Dagblaðið - 18.04.1978, Síða 11

DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 18. APRÍL 1978.
Ákvörðun
Betty Ford gæti
orðið til hjálpar
„Von mín er," sagði dr. Dupont í
viðtali við Reuter fréttastofuna, „að
ákvörðun Betty Ford auðveldi öðrum
konum að gera sér ljós vandamál sín
og leita aðstoðar til lausnar þeim.”
Betty Ford eiginkona Geralds
Ford fv. Bandarikjaforseta er nú sex-
tug að aldri. Hún hefur notað lyf að
staðaldri um nokkurra ára skeið vegna
þess að þrengt hefur að taug i hálsi
hennar, auk alvarlegrar liðagigtar. 1
síðustu viku lýsti hún þvi yfir að lyfja-
notkun væri orðið alvarlegt vanda-
mál og hún væri að reyna að brjóta af
sér viðjar ávananeyzlu lyfjanna og
áfengisneyzlu. Forsetafrúin fyrrver-
andi dvelst því á sjúkrahúsi á Long
Beach i Kaliforníu, þarsem hún reynir
að vinna bug á vandanum.
f
Konur neita f remur
vandanum en karlar
Að sögn dr. Duponts er fremur til-
hneiging meðal kvenna en karla að
neita því að þær hafi orðið ávana-
neyzlu lyfja að bráð og því sækjast
þær ekki eftir réttri meðferð til þess að
losna við vandann. „Konurnar eru
verndaðar innan veggja heimilisins og
af fjölskyldunni og því eru minni líkur
á þvi að þær horfist hreinskilnislega í
augu við vandamálið.”
Konur nota tvisvar sinnum meira
magn af amfetamíni og öðrum örv-
andi lyfjum en karlar og sama gildir
einnig um róandi lyf. „Vandamálið
er,” sagði Dupont, „að lyfin eru fengin
löglega, samkvæmt lyfseðlum og þess-
ar lyfjatökur leiða sifellt til stærri
skammta.”
Á hinn bóginn eru karlmenn mikið
líklegri til notkunar ólöglegra lyfja,
eiturlyfja eins og maríjúana, heróíns
og kókaíns.
Vandamál
um allan heim
Misnotkun löglegra lyfja er ekki sér*
bandariskt vandamál. Hið sama á
við í Evrópu, Japan og jafnvel i van-
þróuðu ríkjunum. í raun vex misnotk-
un löglegra lyfja hraðar í þróunarlönd-
unum en annars staðar, sérstaklega
notkun örvandi lyfja.
Dr. Dupont lofaði hreinskilni Betty
Ford vegna jsess að hún viðurkenndi
vandamál sín. Slíkt væri mikil hjálp.
Ekki má gleyma því hve mikiö gagn
hún gerði öðrum konum árið 1974, er
fjarlægja þurfti annað brjóst hennar
vegna krabbameins. Þá fjallaði hún af
fullri hreinskilni og einlægni um þau
vandamál, sem hún þurfti að fást við
og hvernig bregðast ætti við eftir þá
aðgerð, sem er mörgum konum ákaf-
lega erfið.
- „Um nokkum tima hef ég ofnotað
lyf," sagði frú Ford í tilkynningu áður
en hún fór á sjúkrahúsið. „Slíkt er
hættulegt og ég verð að vinna bug á
þeim hættulegu afleiðingum, sem slikt
hefur i för með sér. Ég hef unnið bug á
svo mörgum erfiðleikum fyrr, að
óþarfi ætti að vera að burðast með
þetta vandamál fyrir lifstíð,” sagði
Betty.
Ekki kom fram í yfirlýsingu fjöl-
skyldunnar, hvaða lyf forsetafrúin
-fyrrverandi hafði misnotað, eða hvað
varð þess valdandi að ákvörðun var
Betty Ford fv. forsetafrú Bandaríkjanna á við vandamál að stríða vegna ofneyzlu
lyfja og hefur hún greint hreinskilnislega frá því, likt og þegar hún gekkst undir
skurðaðgerð vegna brjóstkrabbameins árið 1974. Með þvi að viðurkenna vanda-
málið og leita lausnar hefur hún orðið fjölmörgum til hjálpar.
