbólgan er ekki bezti vinur
húsbyggjandans/íbúðarkaup-
ard. ív- — hcM-ir þvért ' ■"A,i
vcrsti óvinur hans. Hún gerir
honum á allan hátt sem erfiðast
fyrir, bæði að þvi ér v.irður
fjárhag hans og fjölskyldulíf,
að öðru ótöldu. En hún er lfka
versti óvinur íbúðareigandans:
hún þyngir skattana. sem á
eignunum hvila: hún rý '- fn’
fé, sem hann verður að lána við
sölu etgnarinnar; hún kemur í
veg fyrir að hann geti fengið
umtalsvert fé að láni með veði í
eign sinni, t.d. til viðhalds og
viðgerða, sökum rýrnunar eigin
fjár og getuskorts lánasjóða.
Það er brýn nauðsyn að öll
þessi mál verði tekin til endur-
mats í ljósi fenginnar reynslu
og heilbrigðari skipan komið á
þau.
Sigurður E. Guðmundsson
framkvæmdastjóri.