Dagblaðið - 14.12.1979, Síða 10

10
DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 14. DESEMBER 1979.
frfálst, úháð dagblað
Utgefandi: Dagblaflifl hf.
FramkvaBmdastJóri: Svainn R. EyjóHsson. Rhstjóri: Jónas Krfstjánsson.
Ritstjómarfuitrúi: Haukur Helgason. Fréttastjjóri: ómar Valdimarsson.
Skrifstofustjóri ritstjómar Jóhannas Reykdal.
(þróttir: HaMur 8fmonaraon. Manning: Aflalstslnn Ingólfsson. Aflstoflarfréttastjóri: Jónas Haraidsson.
Handrit: Ásgrimur Pálsson.
Blaflamenn: Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, AtM Rúnar HaMdórsson, Atii Steinarsson, Bragi Sig-
urðsson, Dóra StafénsdóQir, EHn Afcertsdóttir, Gissur Sigurflsson, Gunnlaugur A. Jónsson, ólafur
Geirsson, Sigurður Sverrisson.
Hönnun: Hllm^ Karisson.
LJÓsmyndir: Ami Páll Jóhannsson, Bjamleifur BJamletfsson, Hörflur VHhJálmsson, Ragoar Th. Sig-
urðsson, Sveinn Þormóflsson.
Skrifstofustjóri: ólafur EyJÓHsson. GJaldkarí: Práinn ÞoriaHsson. Sökistjóri: Ingvar Sveinsson. DreHing
•rstjóri: Már E. M. HaMdórsson.
Ritstjóm Sfflumóla 12. Afgraiösla, áskriftadaHd, auglýsingar og skrifstofur Þverhotti 11,
Aflatelmi blaðslns or 27022 (10 llnur)
Setning og umbrot: Dagblaðið hf., Slðumúla 12. Mynda- og plötugerð: HMmir hf-, Siðumúla 12. Prentun:
Arvakur hf., SkeHunni 10.
Askriff • fverfl á mánuði kr. 4000. Verð í iausasöki kr. 200 eintakið.
Engu nær
Sundurlyndi hinna svokölluðu vinstri
flokka hefur \erið augljóst síðustu
daga, meðan þeir hafa þráttað um kjör
forseta þingsins. Á meðan hefur Dag-
blaðið einnig greint frá tillögum tveggja
þeirra, Framsóknar og Alþýðubanda-
lags, í efnahagsmálum. Mikið bil er
milli þessara tillagna og býsna vandséð, að þar geti
fundizt grundvöllur samkomulags.
Flokkarnir fóru hægt af stað í viðræðunum um
stjórnarmyndun. Fyrst þuldu fulltrúar Framsóknar og
Alþýðubandalags stefnuskrár sínar, en alþýðuflokks-
menn höfðu sig ekki í frammi. í annarri lotu hafa
Framsókn og Alþýðubandalag lagt fram „nánari út-
færslu” á kosningastefnuskrám sínum! í rauninni hafa
engar hugmyndir enn verið ræddar í alvöru.
Framsóknarflokkurinn gekk til kosninganna með
stefnuskrá um niðurfærslu verðbólgu, svonefnda
niðurtalningu”. Þar sagði, að meginmarkmiðið
si yldi vera að verðbólgan yrði undir 30 prósent árið
ÍSSO og undir 18 prósent árið 1981. Menn kannast við
slíkar yfirlýsingar allra flokka á ýmsum tímum,
einkum fyrir kosningar eða í byrjun þings. En hvernig
skyldi þetta markmið nást? Jú, fá skyldi launþegasam-
tök til að falla frá öllum grunnkaupshækkunum. Verð-
hækkunum skyldi haldið í skefjum.Verðbætur skyldu
ekki verða meiri en 8 prósent l. marz næstkomandi, 7
prósent l. júni, 6 prósent l. september og 5 prósent l.
desember. Þetta var ,,niðurtalningin”.
Framsókn hefur enn sem komið er, þegar nærri tvær
vikur eru frá kosningunum, aðeins látið frá sér lítils
háttar breytingar á þessari áætlun. Hún viðurkennir,
að verðh.ækkanir, sem ætti að bæta í kaupi l. márz,
muni verða meiri en þau átta prósent, sem sagði í
stefnuskránni. Sennilega muni verðlag hækka um 10—
12 prósent og kaupgjaldsvísitalan um 9—10 prósent.
