Dagblaðið - 07.02.1980, Blaðsíða 19

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 7. FEBRÚAR 1980.
19
Dagblaðið í Noregsheimsókn:
0SL0 ER EINS OG NUNNA SEMKOMIN
ERAÐ ÞVÍAÐ RIÚFA EIDA SÍNA
— Skáldið Sjón tekið tali yfir glasi af freyðandi pissuvatni á Casino
„Tvo bjóra, takk.”
Konan á Casino Restaurant hvarf og
bar okkur tvo freyðandi. Reglulega
ijúfur drykkur. Og næringarríkur.
Við einbeittum okkur að (wi unt stund
að láta okkur vel lika það sem á borð
var borið. Sjón tók meira að segja ofan
hattinn og lagði hann á bekkinn sér við
hlið.
„Ljóð er augnabliksástand sem þú
punktar niður og vinnur úr seinna.
Ljóð er ástandslýsing fremur en lýsing
á veruleikanum i kring um mig. Sumt
fólk spyr: Hvað ertu eiginlega að fara?
Hvað ertu að reyna að segja, drengur?
Aðrir skynja strax myndir í Ijóðinu.
Stundunt aðrar myndir en þær sem
ljóðið er sprottið af. Alveg eins og
þegar við horfum á skýin. Ég sé
ákveðna niynd í skýi. Þú sérð allt aðra
mynd i sama skýi. Enn aðrir sjá enga
mynd. Aðeins ský.”
Sessunauturinn kallar sig Sjón.
Heitir fullu nafni Sigurjón Birgir
Sigurðsson. Sjón er nentandi i Fjöl-
brautaskólanum i Breiðholti og setur
sanian Ijóð. Hefur reyndar gel'ið úl
þrjár ljóðabækur nú þegar. Sú siðasta
heilir Birgilta: ,,í höfuðið á kvenkyns-
hluta sjálfsins niins,” segir höfundur
'il skýringar.
Birgitla kom út rétt fyrir jól. Þar
áður kom Madonna. Fyrsta bókin bar
nafnið Sýnir.
,,í Madonnu eru eins konar stenin-
ingslýsingar. Birgitta er hins vegar til-
raunakveðskapur. Þar er ég að brjóta
upp veruieikann."
Augnaárátta
og súrrealismi
„Tvo bjóra takk.”
Við brutum upp veruleikann með
hnitmiðaðri en einfaldri beiðni. Konan
á Casino var með á nótunum.
Sjón eyddi jólum og áramótum i
Osló. Við hittumst á Casino rétt fyrir
áramótin. Þá hafði hann rápað frarri og
aftur unt stræti þessa stærsta sveita-
þorps heims. Lesið bækur, skoðað söfn
og kíkt í bíó. Filað fríið sitt. Um ára-
niótin ætlaði hann að horfa á Óla kóng
flytja heilsuræktarþjóðinni sinni nýárs-
boðskap i sjónvarpinu. ÓIi er maður
lesblindur. Hann á i basli með að koma
boðskapnum til skila skammlaust.
Sjón, vel á minnzt. Hvers vegna í
dauðanum kallar drengurinn sig Sjón?
Hann sem heitir svo frambærilegu
nafni?
Skýring á reiðum höndum.
„Vorið 1977 fór ég að leikna upp á
kraft. Nokkuð sem ég hafði ekki gert
áður. Ég teiknaði eitthvað sem ég taldi
alvarlegs eðlis. Fékk augnaárátlu.
Teiknaði hvert augað á fætur öðru.
Augu koniu viða fyrir i myndunum
minum. Stytlingin á nafninu minu, úr
Sigurjón í Sjón, passaði vel inn i hug-
myndaheiminn.”
Sjón dreypti á ölinu sínu. Hinum
megin borðsins sat maður sent skrifaði
i djöfli. Gaf sér þó tima til að reka
tungu í glasið sitt við greinaskil.
Hléið varð stutt. Skýrtngin á nafninu
Sjón var aldeilis ekki komin til skila
ennþá.
„Maður er nefndur Victor Brauner,
rúmenskur súrrealisti. Árið 1932
málaði Brauner sjálfsmynd þar sem i
hann vantar annað augað. Þann 27.
