Dagblaðið - 29.08.1979, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 29. ÁGÚST 1979.
mWBlAÐIÐ
Utgefandi: Dagblaðið hf.
Framkvœmdastjöri: Sveinn R. Eyjóifsson. Ritstjórí: Jónas Krístjánsson.
Rhstjómarfulttrúi: Haukur Helgason. Skrífstofustjórí rítstjómar Jóhannes Reykdal. Fréttastjí rí: Ómar
Valdimarsson.
íþróttir Hallur Simonarson. Monning: Aðalstainn Ingólfsson. Aðstoðarfréttastjórí: Jónas Haraldsson.
Handrít Ásgrímur Pélsson.
Slaðamenn: Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Atli Stoinarsson, Rrr»ai Sigurðsson, Dóra Stefénsdótt
•r, Gissur Sigurðsson, Gunniaugur A. Jónsson, Ólafur Geirsson, Sigurður Svorrísson.
Hönnun: Guðjón H. Pálsson. Hilmar Karísson.
Ljósmyndir Ámi Páll Jóhannsson, Bjamloifur Bjamloifsson, Hörður Vilhjálmsson, Ragnar Th.
Sigurðsson, Sveinn Pormóðsson.
Skrífstofustjórí: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Práinn Porieifsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. Dreifing
arstjórf: Már E.M. HaWdórseon.
Ritstjóm Siðumúla 12. Afgreiðsla, áskríftadeild, auglýsingar og skrífstofur Pverhofti 11.
Aðalsími hlaðsins er 27022J10 Bnur).
Setning og umbrot DagblaMð hf., Síðumúla 12. Mynda og plötugerð: Hilmir hf., Siðumúla 12. Prentun:
Arvakur hf., SkeHunni 10.
Vorð f lausasöki: 180 krónur. Verö i áskríft Innanlands: 3500 krónur.
Klúbburgrínista
Það er einkar fyndið, að sjötta heims-
þing svonefndra hlutlausra ríkja er
haldið þessa dagana í Havana á Kúbu,
einmitt í því ríki, sem undanfarin ár
hefur verið hvað afskiptamest um hern-
aðarleg mál annarra ríkja.
Kúbustjórn hefur sent herlið til bar-
daga í nokkrum ríkjum Afríku. Kostnaðinn af þessum
grófu afskiptum hafa Sovétríkin borið. Það er því vel
við hæfi, að Kúbustjórn leggur mikla áherzlu á, að
hlutlausu ríkin eigi heima við hlið Sovétríkjanna.
Mikið vatn hefur runnið til sjávar, frá því að menn
eins og Nehru frá Indlandi, Tító frá Júgóslavíu,
Súkarnó frá Indónesíu, Nasser frá Egyptalandi og
Nkrumah frá Chana réðu ferðinni í samtökum hlut-
lausraríkja.
Þá var þetta nokkuð fámennur og virðulegur
klúbbur þjóðarleiðtoga, sem höfnuðu skiptingu heims-
ins í bandarískt og sovézkt áhrifasvæði og höfnuðu
valdbeitingu í samskiptum ríkja. í þá daga skildu
menn, hvað orðið hlutleysi þýddi.
Af gömlu mönnunum er Tító Júgóslavíuforseti einn
eftir. Og óneitanlega virðist hann vera orðinn meira en
lítið utangátta í þessum samtökum, sem einu sinni
töldu um 20 ríki en telja nú um 80 af 110 ríkjum þriðja
heimsins.
Á fundunum í Havana munu fulltrúar Vietnams
heimta, að fulltrúar Pol Pot stjórnarinnar í Kampútseu
víki fyrir fulltrúum Heng Samrin stjórnarinnar. Hin
síðarnefnda er leppstjórn Vietnams, en hin fyrri er
leppstjórn Kína.
Þá munu fulltrúar hinna róttækari Arabaríkja leggja
mikla áherzlu á, að Egyptalandi verði vikið úr samtök-
unum vegna friðarsamninga Sadats Egyptalandsfor-
seta við Begin, forsætisráðherra ísraels.
Þessi dæmi sýna, hve illa er komið fyrir samtökum
svonefndra hlutlausra ríkja. Einhver þeirra eiga jafnan
í innbyrðis styrjöldum. Nýleg dæmi eru Zaire og
Angóla, Eþíópía og Sómalía, Vietnam og Kampútsea,
Egyptaland og Líbýa.
Mörg þeirra eru ófeimin við að kalla erlenda heri til
aðstoðar. Kúbumenn eru ekki hinir einu, sem gera víð-
reist til hernaðaríhlutunar. Einnig eru á ferðinni
Frakkar, Sovétmenn, Austur-Þjóðverjar og jafnvel
Marokkóbúar, til að ráða örlögum ríkja.