Því þurfi að koma til um tveggja prósenta kaupskerð-
ing 1. marz, eigi að standa við 8 prósentin.
Þessar hugmyndir eru ekki ýkja merkilegar i sjálfu
sér. Landsmenn muna vel, að mestallan valdatíma
vinstri stjórnarinnar var stöðugt verið að krukka í
kaupið með slíkum hætti, en hraði verðbólgunnar
jókst jafnóðum eins og allir vita og var kominn upp í
80 prósent á ársgrundvelli um það leyti sem vinstri
stjórnin sprakk.
Því er ekki við að búast, að menn sjái í þessum hug-
myndum neina haldgóða lausn á verðbólguvandanum.
Að vísu hafði Framsókn í kosningaplaggi sínu ýmislegt
annað, sem aðgagni mætti koma gegn verðbólgu. Þar
sagði, að skattheimta, fjárfesting og útlán banka
skyldi minnka. Slíkt aðhald og samdráttur í eyðslu
gæti verkað vel gegn verðbólgu ásamt aðgerðum í
launamálum. En allt þetta var jafnan stefnumið fyrr-
verandi vinstri stjórnarinnar með þeim óskaplegu af-
leiðingum, sem menn þekkja. í vinstri stjórninni
náðist samstaða um að skrifa undir þetta, en stefnan
var algerlega eyðilögð í framkvæmdinni. Því er eðli-
legt, að spurt sé: Eru horfur á framkvæmd eitthvað
betri nú, ef ný vinstri stjórn verður mynduð?
Viðræður vinstri flokkanna hingað til gefa vonum
um það ekki undir fótinn.
Ætla hefði mátt, að fulltrúar flokkanna verðu tíma
sínum í að ræða einstaka þætti í slíkum tillögum til að
sjá, hvort þeir hefðu eitthvað mannazt við kosning-
arnar. En svo var ekki. Alþýðubandalagið svaraði út
og suður með „útfærslu” á eigin stefnuskrá. í reynd
eru flokkarnir því engu nær í umræðu um efnahagsmál
en þeir voru, þegar þeir byrjuðu.
t 1,1
Moskva:
Kosygin sjúkur
og hættir brátt
—eftirmaður hans þegar ákveðinn Nikolaj Tikhonov,
nýkjðrinn fulltrúi í æðstaráðinu
Alekseij Kosygin, forsætisráðherra
Sovétríkjanna, hefur ekki komið
opinberlega fram síðan um miðjan
október síðastliðinn. Samkvæmt
heimildum í Moskvu er hann ekki
heill heislu og talið líklegt að hann
muni brátt segja af sér forsætisráð-
herraembættinu af þeim sökum.
Hann er nú 75 ára að aldri.
Samkvæmt því sem sagt er óform-
lega í Moskvu er þegar ljóst hver
muni taka við af Kosygin. Mun það
verða Nikolaj Tikhonov, núverandi
fyrsti aðstoðarforsætisráðherra
Sovétríkjanna. Hann er sagður vera í
hópi náinna samstarfsmanna Leóníds
Brésnefs forseta. Tikhonov var ný-
lega valinn fullgildur meðlimur
æðstaráðsins af miðstjórn Kommún-
istaflokksins. Áður hafði hann verið
þar áheyrnarfulltrúi.
Ekki verður sagt að tilhneigingar
til kynslóðaskipta gæti meðal þeirra
sem velja æðstu menn Sovétríkjanna.
Tikhonov varaforsætisráðherra er
aðeins árinu yngri en Kosygin eða 74
ára.
í stað Tikhonovs var landbúnaðar-
sérfræðingurinn Mikhail Gorbatsjov
valinn áheyrnarfulltrúi i æðstaráðið.
Hann er 49 ára að aldri og yngstur
fulltrúa.