skemmst að minnast Framkvæmda-
stofnunarinnar i jxim efnum. Ríkis-
umsvifunum fylgja alltof mikil völd til
þess að forystan vilji láta slíkt af
hendi. Auk þess verður litið samfélag
eins og okkar ekki rekið með öðrum
hætti en miklum rikisrekstri. Hitt er
svo annað, að mestu máli skiptir
hvernig með þann rekstur er farið og
þá að sjálfsögðu hverjir veita honum
forsjá. Um það snúast auðvitað
kosningarnar i vor. Inni i þvi dæmi er
að sjálfsögðu stjórnin á efnahagsmál-
unum. Fjárfestingamál á íslandi eru I
því dæmalausa öngþveiti og búin að
vera allt þetta kjörtímabil að ekki
munu dæmi um annað eins. Ríkisvald-
ið er sá aöili sem á að hafa ótviræð
völd i þessum efnum og fylgja fram
markvissri stefnu en ekki láta það í
hendur einstakra hagsmunahópa sem
ekki bera þjóðarhag fyrir brjósti
heldur persónulegan hagnaö, en þann-
ig er einmitt fjárfestingarmálunum
stjórnað i dag. Jafnframt því er
stöðugt ýtt undir einkaneyslu og sam-
neyslan dregin saman. Það mætti
ætla, að með annarri samsetningu
rikisstjórnar en nú er mætti breyta
þessu til batnaðar.
Pólitík og peningar
Því hefur af mörgum verið haldið
fram að ekki skipti máli hvaða flokkar
ættu sæti í ríkisstjórn, þeir væru flestir
Kjallarinn
Kári Arnórsson
með sömu úrræðin. Þetta er að þvi
leyti rétt, að gengisfellingar hafa verið
þau úrræði sem allir hafa gripið til
enda sömu embættismenn ráðandi í
peningamálum þjóðarinnar um árabil.
í annan stað er þess að gæta, að al-
þjóðastofnanir ráða mjög miklu nú
orðið um aðgerðir í peningamálum.
Vilji menn hins vegar líta nánar á
stefnu og störf siðustu tveggja stjórna
er þar mikill munur. í tíð vinstri
stjórnarinnar var fjármagni beitt til
verulegrar uppbyggingar úti um land
og atvinnuuppbygging tók algerum
stakkaskiptum. Þó lenti stjórn-
in í meiri utanaðkomandi cfnahags-
örðugleikum en nokkur ríkisstjórn
hafði lent í síðan á árunum upp úr
1930, nefnilega oliukreppunni.
Það er fróðlegt að rifja upp afstöðu
stjórnarandstöðunnar þá, þ.e.
Morgunblaðsins og Gylfa Þ. Gíslason-
ar, sem lagði allan þunga sinn í það að
leggjast á sveif með olíukreppunni og
eyðileggja íslensk efnahagsmál.
Morgunblaðsmenn hafa síðan mátt
glima við þann draug, sem þeir þá
vöktu upp. Málefnaleg afstaða skipti
þá stjórnarandstöðuna engu máli, tak-
markið var aðeins eitt, að koma vinstri
stjórninni frá. Þar áttu þ>eir samleið
eins og áður segir, sjálfstæðismenn
sem áttu það á hættu að fjármálalegt
veldi þeirra yrði skert sæti vinstri
stjórn áfram og Gylfi Þ. Gíslason sem
brann af hefndarþorsta. Sjálfstæðis-
flokkur og Alþýðuflokkur hafa nú
farið af stað með mikla hávaðapólitík
og auglýsingastarf. Fáa furðar á því
með Sjálfstæðisrflokkinn sem til þess
hefur mikið fjármagn og er sliku
vanur. Hinu furða menn sig meira á
að Alþýðuflokkurinn virðist ekkert
ætla að gefa þeim fyrrnefndu eftir.
Ekki hefur verið gefið upp fyrir hvaða
fé þar er spilað, þó menn viti hvaðan
Alþýðublaðinu kemur gjaldeyrir. Af
fyrri sögu flokksins vita menn að vísu
að margir eru þar snjallir sláttumenn
en nú hlýtur eitthvað meira að hafa
komið til.
En það er fleira sem likt er með
þeim fyrrum fóstbræðrum. Kosninga-
stefna Alþfl. er nánast samhljóða. Allt
skal nú sniða að amerískri mynd, aug-
lýsingar, lýðskrum og hávaði.
Málefnaleg afstaða
Einn er sá maður er nú situr á Al-
þingi sem hlotið hefur það samdóma
álit kjósenda að taka afstöðu eftir mál-
efnum og haft hefur þor til að fylgja
byggingu landsins en nokkurt annað
landsvæði, miðað við höfðatölu að
Vestmannaeyjum undanskildum.
