Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1913, Blaðsíða 48

52
Ársrit Ræktunarfjélags Norðurlands.
stund á jarðéplarækt, og það jafnvel í þeim löndum, þar
sem skilyrðin eru góð til að rækta korn og ýmsar aðrar
nytjurtir til manneldis. — Uppskeran af jarðeplum er þó
eigi meiri af sama flatarmáli í þessum löndum, en hún
getur verið hjer víða, svo sem síðar mun sýnt verða. —
Ræktun jarðepla á íslandi.
Stefán Stefánsson skólameistari segir svo í ritgerð sinni
»um kartöflur« í Búnaðarriti H. J. 2. árg. bls. 146—147:
»Sá sem fyrstur gróðursetti kartöflur hjer á landi, var,
eins og flestum er kunnugt, hinn alkunni fræðimaður og
ágæti búhöldur og garðyrkjumaður Björn prófastur Hall-
dórsson í Sauðlauksdal.* Pað var árið 1759** 6. dag á-
gústmánaðar. Þær náðu litlum þroska, þar sem svo var
orðið áliðið. Pó notaði hann þær til útsæðis árið eftir,
ásamt kartöflum, sem hann fjekk um vorið 1760 frá Dan-
mörku.***—Björn prófastur segir svo frá: »F*etta ár fjekk
jeg einnig kartöflur frá Höfn 4 júní. Eftir 14 daga til 3
vikur var grasið komið upp, enda var þá öndvegistíð um
vorið. Jeg hafði sett þœr i ýmsan jarðveg. Flest af þeim
setti jeg í feita jörð, en þær urðu ekki stórar, en þó
góðar til útsæðis, sumar setti jeg í sand, litið eitt bland-
aðan moldu, og urðu þær í meðallagi stórar, og nokkrar
setti jeg í magra og lausa jörð, sem var helmingur sand-
ur, en lá vel við sólu; uxu þær bezt og náðu vanalegri
stærð.« — Eftir þetta stundaði sjera Björn kartöfluyrkju
af miklu kappi ásamt annari matjurtarækt, og gerði alt,
sem í hans valdi stóð, til þess að vekja eftirtekt manna
* Sbr. -íslenzk garðyrkjubók« eftir M, H. Friðriksson, bls. 87. —
Þessa bók ætti hver bóndi að eiga. Einni krónu verður ekki bet-
ur varið en til þess að kanpa hana.
** Ekki 1758 eins og viða hefir staðið.
*** Korte Beretninger om nogle Försög til Landvæsenets og især
Haugedyrkningens Forbedring i Island etc. — Breve fra Björn
tlalldórsson til Magnús Ólafsson 1761. Kbh. 1765.