Ef reiknað er með að frásagnir af
veikindum Kosygins séu á rökum
reistar og hann verði að hverfa úr
embætti vegna þess, er hér um að
ræða veigamestu breytingar á æðstu
stjórn Sovétrikjanna síðan Krustsjov
var steypt af stóli árið 1964. Kosygin
er talinn næstæðstur leiðtoga í
Moskvu og ganga næst Brésnef að
völdum. „Tæknikrati” eða sér-
fræðingur og sá sem ávallt kemur
númer tvö í valdaröðinni. Þetta hvort
tveggja hefur Kosygin forsætisráð-
herra oftlega verið kallaður.
Hið fyrra, „teknokrati”, vísar til
þess að hann hefur alla sína valdatíð
haft með að gera yfirstjórn heildar-
áætlana um þjóðarbúskap Sovétríkj-
anna.
Hið siðara, „númer tvö”, vísar til
stöðu hans í valdakerfinu í Moskvu.
Mikil sérfræðiþekking hans er
sögð hafa bjargað honum klakklaust
í gegnum Stalínstímabilið og að þvi
loknu lenti hann aðeins einu sinni í
vanda vegna valdabaráttu innan
sovézka Kommúnistaflokksins.
Þarna er Kosygin 1 viðræóum við Kekkonen forseta Finnlands árið 1977 1 veizlu 1 Helsinki i tilefni af sextíu ára sjálfstæði
landsins.
Fólk skilur ekki verð
bólguna — en það
mun skynja hana
Verflbólga er
flókifl fyrirbæri
Rætur verðbólgunnar eru margar
og sumar liggja djúpt. Þær ná meira
að segja inn í sálarfylgsni fólks.
Þegar það hlustar á efnahagssérfræð-
inga gefa skýringar á verðbólgu,
skilur það hvorki upp né niður. Fag-
mennirnir nota e.t.v. tuttugu fagleg
orðatiltæki, sem fólk almennt hefur
engan skilning á. Rætt er um að beita
þurfi ströngum aðhaldsaðgerðum í
peningamálum og fjármálum til að
hemja verðbólguna. Hver er munur-
inn á peningum og fjármagni? Draga
þarf úr umframeftirspurn eftir vör-
um og þjónustu og spennu á vinnu-
markaði. Hvað er spenna á vinnu-
markaði? Gera þarf raunhæfa Iflara-
samninga. Þetta þýðir fyrir marga,
að atvinnurekendur vilji greiða lægra
kaup til að svína á launþegum til að
1
græða sjálfir. Kjartan Ólafsson, fyrr-
verandi alþingismaður, sagði í Kast-
ljósi í sjónvarpinu 7.12. sl., aðgrunn-
laun hefðu hækkað um 3% árið 1979
á sama tíma og verðbólga var gífur-
leg. Þetta sanni það, að kauphækk1
anir launþega séu ekki verðbólgu-
valdurinn í þessu landi. Hér er á ferð-
inni sorglegt dæmi. Annaðhvort er
Kjartan eitt af fórnarlömbum þekk-
ingarskortsins eða í hópi þeirra, sem
vilja nota verðbólgu til að kippa
löppunum undan núverandi þjóð-
skipulagi. Hvort tveggja er nógu
vont. Ef til vill eru Vestfirðingar
skynsamara fólk en annað á íslandi
að hafa losað þjóðina við Kjartan af
þingi. Hann vitnaði einnig í verð-
bólgu árið 1975 í tíð rikisstjórnar
Geirs Hallgrímssonar svona til að
benda sjálfstæðismönnum á, að þeir
kunni ekkert lag á því að halda verð-
bólgunni niðri. Sumir hafa e.t.v. veitt
þvi athygli, að Kjartan var að tala um
árin 1978/79 og 1975, en þessi ár
voru næstu ár á eftir launasprenging-
um 1975 og 1977, en þær höfðu lang-
an slóða eins og öllum þeim, sem eitt-
hvað vita um verðbólgu, er ljóst.
Með kjarasamningunum vorið 1974
var eitt mesta verðbólgubál á íslandi
tendrað. — Og umræðan heldur
áfram. Hvort kom á undan, hænan'
eða eggið? Eitt er þó ljóst. Kjartan
gekkekkiáundan!
Lækningin
byggist á trú
fólks og vilja
Engar líkur eru á því, að fólk vilji
leggja eitthvað á sig til að lækna
verðbólguna, ef trúna vantar á gagn-
semina eða viljann til að takast á við
vandann. Kjósendur hlusta ekki á