Árið 1974 fer arðsemi fiskvinnslunnar
á Suðurnesjum I fyrsta sinn niður fyrir
landsmeðaltal. Þá hafði afli á vetrar-
vertíð hrapað um helming á nokkrum
árum. Aldrei hafa Suðurnes notið
sömu fjármagnsfyrirgreiðslu og svo-
kölluð „landsbyggð”. Um þverbak
keyröi þó með tilkomu „vinstri stjórn-
arinnar” og sú stjórn (ef stjórn skyldi
kalla) sem nú situr hefur rækilega
þrætt sömu slóð. Með skipulögðum
aðgerðum hafa veiðar og vinnsla verið
flutt frá Suðurnesjum út á „lands-
byggðina”, mest til þeirra svæða sem
næst liggja slóðum smáþorsks. En
þeim hefur láðst að flytja frystihúsin,
þau standa hér eftir verkefnalitil.
Suðurnesjamenn
— Ástralíumenn
Eins og áður sagði er mannfjöldi sá
sami á Austfjörðum og Suðurnesjum.
Fiskveiðar og vinnsla sjávarafla er
mun stærri þáttur i atvinnulífi Suður-
nesjamanna, samanber hlutfall mann-
ára og framleiðslu. 1 ársbyrjun 1977
var vinna orðin stopul i fiskvinnslu á
Suðurnesjum, á sama tíma fór vaxandi
innflutningur á vinnuafli til lands-
byggðarinnar og það sótt allt til Ástra-
líu. Því hefði mátt ætla að nú þætti
stjórnvöldum nóg að gert.
Ekkert lát á
svínaríinu
1 ársskýrslu Framkvæmdastofn-
unarinnar 1977, töflu 22, kemur fram
að Byggðasjóður hefur lánað til fiski-
skipa og fiskvinnslustöðva i Austur-
landskjördæmi kr. 336.790.000 auk
kr. 151.490.000 til annarra fram-
kvæmda (s.s. verkstæði fyrir inn-
römmun o.fl.). Á Suðurnes þar sem
allt var á hraðri leið i kalda kol lánaði
sjóðurinn kr. 35.960.000, nær allt til
endurbóta á loðnuskipum, ekki eina
krónu til fiskvinnslustöðva. Byggða-
stefnumönnum finnst nú ef til vill full
frekt að „grátkórinn” fari að miða sig
við kjördæmi sjálfra „kommissar-
anna”, en reyndar þarf ekki að 'fara
langt. Því 'í björtu veðri sjáum við
Keflvikingar til Akraness, þangað
lánaði Byggðasjóður 1977 kr.
31.337.000, en til Keflavíkur kr.
5.560.000, þar af kr. 5 milljónir til þess
að gera bát söluhæfan út á land.
Áfram getum við haldið. Borgarnes
kr. 54.927.000, Gerðahr. (stærsta
frystihújið lokað ásamt fleirum) kr. 0.
Kjallarinn
ÓlafurBjörnsson
Ólafsvík kr. 68.027.000, Sandgerði
(eitt af þremur frystihúsum lokað) kr.
0.
tsafjörður kr. 35.920.000, Njarð-
vikurbær (búið að loka fiskvinnslu-
stöðvum að mestii) kr. 0.
Bildudalur kr. 54.900.000, Vogar
(frystihúsið lokað) kr. 0.
Blönduós kr. 32.100.000, Hafnir
(aðalfrystihús lokað) kr. 0.
Ólafsfjörður kr. 111.460.000,
Grindavík (aflahæsta verstöðin til
skamms tíma) kr. 30.400.000, allt til
endurbóta á loðnuskipum.
1 mörgum tilfellum eru tugmilljóna
lán til þess sem þeir kalla „fjárhagslega
endurskipulagningu”. Þá eru lánaðir
milljóna tugir til kaupa á hlutabréfum,
væntanlega þegar fyrirtækin skipta
um eigendur.
Hvenær finnast
fimm hundruð
milljónirnar?
t haust var svo komið að stjórnvöld
sáu sér ekki annað fært en þykjast
ætla að gera eitthvað fyrir þau frysti-
hús, sem dregizt höfðu afturúr í hag-
ræðingu, þá væntanlega SV-hornið og
Vestmannaeyjar.
