Frjáls verslun - 01.06.1952, Blaðsíða 8

INGVAR N. PÁLSSON :
LÍFEYRISSJÓÐUR VERZLUNARMANM
Mér er það ljóst, að þessu málefni verður ekki gerð
full skil í stuttri blaðagrein, enda tilgangurinn ekki
annar en sá, að vekja máls á því, ef ske kynni, að það
gæti orðið ujjphaf þess, að málið yrði athugað og væri
gaman, ef rannsakaður yrði möguleikinn fyrir slíkri
sjóðsstofnun meðal verzlunarstéttarinnar.
Þar sem ég er ekki viss um, að allir geri sér grein
fyrir því um hverskonar sjóð er hér að ræða, skal ég
fyrst með nokkrum orðum skýra frá honum. Mun ég
ekki fara ítarlega út í reglur og lög fyrir slíkan sjóð,
enda gerist þess ekki þörf á þessu stigi málsins. Mun
ég aðeins skýra lítillega tilgang hans og framkvæmd,
en minnast síðan Iauslega á hugsanlegan möguleika
fyrir slíkum sjóði meðal verzlunarfólks.
Lífeyrissjóður starfsmanna ríkisins saman stendur
af öllum þeim, sem laun taka hjá ríkinu og ráðnir eru
til ekki skemmri tíma en eins árs, og greiða þeir
ákveðna prósenlutölu af kaupi sínu, sem nú er 4%,
í sjóðinn mánaðarlega. Síðan greiðir einnig ríkið
(kaupgreiðandinn) aðra ])rósentutölu í sjóðinn, sem
nu er 6% af kaupi hvers starfsmanns, á viðkomandi
nafni. Þannig leggjast 10% af kaupi hvers sjóðs-
aðila í sjóðinn mánaðarlega. Gjaldkerar, hver á sín-
um stað, annast innheimtuna, en Tryggingarstofnun
ríkisins sér um daglegan rekstur fyrir sjóðinn.
Fé það, sem þannig kemur í sjóðinn, er síðan ávaxt-
að á ýmsan hátt, m. a. í tryggum verðbréfum og veð-
skuldabréfum með veðrétti í fasteignum, og munu vera
sérstök fyrirmæli um lánveitingar til íbúðarhúsbygg-
inga fyrir meðlimi sjóðsins. Er mér meðal annars
kunnugt um það, að aðilar að þessum sjóði hafa getað
komi yfir sig húsi eða íbúð án teljandi erfiðleika sök-
um þess, að þeir hafa fengið svo hagkvæm lán úr sjóði
þessum.
Síðan eru reglur fyrir útborgun úr sjóðnum, sem
greinast í örorkustyrk, ellilífeyri, og svo endurgreiðslu
úr sjóðnum. Tel ég ekki nauðsynlegt að fara nánar
út í þau atriði að sinni. enda geri ég heldur ekki ráð
fyrir því í fljótu bragði, að hægt væri að fylgja regl-
um þeim, sem að því lúta, nema að litlu leyti, jafnvel
þótt slíkur sjóður kæmist á meðal verzlunarfólks.
Spurningin er þá þessi, hvorl möguleikar væru fyrir
því að koma á fót einhverjum sjóði meðal verzlunar-
fólks, á svipuðum grundvelli og ég hef nefnt, þóti :
smærri mynd væri.
Að því er mér virðist er aðeins ein leið til þess að
úr því gæti orðið, en 'hún er sú, að fá kaupmenn
(launagreiðendur) til þess að fallast á að greiða á-
kveðna upphæð á laun verzlunarfólks. Kæmi þetta
auðvilað fram sem kauphækkun, en þó þannig að þessi
upphæð yrði lögð í hinn umrædda sjóð. Ekki geri ég
ráð fyrir því, að hægt væri að fá þá til þess að greiða
6% á kaup eins og ríkið gerir, að minnsta kosti ekki
fyrst í stað, en ef þeir myndu fallast á að greiða í
þessu skyni, þó ekki væri meir en l. d. 2% af launum
verzlunarfólks, þá væri stórt spor stígið í rétta átt.
Með hliðsjón af þessu mætti síðan ákveða, hvort þeir,
sem þessi hlunnindi fengju, greiddu sömu eða ein-
hverja aðra prósentutölu í sjóðinn. Á þennan hátt
myndi tryggt, að allir yrðu skyldaðir til þess að gerast
sjóðsaðilar. Féð skyldi síðan ávaxtað á líkan hátt og
að framan greinir, og skyldi verzlunarfólk að öðru
jöfnu hafa forgangsrétt til lántöku.
Ekki geri ég ráð fyrir því, eins og ég gat um áður,
að þessi sjóður gæti verið notaður til ellilífeyris eða
örorkustyrks, eins og sjóður ríkisstarfsmanna. Þó
mætti athuga þá hlið málsins nánar. Hins vegar mælti
fara ýmsar aðrar leiðir í því sambandi. Vil ég nefna
aðeins sem dæmi, að hægt væri að fara þá leið, að
sjóðsaðila yrði greidd ákveðin prósenta, segjum til
dæmis 50% eða 60% af því, sem hann á í sjóðnum, á
vissu árabili, t. d. eftir fimm eða tíu ár o.s.frv. Fengi
sjóðsaðili endurgeidda ákveðna prósentu af því, sem
hann og launagreiðandi hafa greitt í sjóðinn til þess
tíma, annaðhvort án eða þá með einhverjum vöxtum.
Framh. á bls. 62.
60
FRJÁLS VERZI UN