ágúst 1938 gerðist það í vinnustofu-
partii i Paris að tveir súrrealistar lentu i
slagsmálum. Victor Brauner gekk a
milli og ætlaði að stilla til friðar. Hann
fékk þá fiösku i hausinn og missti auga.
Þetta gerðist á ári tígursins sant-
kvæmt kínversku stjörnuspekinni. 27.
ágúst tveimur tigurárum siðar fæðist
Sigurjón — Sjón. Augnaáráttuna fékk
ég 1977. Þetta er allt i eðlilegu orsaka-
santhengi. Ég uppgötvaði það fyrir
hreina tilviljun þegar ég las um Victor
Brauner.”
Osló er eins
og nunna
Nafnið er komið á hreint. Ekki trúi
ég öðru. Ég spyr um áhrifin af því að
dvelja i Osló unt hríð.
„Róleg borg Osló. Reykjavík kúgar
mann nteira en Os|ó þegar gengið er unt
göturnar. Hér er ekki stórborgar-
bragur. Osló er eins og nunna sem er
komin að þvi að rjúfa eiða sina.
Revndar gerði ég eitt Ijóð fyrir jólin
rétt el'tir að ég kom hingað. Það er eina
ljóðið sem hér hefur orðið til fram að
þessu. Það fjallar um nunnu sem rýfur
helgan eið sinn og öðlast sjötta
skilningarvitið."
Sjón fer með Ijóðið Endurfæðing
nunnunnar:
„Nunnan
hefur bleika rósina á loft
fúlía af sæði lifi nýjum
drau mum
rýfur meyjarhaft sitt og
helgan eið
eignast sjötla skilningarvitið
l'uglsvængi og rödd
sem vitjar þin
i návist barna.”
Ég átti það til að
pikka og pikka
„Tvo bjóra takk.”
Veruleikinn var enn brotinn upp á
þessu augnabliki samtalsins. Konan á
C'asino var orðin málkunnug okkur
eftir svo mörg stefnumót við borðs-
hornið.
Meira að segja Halldór á Kirkjubóli
ntyndi fallasl Ijúfntannlega á, að rabb
vfir bjórglasi á vistlegu veitingahúsi
siðdegis á laugardegi er verulega mann-
bætandi. Nafni hans i Gljúfrasteini
kallar bjórinn pissuvatn. Líklega með
tiliiti til þess hve oft þarf að bregða sér
afsiðis og leggja skolpræsum til hráefni
við stifa neyslu drykkjarins. Likaminn
Heim á leið f T-bananum.
er skritin skilvinda. Hann er furðu snar
að skilja að gleðigjafa og úrgang í
bjórnunt.
Ein spurning i viðból til Sjóns:
Hvenær byrjaðir þú að selja saman
Ijóð?
„Ég hef alltaf haft gantan af vélrit-
un. Átti það til að pikka og pikka.
Smárn santan fór það sern ég pikkaði
að mótast. I mai 1978 datt mér i hug að
ég gæti ort og gefið út Ijóð! Fannst það
bókstaflega sjálfsagt mál. Ég slapp
alveg við það timabil sem sunt skáld
ganga í gegn um þegar þau velta fyrir
sér frant og aflur: „Er þetla frambæri-
legt? ”
Ég fór ti! Sigurjóns i Letri. Hann
prenlaði fyrstu bókina, Sýnir. Týpísk
byrjendabók. Allar þrjár bækurnar
kostaði ég sjálfur í útgáfu. Og sel þær
yfirleitt sjálfur.”
Lélegur sölumaður
„Lifi á listinni? Nei, alls ekki! Nei,
fjarri því. Ég hef ánægjuna af vinn-
unni. Og vonina unt að ég sé að skapa
eitlhvað varanlegt.
Annars er ég lélegur sölumaður á
eigin framleiðslu. Verð stundum vand-
ræðalegur þegar ég stend með pening-
ana í höndunum. Mér finnst ég jafnvel
vera að gabba menn til að kaupa. Helzt
vildi ég geta gefið hverjum sem hafa
vildi.”
