Frjáls verslun - 01.06.1952, Blaðsíða 3

um, að útvegsmenn komu með ágætan fiillverkaðan
,.klipfisk“ til verzlunar hans, sem þeir höfðu verkað
heima hjá sér.“
Sumarið 1781 voru flutt út frá Patreksfirði 130
skp. af fullverkuðum „klipfiski“, verkuðum eftir
Terraneufsaðferð, en það haust fiskaðist svo vel í
fjörðum og víkum vestra, að um nýjár 1782 var Hölter
húinn að fá 520 skp. af blautum saltfiski, sem átti að
þurrka til útflutnings um vorið. — Fyrir sérstakan
dugnað í því að koma þessari bættu fiskverkunarað-
ferð á, sem varðaði svo mjög hag almennings, sæmdi
„Hið íslenzka Lærdómslistafélag“ Hiilter kaupmann
verðlaunapeningi úr gulli, ,,sem fullverðskuldað heið-
urs- og virðingarmerki.411)
Peder Hiilter keypti ekki verzlunarstað sinn á Vatn-
eyri, en gekk í félag við Didrich liróður sinn um
kaup á Stykkishólmsverzlun. Eftir það fluttist hann
svo suður í Hólm og svo síðar til Kaupmannahafnar.
Hann var giftur danskri konu og voru þau barnlaus.
— Peder Hölter varð ekki gamall maður, aðeins 56
ára, og fórst með skipi sínu við Hafnarskeið. þegar
liann var á útsiglingu hauslið 1806. Skipið rak á
land í ofsaveðri og komust allir menn í bátinn nema
Hölter, en hann var afarfeitur maður og því orðinn
þungfær. Hann varð eftir í skipinu og meðan brimið
gekk yfir það, stóð hann lengi á þilfarinu, en örmagn-
aðist um síðir, og þegar veðrinu slotaði fannst hann
króknaður. — Espólín segir, að hann hafi verið skör-
ungur og gildur maður, og rausnarmaður mikill.2)
Didrieh Hölter var, eins og áður er getið, bróðir
Peder Hiilter. Hann var verzlunarstjóri konungsvezl-
unarinnar í Stykkishólmi, þegar verzlunin hætti, og
keypti verzlunarstaðinn þar í félagi við bróður sinn.
Hann var einn elzti starfsmaður verzlunarinnar og
hafði verið 37 ár í þjónustu hennar, þar af síðustu
13 árin verzlunarstjóri í Spákonufellshöfða ('Skaga-
strönd) og Stykkishólmi.3)
Fyrirrennari Didrich Hölters í verzlunarstjórastöð-
unni í Stykkishólmi var danskur maður, Nicolai Hof-
gaard að nafni, og er einkennileg þjóðsaga sögð í sam-
bandi við dauða hans.4) I kauptúninu hafði horfið
hani og ekki fundizt fyrr en eflir 4 eða 5 daga og átti
þá að hafa orpið eggi. Skömmu síðar varð Hofgaard
veikur og var því kennt um, að hann hefði látið
steikja handa sér þennan hana. Þegar hann hafði legið
í hálfan mánuð, var sent eftir Bjarna Pálssyni land-
---------- . T#TT1
1) Sbr. Rit Hins ísl. Lærdómslistafélags 1783, bls. 291.
2) Espólin: Árbækur XII, I.
3) Pontopidan: Handelsmagasiner.
4) Crímsstaðaannáll .1. S. 136 4to.
lækni, alla leið suður í Nes við Seltjörn, og kom
hann vestur. Um nóttina dó Hofgaard og var jarðaður á
Helgafelli í byrjun september 1763. — í Helgafells-
kirkju er stór koparskjöldur yfir kirkjudyrunum og
er þar á grafskrift yfir þennan mæta mann. —
Fyrstu árin, sem Didrich var sjálfstæður kaupmað-
ur, var hann búsettur í Stykkishólmi og efnaðist þá
drjúgum, því að hann var hagsýnn kaupmaður, en
um leið orðlagt valmenni. Síðar Huttist hann til Kaup-
mannahafnar og dó þar. Eftir dauða hans tók Peder
bróðir hans við Stykkishólmsverzlun og rak hana einn
meðan hann lifði, en þegar hann drukknaði 1806,
keypti Ólafur Thorlacius á Bíldudal hana og tók Bogi
Benediktsen við lienni. —
Verzlunarstjóri Höllers-bræðra í Stykkishólmi var
Páll Oddsron Hjaltalín, bróðir síra Jóns á Breiða-
bólsstað og Hans Hjallalín kau[)manns á Stapa. Hann
var mjög mikilsvirlur maður og bjó í Grunnasundsnesi,
en í landi þeirrar jarðar hefur kaupstaðurinn bvggzt.
Hölters-bræður voru þrír: Peder, Didrich og Lars,
sem var beykir í Grundarfjarðarkaujjstað, en bjó síðar
í Melrakkaey fyrir utan Stykkishólm og dó þar. Af
tveimur bræðranna eru ættir komnar hér á landi.
Martha, dóttir Didrichs, sem var góð kona,') giftist
Stefáni amtmanni Stephensen á Hvanneyri, en hann
var, eins og kunnugt er, einn sona Olafs stiflamt-
manns. Af þeim eru komnir Stephensenarnir í Dan-
mörku. þ. á. m. Westy Stephensen þjóðbankastjóri, og
svo var síra Hannes Stephensen á Innra-Hólmi sonur
þeirra. — Lars Hölter var giftur íslenzkri konu af
göfugum ættum, Guðrúnu Þorbergsdóttur, og áttu þau
2 dætur, en af þeim eru góðar ættir komnar hér á landi.
f sambandi við tilraunir Peder Hölter á Patreks-
firði til bættrar fiskverkunar má geta þess, að fleiri
verzlunarstjórar einokunarverzlunarinnar á Vestfjörð-
um fetuðu í fótspor hans; þannig var það með Didrich
Petersen á Bíldudal. Hann beitti sér mjög fyrir bættri
verkun á fiski í Arnarfirði og tók upp þá nýbreytni að
veita sjómönnum verðlaun fyrir bezta „klipfisk“-verk-
un. Verðlaunin voru 10—11 lld. lil þeirra, sem verk-
uðu bezt fisk sinn. — Þetta mun vera fyrsta ástæðan
til þess, að saltfiskur frá Bíldudal þótli bera af öllum
öðrum fiski og það svo, að jafnvel allur velverkaður
fiskur frá íslandi fékk heitið „Bíldahlsklipfisk.“ Did-
rich Petersen fékk verðlaun frá „Hinu íslenzka Lær-
dómslistafélagi“ fyrir þessa framtakssemi sína, og var
það stærsti verðlaunapeningur félgsins úr silfri.0)
5) Espólín: Árbækur XII, I.
6) Rii Hins ísl. La'rdómslistafélaíís 1785, l)ls. 300.
FRJÁLS VERZLUN
55