Dagblaðið - 07.09.1978, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 7. SEPTEMBER 1978.
Jrfálsi, óháð dagblað
Útgafandk DagblaðUftif. \
Framkvmmdastjód: Sveinn R. Éyjðtfsson. RitstJÓH: Jónas fCrtsqanssoiy-
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson. Ritstjómarfultrób Haukur HalgaSon. Skrifstofustjóri rftstjómar.
Jóhannss RaykdaL íþróttir Halur Sknonarson. Aöstoð -rfréttastjórar Atfl Stainursson og ómar
Valdimarsson. Handrít: Ásgrimur Páisson.
Blaðamenn: Anna Bjamasón, As^eir Tómasson, Bragi Sigurflsson, Dóra Stefánsdóttir, Gissur Sigurðs-
son, Guðmundur Magnússon, Halur Halsson, Heigi Pétursson, Jón^s Haraldsson, Ólafur Qeirsson,
JÓIafur Jónssor^ Ragnar Lár., Rognheiður Kristjánsdóttir. Hönnun: Guðjón H. Pálsfon.
Ljósmyndir Ari KristkiÁon Ami Pál Jóhannsson, Bjamleifur BjamleHsson, Hörðtir VHhjálmsson^
Ragnar Th. Siguéðsson, Svainn Þormóðssdln.
Skrifstofustjórk'Ólafur EyjóHsson. Gjaldkeri: Þráinn ÞorieHsson. Sökistjóri: Ingvar Sveinsson. DreHing-
arstjóri: Már E.M. Haldórsson.
Ritstjóm Siðumúla 12. Afgreiðsla, áskriftadeðd, auglýslngar ogskrifstófur Þverholti 11.
Aðalsimi blaðsins er 27022 (10 línuri. Áskrift 2000 kr. á mánuði innanlands. i lausasölu 100 kr. ointakið.
Setning og umbrot Dagbleöið hf. Siðumúla 12. Mynda- og plötugerð: Hlmir hf. Siðumúla 12. Prentun
Áfygkur hf. SkeHunnl 10.
Einokun eflist
Mikil var stemmningin á stofnfundi /5
Arnarflugs, þegar áhugamenn komu
saman til að leysa hið dauðvona Air
Viking af hólmi og leggja hlutafé af.
mörkum til að hamla með réttu eða
röngu gegn ofurvaldi Flugleiða
Arnarflug átti af veikum mætti að reyna að veita
Flugleiðum samkeppni í leiguflugi, íslenzkum sólar-
landaförum tif hagsbóta. Stofnendur töldu það vera
náttúrulögmál, að samkeppni lækki verð á vöru og
þjónustu. Það er líka náttúrulögmál.
Örlögin verða hins vegar seint reiknuð út. Hugsjóna-
mennirnir sjá nú skyndilega, að Flugleiðir hafa í kyrrþey
eignazt meirihluta í samkeppnisfélaginu og að framlag
hluthafanna verður framvegis notað í þágu Flugleiða.
Samkeppni í leiguflugi til útlanda hefur verið brotin á
bak aftur. Náttúrulögmál samkeppninnar segir okkur, að
fyrr eða síðar muni það leiða til hærra verðs á leiguflugi,
hversu siðugir menn sem standa að því.
Menn hljóta að hafa áhyggjur af þessu skrefi í átt til
einokunar, þótt þeir hafi að öðru leyti ekkert út á Flug-
leiðir að setja. í öllum vestrænum ríkjum eru í gildi
ströng lög, sem hamla gegn hringamyndun af þessu tagi.
Hér á landi er málið sérstaklega alvarlegt vegna hinna
nánu hlutafjártengsla Flugleiða og Eimskipafélags
íslands og vegna beinnar aðildar ríkisvaldsins að þessum
risum íslenzkra samgangna. Líta má á fyrirtækin tvö sem
laustengdan hring, studdan velvilja ríkisvaldsins, og nú
síðast með þátttöku SÍS.
Þessi fyrirtæki spanna ekki aðeins yfir meginþorra
samgangna íslendinga í lofti og á legi. Einnig eru innan
hringsins nokkur hótel, bUaleiga, ryðvarnarstöð, flugfélög
úti í heimi og skrifborðsskúffufyrirtæki í öðrum heims-
álfum. Þetta er ekki bara ríki í ríkinu, heldur ríki utan
ríkisins.
Hvarf Arnarflugs í faðm hringsins minnir töluvert á
tilraun til sölu Hafskips í hendur Eimskipafélagsins fyrir
nokkrum árum. Þar var einnig um að ræða samkeppnis-
fyrirtæki, sem menn höfðu lagt fé í til að hamla gegn
ofurvaldi Eimskipafélagsins á vörusamgöngum við út-
lönd.
Þar vöknuðu menn upp við þann vonda draum, að
verið var að selja litla fyrirtækið stóra samkeppnisaðilan-
um, á þeim forsendum, að Hafskip væri illa statt. Með
snarráeði var komið í veg fyrir söluna.