Á fundinum mun Afganistan mæla gegn aðild
Pakistan að samtökunum vegna skorts á hlutleysi. En í
Afganistan sjálfu aðstoðar nú sovézkur her stjórnina
við að bæla niður uppreisn. Allt tal um hlutleysi í sam-
tökunum er grín eitt.
Með þessu er ekki sagt, að hávaðarok verði í fundar-
sölum í Havana. Fulltrúar munu reyna að líta framhjá
ágreiningsefnum. Þeir munu ekki greiða atkvæði í
neinum viðkvæmum málum. En þeir munu heldur ekki
gera neitt af viti. Tíminn mun fara í marklaust þjark
um, hverjir megi vera í samtökunum.
Tító gamli hefur þó náð þeim árangri að telja Kúbu-
stjórn ofan af viðleitni hennar til að koma bandalagi
við Sovétríkin út úr uppkasti að ályktun heimsþingsins.
En ekki er víst, að Títós njóti lengi við til að hafa vit
fyrir mönnum.
Hinn áhrifamikli gamli klúbbur Nehrus og Títós
gegn valdablökkum og valdbeitingu er orðinn að
skrípafélagi, sem enginn tekur mark á, ekki einu sinni
stjórn ^átttökuríkjanna.
Hirn iðji heimur hlutlausu ríkjanna er vígvöllur
nútímai par sem stór veldi og smá, innan blakka og
utan, rey :: mátt sinn og megin. Engin ríki eru varnar-
lausari en . = amitt hin svonefndu hlutlausu ríki á ráð-
stefnunni í Havana.
r
v
/*
Enn er fallinna
Bandaríkjamanna
úr seinni heims-
styrjöldinni leitað
Þrjátíu og fjórum árum eftir að
fallbyssurnar þögnuðu er bandaríski
herinn enn að leita að líkamsleifum
um 19.500 bandarískra hermanna,
sem féllu í Evrópu i heimsstyrjöldinni
síðari. Síðasta víðtæka leitin að her-
mönnum, sem féllu i bardögum, fór
fram fyrir langa löngu og flestir
hinna týndu munu hvíla um alla eilífð
í friði á þeim stöðum, þar sem þeir
féllu í Frakklandi, Þýzkalandi,
Belgíu, Hollandi og annars staðar í
Evrópu og Norður-Afríku.
Aftur á móti kemur það stundum
fyrir að byggingaverkamenn, bændur
og alls kyns safnarar koma niður á
jarðneskar leifar hermanna.
Stundum kemur það einnig fyrir að
alls kyns málmhlutir og vopn finnast
í nágrenninu.
Lík ellefu bandarískra hermanna,
sem féllu í seinni heimsstyrjöldinni,
hafa fundizt í Evrópu síðan í desem-
ber 1977. Aðeins reyndist unnt að
bera kennsl á fjóra þeirra. Hinir sjö
eru fengnir í hendur fjöruttu manna
deild innan hersins, sem hefur það
verk með höndum að reyna að grafa
upp fortíð þeirra.
Ef hægt er að bera kennsl á lík
bandarisks hermanns úr heimsstyrj-
öldinni þá er það annaðhvort grafið í
evrópskum hermannakirkjugarði eða
sent til Bandaríkjanna ef fjölskylda
hins fallna óskar þess. Hinir, sem
ómögulegt reynist að afla vitneskju
um, eru grafnir í hermannagrafreit,
sem á stendur: Guð einn veit hver
hann er.
Grafnir
með viðhöf n
,,Við gröfum þessa óþekktu her-
menn með viðhöfn, sjö manna skot-
liði og sex, sem bera kistuna,” segir
John Rogers, fyrrum útfararstjóri í
Frankfort í Kentucky í Bandaríkjun-
um. „Allur hópurinn heldur æfingu
fyrir hverja útför, svo að við getum
sýnt hinum látnu fyllstu og hermann-
legustu virðingu,” segir hann.
Næsta útför þessa hóps verður
tíunda september í Ardennes kirkju-
garðinum í Belgíu. Þar verður jarð-
sunginn undirforinginn James Becker
frá Texas. Hann lézt er sprengjuflug-
vél hans hrapaði í Þýzkalandi árið
1944.
Það var bóndi, sem kom niður á lík
Beckers í mómýri í janúar 1977.
Líkami hans var vafinn í fallhlíf og
hann var með hring með gagnfræða-
skólamerki sínu á fingri. Þá hafði
hann úr hersins, sem hafði stöðvazt
klukkan 1:19. — Becker var tvítugur
aðaldri.