Blöðin birtu fréttina með stærsta
letri: „Fimm hundruð milljónir til
frystihúsanna”. Enginn hafði sagt frá
tekin um sjúkrahúsvistina en eitthvað
gerðist fyrir rúmri viku siðan sem réð
því að Ford fv. forseti hætti við fyrir-
lestraferð og flýtti sér heim til konu
sinnar.
Ford fv. forseti sagði að ofneyzla
lyfjanna stæði ekki I sambandi við
krabbamein það sem hrjáði konu
hans, sem hann sagði að hefði verið
læknað.
Lyfin eru oft
ekki lausn heldur
orsök vandamála
Bandarikjamenn eyða milljörðum
dollara árlega í róandi lyf eins og vali-
um, svefnpillur, t.d. seconal og am-
fetamín, t.d. dexedrine. Langmest er
notað af róandi lyfjum og i könnun
hefur komið í ljós að a.m.k. sextíu
milljónir Bandarikjamanna hafa
notrð róandi lyf einu sinni, þar af þrjá-
tíu milljónir á síðasta ári. Tuttugu
milljónir Bandaríkjamanna hafa notað
svefnlyf a.m.k. einu sinni, þar af níu
milljónirásiðasta ári.
Sársauki og kvíði eru helztu
ástæður þess að fólk notar þessi lyf en
konur nota oft örvandi lyf eins og am-
fetamin til að draga úr matarlyst
og grenna sig, að sögn dr. Duponts.
Venjulega verður lyfjanotkunin æ rík-
ari þáttur I lifi konunnar ef hún gætir
sín ekki því betur og lyfið leysir þá
engin vandamál, heldur veldur þeim.
Oft leiðir misnotkun lyfjanna til slysa
eða upplausnar fjölskyldna.
Erfitt er að bera saman misnotkun
löglegra lyfja við notkun eiturlyfja, en
dr. Dupont hefur þó áætlað að eins
margir deyi af völdum svefnlyfja eins
og af neyzlu heróíns, eða um fimm
þúsund mannsáári.
fram málum sem honum hefur sýnst
horfa til heilla hver svo sem væri flytj-
andi þeirra. Á þennan mann er meira
hlustað en aðra og álit hans er mikils
metið. Hann hefur sneitt hjá þvi að
versla með sannfæringu sína fyrir bitl-
inga eða atkvæði. Hans baráttuaðferð-
ir eru með allt öðrum hætti en lýst var
hér I kaflanum á undan, stuðnings-
menn hans vita hvað þeir eru að kjósa.
Þessi maður er Magnús Torfi Ólafs-
son. Allir þeir sem gera sér grein fyrir
þeim mikla vanda sem framundan er I
íslensku þjóðlífi Ijúka upp einum
munni um að Magnús megi ekki
hverfa af þingi. En orðin ein eru ekki
nóg, athafnir verða að fylgja. Það
verður að tryggja kjör Magnúsar
Torfa. Það skiptir sköpum í islenskum
þjóðmálum hversu marga hans lika
við kjósum til forystu. Ég vil biðja
kjósendur að taka vel eftir framgöngu
Magnúsar í komandi kosningabaráttu
og vita hvort þar sé eigi að finna þá
traustu forystu sem við þurfum á að
halda til að komast út úr óstjórn efna-
hagsmálanna.
Kári Arnórsson
skólastjóri.
svipaðri upphæð sem fór til Austfjarðr.
einna, á árinu. Skemmst er frá að segja
að þessar milljónir hafa enn ekki fund-
izt og þótt þær fyndust yrði notagildi
þeirra aðeins hluti af þvi sem orðið
hefði í haust, slík er óstjórnin í fjár-
málum þjóðarinnar.
\
Dáðlausir þingmenn,
mælirinn fullur
Það fer ekki hjá þvi aö þeir sem fara
með umboð okkar á Alþingi eiga stóra
sök á hvemig komið er í undirstöðuat-
vinnuvegi okkar Suðurnesjamanna.
Skýrsla Framkvæmdastofnunar ber
glöggt vitni um hvernig þeir hafa
staðið í (staðinu fyrir umbj-iðendur
sína. Hér hefur aðeins verið lýst einu
ári, en þessu likt hefur ger,” árum sam-
an. Nú líður að kosningum, ekki bólar
á að Suöurnesin verði sérstakt kjör-
dæmi, þótt öll sanngirni mæli með því.
Áfram er okkur að mestu boðið upp á
sömu menn til að fara með mál okkar
á Alþingi. A nokkur von á að þeim fari
fram?
Ólafur Björnsson
útgerðarmaður,
Keflavík.