Dagblaðið - 21.08.1978, Page 33

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 21. ÁGÚST 1978.
33
Listasöfn í Washington
Það lætur nærri að síðastliðin ár
hafi allt að þvi helmingur þjóðarinnar
ferðast til útlanda á hverju ári. 1 sjálfu
sér er lítið við það að athuga, en þó er
ég hræddur um að fáir geri sér far um
að kynnast náið þeim þjóðum sem þeir
dveljast með, lifnaðarháttum og
listum þeirra og líða eins og svefn-
genglar um löndin eða liggja á
ströndum. Kannski eiga ferðaskrif-
stofur og aðrir opinberir aðilar
einhverja sök á þessu þvi allt er gert til
að vekja athygli manna á baðströnd-
um, bjórkrám og mörkuðum en minna
aðhafst til að beina fólki á söfn og
lærdómssetur. Nú stendur til að Flug-
leiðir fljúgi til borgarinnar Baltimore í
Bandarikjunum, en hún er skammt frá
Washington og í því tilefni þykir mér
Nútimalistasafnið
rétt að benda á að sú borg á sér nú nær
ævintýralegsöfn.
Safnaborgin
Til þessa hafa listunnendur eytt
kröftum sínum i New York og á
söfnunum þeirrar borgar. Þetta er
ósköp skiljanlegt þvi þar eru enn
stofnanir á við Metropolitan, Museum
of Modern Art, Guggenheim safnið og
Whitney safnið, hvert öðru merkilegra
— auk óteljandi einkasýningarstaða.
En nú er svo komið að æ fleiri máls-
metandi menn benda á Washington
sem safna-borg Bandaríkjanna, jafn-
vel veraldar, en endahnúturinn á
þeirri þróun virðist vera opnun
Nútímadeildar Þjóðlistasafnsins sem
teiknað var af hinum rómaða arkitekt
I.M. Pei en þar á undan var Hirshhorn
safnið opnað árið 1974. Meira um þau
síðar. Ekki svo að Washington hafi
verið fátæk af söfnum áður. Ferða-
langurinn kemst fljótt að þvi að
einstaklega auðvelt er að ferðast um
borgina og söfnin eru sömuleiðis
aðgengileg því þau eru langflest
meðfram hinu ilanga Mall, skammt
frá Hvíta húsinu í borginni miðri. Þar
getur maður gengið á milli, sikksakkað
yfir göngusvæði svo vikum skiptir án
þess að fá sig fullsaddan. Þau eru öll
undir yfirstjórn hinnar svonefndu
JSmithsonian nefndar og reglan er sú
sama og segir í ritningunni: Leitið og
þérmunuðfinna.
LHfandi hús
Þarna er eitt fullkomnasta náttúru-
gripasafn i heimi, Tæknisafnið.
Visindasafnið og svo hið glæsilega
nýja Loftferðasafn (Air & Space
Museum) sem dregur að sér um hálfa
milljón manns á ári. Ferðalangurinn
er fljótur að komast að því að þarna er
hið „passífa” safn endanlega dautt. í
staðinn eru komnar einstaklea líflegar
stofnanir þar sem gestir eru beinlínis
þátttakendur í því sem þeir sjá og fróð-
leikur' og skemmtun fara saman.
Sýningartækni er öll hreint ótrúleg og
sérstaklega háþróuð i Loftferða-
safninu þar sem allar hliðar á flugi og
geimrannsóknum eru útlistaðar, fólk
getur klifrað upp í geimför, flugvélar
og rakettur. Og þar er einnig að finna
listasafn helgað flugi. En svo við
höldum okkur við listasöfn þá er
Þjóðlistasafnið (við Mall) eðlilegt upp-
haf skoðunarferðar. Það væri fásinna
að ætla sér að lýsa því til hlítar því þar
er bókstaflega allt að sjá. Það er sama
hvar mann ber niður, — Bandaríkja-
menn virðast hafa náð sér í lykil-
myndir frá hverju tímabili listasög-
unnar og hverjum listamanni. '
Ég gleymi ekki því tilfinningalega
umróti sem fylgdi þvi að sjá einar 20
Rembrandtmyndir á einum stað. Til
að hvíla sig á risasöfnum er upplagt að
fara á smærri söfn eins og Phillips
safnið (1600—12 21st Street NW).