Konan á C'asino Restaurant átli leið
frant hjá borðinu. Að skilnaði gáfum
við lienni kost á að bera okkur tvo
freyðandi i viðbót. Fengunt reikninginn
i kaupbæti. Á bakhlið hans vorunt við
boðnir velkomnjr á C'asino aftur:
Vi haaper De har hyggel Dent —
VEI KOMMEN IG.IEN. - ARH
,Sumt fólk spyr: Hvað ertu eiginlega að fara? Aðrir skynja strax myndir i Ijóðinu.
Tónlist
Ugglaust má deila um það hvenær
menn verði fyrstir til einhverra hluta,
en mér vitanlega voru þessir tónleikar
Williams Gregory fyrstu einleikstón-
leikar básúnuleikara á íslandi.
Básúnan hefur orðið útundan, þegar
samin hefur verið kammermúsik, allt
fram á þennan dag. Það má í raun
undarlegt þykja, þar sem básúnan er
elsta málmblásturshljóðfæri, sem
þekkt er í sinni núverandi mynd. Hún
mun hafa verið komin fram að
minnsta kosti í lok krossferðatima-
bilsins.
Ekki er hún
Básúnað ífyrstasinn
Tónleikar á Kjarvalsstöðum 31. janúar.
William Gregory básúnuloikari og Sveinbjörg
Vilhjálmsdóttir pianóleikari.
Efnisskrá: Camille Soint Soöns: Covotino op.
144; Josá Berghmans: La femme ð Barfoe
(Kono með skegg); Eugóno Bozz: Ballade op.
62; John Boda: Sonatina; Arthur Pryor:
Thoughts of love; Sejopon Sulek: Sonata.
talin lipur
William Gregory og Sveinhjörg Vilhjálmsdótlir.
Fáir telja básúnuna lipurt hljóð-
færi og hún hefur mátt gjalda þess
hversu auðvelt var að beita krafti
hennar en finu hliðarnar vandmeð-
farnar. Það var ekki fyrr en með
sólóbásúnuleikara J.P. Sousa,
Arthur Pryor, senr kallaður var
Paganini básúnunnar, að básúnunni
er rutt rúm sem einleikshljóðfæri.
Allar götur siðan hafa flestir þeir sem
samið hafa fyrir básúnu lagt sig í
framkróka við að sýna básúnuna sem
lýriskt hljóðfæri.
Öll verkin sem William Gregory
lék á þessum tónleikum voru frum-
samin básúnuverk. Elst „Thoughts
of Love” Pryofs og hið yngsta
„Sonata” Suleks, samin 1975, en
gæfi þó virst töluvert eldri. Svo voru
þar líka verk eins og „Sonatina”
tækifærin of fá. En tónn hans er
góður, lónmyndun glögg og legato-
leikur hans óvenju nákvæmur og
skýr, og hann er smekkvís i túlkun
sinni.
Sveinbjörg veitti honum gott lið.
Leikur hennar er fágaður, en hún
hugsaði kannski helst til of mikið um
að veita góðan sluðning og hélt þvi
fullmikið aftur af sér á þeim stöðum,,
sem píanóið mátti halda sig meira i
framlínunni.
Auk þess að vera merkilegl frani-
lag til íslenskra lónlistarmála voru
þessir tónleikar skemmtilegir.
Því mætti gjarnan gefa gaunt, að
ýmislegt er samið af núlímakammer-
músik með þátttöku básúnu og mér
fyndist William Gregory einnig eiga
það fyllilega skilið að fá að spreyla
sig á einhverjum skemmtilegum
básúnukonsert, eins og til dæmis
konsert Vagn Holntboes, með hljóm-
sveit. - EM
Johns Boda, en mér flaug nú í hug að
hún gæti allt eins verið eftir Karl O.
Runólfsson, svo nærri stóð hún hans
tónsköpunarmáta. Efnisskráin var
sem sé ekki beint nútimaleg, en hún
var að sama skapi erfið til flutnings.
Mætti gjarnan
blása „konsert"
William Gregory er afbragðs
básúnuleikari. Þess verður vart kraf-
ist að básúnuleikari hafi mikla og
langa einleiksreynslu, til þess eru