Síðan hefur Hafskip verið starfrækt, án þess að illspár
hafi rætzt. Og með því að halda uppi samkeppni við
Eimskipafélagið á Hafskip þátt í að halda niðri verði á
vöruflutningum til íslands og frá, samkvæmt fyrrnefndu
náttúrulögmáli.
Samgöngur eru íslendingum svo mikilvægar, að við
höfum ekki efni á að fela þær að verulegu leyti í hendur
eins hrings, þótt innlendur sé. Við þurfum a.m.k. þrjá
öfluga og sjálfstæða aðila að flugsamgöngum og jafn-
marga í kaupskipaútgerð.
Sameining Flugfélagsins og Loftleiða á sínum tíma,
var hættulegt skref, stigið að undirlagi ríkisvaldsins og
undir aðhaldi þess. Sú sameining tengdi þessi stóru flug-
félög, Eimskipafélagið og ríkisvaldið í laustengdan hring.
Gleyping Arnarflugs ætti að vekja þjóðina til vitundar
um, að hringamyndun á þessu sviði íiefur gengið allt of
langt hér á landi. Forstjórar hringsins geta nú vitnað
lauslega í orð fyrrum forstjóra General Motors og sagt:
„Það sem er gott fyrir Flugleiðir og Eimskip, er gott fyrir
íslenzka ríkið”!

Hjónaskilnaðir
í Sovétríkjunum
[— helztu ástæður þeirra eru taldar veikur fjárhags-
grundvöllur ungra hjóna og misrétti við heimilisstörf
Taliö er að helzta ástæða hjónaskilnaða i Sovétrikjunum sé veikur fjárhagsgrund-
völlur ungra hjóna og misrétti hvað varðar heimilisstörf, þar sem þau störf lenda
að mestu á konunni.
í 53. grein stjórnarskrár Sovétrikj-
anna segir svo: „Hjúskapur byggist á
sjálfviljugu samþykki konu og
manns”. Það táknar, að ekki er hægt
að neyða neinn til að vera áfram í
hjónabandi, sem hann ekki óskar eftir
sjálfur. En þráttt fyrir frjálsa
skilnaðarlöggjöf er mikil umhyggja
borin fyrir fjölskyldunni.
Ráðstafanir til fjölskylduvemdar
eru margvíslegar. Dómstólum er t.d.
lögð sú skylda á herðar að gera
ráðstafanir til að sætta hjón. Hjóna-
bandi er ekki slitið nema dómstóll hafi
komizt að þeirri niðurstöðu, að
„áframhaldandi sambúð hjónanna sé
ekki möguleg.”
Til þess að gera okkur nánari grein
fyrir félagslegri þýðingu skilnaðar þarf
að vita eitthvað um aðstæður
viðkomandi fjölskyldu. Ein slik félags-
leg könnun fór fram í höfuðborg Hvíta
Rússlands, Mínsk. Þeir sem spurðir
voru voru ýmist almennir verkamenn
og verkakonur eða tæknimenntaðir
sérfræðingar — alls um 1600 manns.
Þau áttu að velja þá lýsingu sem þeim
fannst eiga bezt við sína fjölskyldu.
1. Við erum tengd nánum böndum,
berum umhyggju hvert fyrir öðru og
líður vel saman.
2. Okkur líður ekki alltaf vel saman,
en það er eitthvað sem tengir okkur,
einhvers konar umhyggja og
gagnkvæmur stuðningur.
3. í okkar fjölskyldu hugsa allir
fyrst og fremst um sjálfan sig.
72,4% aðspurðra völdu fyrsta
svarið, 22,8% annað svarið og 4,8%
það þriðja. Þar eð þessi niðurstaða er
býsna nálægt meðaltali má segja að
samhentar fjölskyldur séu i meiri
hluta.
En það er ekki nóg að kanna hlut-
fallið milli misheppnaðra og velheppn-
aðra hjónabanda heldur var einnig
athugað hvert hlutfallið væri milli
fjölda hjónavigslna og hjónaskilnaða.
Árið 1976 var þetta hlutfall einn
hjónaskilnaður á móti 3 hjóna-
vígslum. En í stórborgum eins og t.d.
Mínsk var hlutfallið svolítið öðru visi.
Á móti 100 hjónavígslum komu 39
hjónaskilnaðir Rétt er að geta þess að
þótt þetta sé hátt hlutfall er það engan
veginn I hámarki. Á sama ári voru I
Svíþjóð 60 hjónaskilnaðir á móti 100
hjónavigslum og i Bandarikjunum 44
skilnaðir á móti lOOhjónavigslum.
Vitaskuld er fráskildum konum og
körlum heimilt að giftast aftur. En
þetta gerist ekki nærri alltaf. Þess
vegna minnir hjónaskilnaður nokkuð
á hinn tvihöfða Janus. Annars vegar
hækkar hlutfall velheppnaðra hjóna-
banda en hins vegar rekumst við æ
oftar á þær óæskilegu afleiðingar sem
fylRÍa upplausn fiölskvldunnar.
1 upphafi skyldi endirinn skoða. í Sovétrikjunum er einn hjónaskilnaður á móti þremur hjónaböndum árlega. Í Svfþjóð eru 60
hjónaskilnaðir á hver 100 hjónabönd og i Bandarfkjunum 44