,,Við vorum heppnir í máli James
Beckers,” segir John Rogers. ,,Oft
getur verið mjög erfitt að finna
nokkur merki á líki, sem hægt er að
ganga út frá. Þetta er gjörólíkt því
sem tíðkaðist í Víetnamstríðinu,
þegar hvert einasta hugsanlegt smáat-
riði um hvern einstakan horfinn her-
mann var matað i tölvu. ”
Finnast við ólíkustu
aðstæður
Oft finnast hermannalík þegar
verið er að undirbúa byggingu húsa
og annarra mannvirkja. „Eitt lík
fundum við nálægt járnbrautarstöð í
Hoogeven í Hollandi,” segir Rogers.
„Verið var að grafa fyrir undirgöng-
um er flugvélarflak fannst þarna
niðri.”
í flakinu, sem var eins sætis orr-
ustuflugvél, fannst lik Alberts Albino
annars undirforingja, sem hafði verið
saknað frá því árið 1943. Þýzkir
verkamenn höfðu þegar í stað fyllt
upp í skarðið sem flugvélin gerði er
Lögfiyggjaog
lögbriótar
fmyndið ykkur að Vilmundur
Gylfason væri gestur í partíi heima
hjá Svavari Gestssyni. í ljós kæmi að
Svavar Gestsson væri áhugasamur
bókasafnari og ætti dýrmætt og
vandað bókasafn. Svo húmaði, og
menn gerðust örir. Vilmijndur færi þá
að öfundast út í bókasafn Svavars og
halda þvi fram að þetta væri ekkert
réttlæti, Svavar ætti dýrt og gott
bókasafn en hann (Vilmundur) lítið
og ekki verðmætt. Siðan hftnaði
mönnum í hamsi. Vilmundur krefðist
þess, til þess að réttlæti væri full-
nægt, að fá að slá eign sinni á hálft —
ekki allt, heldur hálft — bókasafn
Svavars. Svavar, sem er heiðurs-
maður, yrði auðvitað vandræðaleg-
ur, segðist hafa safnað þessu saman
með ærinni fyrirhöfn, og segðist eiga
þetta bókasafn. Vilmundur héldi
kraftlega ræðu yfir hausamótunum á
Svavari um borgaralegar og fáránleg-
ar eignaréttarhugmyndir frá 19du
öld, kallaði Svavar smáborgara og
öðrum uppnefnum, blandaði svo
saman við þetta einhverju þýzku
þrugli úr fræðum Karls Marx. Þegar
ræðuhöldunum væri lokið tæki hann
helminginn af bókasafni Svavars
Gestssonar, setti það í kassa, þakkaði
fyrir sig og kveddi.
Þetta þætti Svavari Gestssyni
væntanlega ekki nógu pottþétt. Hann
reyndi sennilega að tjónka við hinn
bókelska gest sinn daginn eftir. Ef
það dygði ekki, þá færi hann
væntanlega lagaleiflina. Lögregla, og
siðan dómstólar, ef á þyrfti að
halda, myndu ganga í lið með Svav-
afi og væntanlega komast að þeirri
niðurstöðu — þó er það satt að segja
aldrei að vita — að þetta væri þjófn-
aður. Endir málsins yrði væntanlega
sá, að réttur eigandi, Svavar Gests-
son, fengi bækur sínar aftur.
Við getutn haft deildar meiningar
um réttmæti eignarréttar — um borg-
aralegt siðgæði yfir höfuð að tala.
Allur þorri lesenda er þó væntanlega
sammála um það, að réttlæti hafi
verið fullnægt, þegar Svavar Gests-
son fékk bækur sínar aftur.
Vextir og lög
Dagblaðið Þjóðviljinn skýrir frá
því að Svavar Gestsson, ráðherra
bankamála, hafi gert það að tillögu
sinni í ríkisstjórn, að um mánaða-
mótin ágúst-september verði ekkert
að gert til þess að stefna að raunvöxt-
um, þ.e. láta vexti ná verðbólgustigi.
Við getum haft deildar meiningar
um ágæti raunvaxtastefnu, eins og
við getum haft deildar meiningar um
ágæti eignarréttarins. Ég er sann-
færður, ekki aðeins um efnahagslegt
ágæti, heldur siðferðilegt réttmæti,
raunvaxtastefnu. Svavar Gestsson
kann að hafa aðrar skoðanir. Það
skiptir þó ekki höfuðmáli.
Það sem skiptir höfuðmáli er það,
að hvað sem líður skoðunum manna,
þá samþykkti Alþingi íslendinga lög í
apríl sl„ þar sem Seðlabanka Islands
var gert að koma á raunvaxtastefnu í
áföngum. Þessum lögum er auðvitað