Þetta einkennilega safn var um skeið
Hirshhorn safnið.
eins konar útungunarstöð fyrir önnur
söfn og listamenn í Washington þar eð
í því gátu Washingtonbúareinna fyrst
skoðað ýmsa frumkvöðla í nútíma-
listum. Einkennilegt er það vegna þess
að það var upphaflega einkaheimili
þeirra Phillips hjóna og er viðhaldið á
þann hátt. Myndirnar hanga eðlilega
innan um húsgögn og heimilsáhöld og
þar sem þau hjón söfnuðu því sem þau
kölluðu „áhrifavaldar og nútímalist"
má sjá samhangandi eldri meistara
eins og El Greco, Goya og Daumier
og nútímalistamenn eins og
Kokoschka, Braque, Klee, Rouault og
de Stael. En stolt þessa safns er frábært
samsafn mynda eftir Bonnard, hið
stærsta i Bandarikjunum, og ein lykil-
mynd Renoirs „Málsverður báts-
ferðarfólks” er þar einnig. Alls á
Phillips safnið um 2000 verk og sýnir
um 10% þeirra í einu.
Gjafir einkasafnara
Freer safnið (við Mall) er einnig
sérstakt safn. Eins og svo mörg banda-
rísk söfn er það til komið fyrir tilstilli
einkasafnara, Freer að nafni. Áhuga-
mál hans var austurlensk list og eru
margir kjörgripir frá Kína, Japan og
Indlandi þar saman komnir og sjálft
er safnið aðlaðandi að innan, svalt og
afslappandi. Freer þessi var einnig
aðdáandi bandariska málarans
Whistler og keypti í safn sitt hið fræga
„Páfuglsherbergi” hans frá Englandi,
eitt meistaraverk skreytistílsins
svonefnda (Art Nouveau). Mér skilst
að safnið eigi úr 15.000 gripum að
moða. Það ber ekki mikið á Corcoran
safninu (17th & New York Ave. NW)
nálægt Hvíta húsinu, en það sérhæfir
sig í bandarískri list og þar má oft sjá
ágætar farandsýningar.
En það sem beint hefur athygli
áhugafólks um nútímalist sérstaklega
að Washington í seinni tíð eru þau
söfn sem ég gat um áðan, Hirshhorn
og Nútíma safnið. Hið fyrmefnda er
byggt á gjöf eins safnara, hins maka-
lausa Joseph Hirshhorn en hann gaf
um 6000 verk og er sagt að hann eigi
annað eins heima hjá sér.
Innblásin græðgi
Er þetta stærsta safn nútímalistar í
borginni. Á bak við söfnunarástríðu
Hirshhorns var einfaldlega það sem
menn hafa nefnt „innblásin græðgi"
og hann var frægur fyrir að kaupa upp
heilar einkasýningar. Byggingin sjálf
er enn umdeild og minnir helst á fall-
byssuvirki, hringlaga og heldur frá-
hrindandi en heldur hefur gagnrýnin á
hana þverrað með timanum þar sem
það hefur sýnt sig að húsið er t.d. afar
vel fallið til sýninga á skúlptúr. Allir
gluggar snúa að porti í miðjunni og er
skúlptúr raðað meðfram þeim allt í
kring auk þess sem sérstakur „garður”
fyrir stærri verk er við bygginguna. í
safni Hirshhorns eru ýmsar gloppur en
gamli maðurinn bætti þær upp með
miklu magni eftir nokkra listamenn.
Þarna eru t.d. 55 verk eftir Henry
Moore og 40verk eftir de Kooning, svo
eitthvað sé nefnt. En mesta ánægju
hefur maður af því að skoða skúlptúr
safnsins, sem er einstaklega fjöl-
breyttur og yfirgripsmikill.
