Frjáls verslun - 01.06.1952, Blaðsíða 10

Ný lög til höfuðs verzlunarstéttinni.
„Heimilt skal verðgœzlustjóra aS birta nöfn þeirra,
sem verSa uppvísir að óhóflegri álagningu á vörur eöa
þjónustu.“
Nýlega hafa verið sett lög, |>ess efnis að hamla á
móti óeðlilega hárri álagningu á einstökum vöruteg-
undum, og viðurlög þeirra helzt þau að hræða menn
með ærumissi, frá slíkum freistingum. Þessum lögum
mun vera stefnt gegn innflytjendum vara fyrst og
fremst. Það er ekki hægt að komast hjá því að henda
á nokkurra hættu, sem í þessu getur falizt fyrir kaup-
menn.
1 óskorðaðri samkeppni um innflutning og sölu á
vörum fer ekki hjá því að misjöfn innkaup séu gerð,
og kemur það oftast ekki í ljós fyrr en kaupandinn
hefur fellt sinn dóm um verð og vörugæði. Sá dómur
er venjulega réltur hvað allar almennar vörur snertir
og verður ekki áfrýjað. Auk þessara venjulegu vara
eru svo allskonar vörur, sem háðar eru duttlungum
stöðugt hreyttrar tízku, bundnar árstíðum og atvikum.
og oft óseljanlegar eða illseljanlegar nema á hinu rétla
augnabliki. Þetta þekkja allir, sem við vefnaðarvöru-
verzlun fást.
Þegar þessar staðreyndir eru hafðar í huga, þá sjá
allir, að það kemur að því að fjármagn fyrirtækjanna
festist æ meir í slíkum vörubirgðum, og verður þá ekki
hjá því komist að lo=a féð úr þessum vörum með ein-
hverju móti.
Sú eina aðferð, sem kaupmenn þekkja til þess að
selja þessar vörur er að ,,halda útsölur“ sem kallað
er, lækka verð varanna svo mikið að fólk kaupi þær
vegna hins lága verðs. Það er algengt að söluverð
slíkra vara sé langt undir innkaupsverði og stundum
er það aðeins hluti þess verðs, sem kaupmaðurinn
greiddi u|>phaflega fyrir þær.
Þegar maður hefur áttað sig á þessu, sem líka er
staðreynd, þá verður manni á að spyrja: Hvað her up]>i
tjón kaupmannsins af kaupum og sölu þessara vara?
Erum við þá komin að kjarna málsins hvað hin nýju
lög snertir.
Til þess að bera uppi skakkaföll af illseljanlegum
vörum eins og áður er lýst er enginn tekjustofn annar
en álagning á aðrar vörur.
1 allskonar innflutningsverzlun, þar sem keypt er
frá mörgum löndum, getur margt orðið til þess að
hægt er að komast að óvenjulega góðum kaupum á
vörum, og það eru óskráð lög þar sem frjáls verzlun
ræður ríkjum, að slíkar vörur beri uppi tapið á öðrum
vörum, eða með öðrum orðum, á vörur, sem keyptar
eru á sérstaklega hagstæðu verði, er lögð meiri verzl-
unarálagning. Hjá þessu er ekki hægt að komast, þegar
verzlunarálagningin er almennt mjög lág og ekki held-
ur æskilegt, að heildarálagningin sé hækkuð til þess
að komasl hjá þessari verðjöfnun.
Afleiðingin af þessu verður sú, að verzlanir, sem
inna af hendi góða þjónustu í hvívetna, geta auðveld-
lega lent í gini hinna skammdrægu laga, algjörlega
að ósekju, og verða kaupmenn í einu og öllu að trevsta
á framkvæmdahæfni þeirra, sem laganna eiga að gæta,
því að í fæstum tilfellum yrði sambandið milli þess-
ara mála, fem hér hefur verið lýst, tekið til greina
fyrir rétti.
Það sézt líka á framanrituðu, og er sjálfsagt að
viðurkenna, að þeir, sem eiga að gæta laganna, hafa í
sumum tilfellum mjög erfiða aðstöðu til þess að gera
út um það hver sé raunverulega sekur og hver ekki.
Allt ber að sama hrunni með það, að lagasetningar
sem þessar eru jafnan mjög hæpnar og koma venju-
lega ranglátlegar niður en dómur fjöldans, sem ætti
helzt að duga.
Því fer fjarri, að tilgangur þessarar greinar sé að
hera blak af þeim, sem rauverulega taka óhóflega
álagningu. Hér er aðeins bent á eitt stórt dæmi, sem
sannar, hve varlega og af miklum skilningi ber að
framfylgja svona lögum.
Væntanlega verður j>etta sjónarmið hafl í huga, j>eg-
ar ráðherra setur reglur um framkvæmd laganna.
Lífeyrissjóður verzlunarmanna.
Framh. af bls. 60.
Sömuleiðis mætti hafa ákveðinn hámarksaldur fyrir
þátttöku, og skyldi sjóðsaðili j>á fá alla upphæðina
greidda. Haitti aðili verzlunarstörfum, fær hann alla
upj>hæðina greidda og ef sjóðsaðili deyr, þá fá eftir-
lifandi ættingjar innborgaða upphæð. Ekki er mögu-
legt að gera sér grein fyrir |>ví að órannsökuðu máli,
hversu miklar vaxtatekjurnar myndu verða, en þó er
ástæða til að ætla, að þær myndu í öllu falli nægja til
þess að greiða |>ann kostnað, sem þelta myndi útheimta
og ef til vill einhverja vexti á innstæður.
Eins og ég gat um i u]>]>hafi, er hér aðeins stiklað á
stóru, en þó vænti ég þess, að menn hafi getað gert
sér grein fyrir þessu málefni. Sjálfur er ég sannfærð-
ur um, að slíkur sjóður gæti orðið til mikils gagns
fyrir verzlunarstéttina í heild og heiti ég á stjórn Verzl-
unarmannafélagsins og aðra verzlunarmenn að taka
málið til athugunar.
Ingvar N. Pálsson.
62
FRJÁLS VERZLUN