Lof og prís
Hafi gagnrýni á byggingu Hirsh-
horns verið óvægin hafa menn hins
vegar lofað og prisað Nútímalistasafn
I.M. Peis sem tímamótabyggingu og
vill undirritaður taka undir það hrós.
Byggingin sjálf fellur vel inn i
umhverfi sitt, hinn klassiska stíl
Washington borgar, og er jafnframt
mjög farsæl lausn á ýmsum vanda-
málum sem fylgja listasöfnum. 1 fyrsta
lagi fékk Pei til umráða svæði handan
götunnar við Þjóðlistasafnið, — stórt.
opið svæði, en með trapízulagi sem
löngum hefur verið erfitt viðfangs. Pei
leysti þennan vanda með því að skipta
svæðinu i tvo samtengda þríhyrninga
og þau form leggur hann síðan til
grundvallar í byggingunni allri með til-
brigðum sem leiða áhorfandann eðli-
lega um allt húsið en koma honum þó
sífellt á óvart sakir hugvitsemi og
fyrirhyggju. Salir eru með margs
konar lagi, litlir og heimilislegir, stórir
og hátíðlegir, — alls staðar aðgengi-
legir og virðast henta alls konar lista-
verkum. Listaverkaeign safnsins er
gríðarleg þótt ekki jafnist hún enn á
við Hirshhorn og hefur þegar verið
lagður grundvöllur að merkum
sýningum í því sem eflaust eiga eftir
að vekja heimsathygli.
Myndlist
AÐALSTEINN
INGÓLFSSON
tJ
Nýkomiö!
Amerísk gœðavara
frá VanityFair
UNDIRKJÓLAR
Stœrðirfrá 38—46
Litir: Hvítt og
hpiop
Verð kr. 4.500.-
PÓSTSENDUM
FATA-
DEILDIN
Aðalstræti 9
Miðbæjarmarkaður-
inn.
Sími 13577.
Barattuaðgerðir 21. ágúst
Útifundur
verður að Bemhöftstorfu
Safnast verður saman kl. 16.30. Ávörp, söngur
o.fl. til kl. 17.15. Siðan verður farið á útifund
21. ágúst hreyfingarmnar
Samtaka herstöðvaandstæðinga við sovéska
sendiráðið. Hann hefst kl. 17.30. 21. ágúst-
hreyfingin lýsir yfir stuðningi við þann fund og
hvetur félaga sina og stuðningsmenn til að taka
þátt i honum.
Baráttufundur
verður í Lindarbæ og hefst kl. 20.00. A dagskrá er m.a.:
1. Setningarávarp formanns hreyfingarinnar.
2. Stutt ræöa um Tékkósióvakíu
3. //ÁGÚST' 68“ sungið af Sönghóp hreyfingarinnar.
4. Einsöngur Péturs Guðlaugssonar á nýju Ijóði um baráttu Tékka og
Slóvaka. Pétur leikur sjálfur undir. Lagið er eftir hann.
5. Einar Bragi, skáld, les úr Ijóðaþýðingum sínum.
6. Sigurður Jón ólafsson, iðnverkamaður, flytur ávarp.
7. Pétur Gunnarsson, rithöfundur, flytur ávarp.
8. Sigurður Skúlason stjórnar upplestri.
9. Ávarp um stríðshættuna.
10. Félagi í Kópavogshópi Samtaka herstöðvaandstæðinga f lytur ávarp.
11. Samsöngur.
12. Dans verður stiginn til kl. 0.30 við undirleik TRIÓ '72.
Kynnir dagskrár verður Briet Héðinsdóttir, leikari.
Stefnugrundvöllur aðgerða 21. ágústshreyfingar:
Sovétríkin burt frá Tékkóslóvakíu!
Styðjum frelsisbaráttu Tékka og Slóvaka!
Gegn stríðsundirbúningi risaveldanna — Bandaríkjanna og Sovétríkjanna!
Gegn allri heimsvaldastefnu— Island úr NATÓ — herinn burt!
21. ÁGÚST-HREYFINGIN
21. ágúst
hreyfingarimtar
Sig. Skúl.
i