Frjáls verslun - 01.10.1958, Page 12

Enn um jafnvœgi
í síðasta hefti Frjálsrar Verzlunar birtist grein
sem nefndist: „Jafnvægi í byggð landsins og fjölg-
un þjóðarinnar“. Dagblaðið Tíminn birti hinn 15.
júlí forystugrein, 'sem augljóslega var að mestu
byggð á fyrrncfndri grein í Frjálsri Verzlun. Sunnu-
daginn 20. júli endurprentaði Tíminn svo forystu-
greinina, í þættinum „Skrifað og skrafað“, og bætti
nokkru við. Þetta hefði auðvitað verið mjög vel
þegið, ef blaðið hefði getið þess, að það byggði
hugleiðingar sínar á grein, sem birzt hafði í ákveðnu
tímariti skömmu áður, en á það var ekki minnzt
einu orði. Er þetta aðeins eitt dæmi um það á
hvaða stigi íslenzk blaðamennska er í dag. En
um það mun ekki rætt frekar að sinni.
Margt bendir til þess að æ fleiri aðhvllist þá
skoðun að stefnubreytingar sé þiirf varðandi upp-
byggingu atvinnulífs í ýmsum landshlutum. „Út-
nesja- og afdalastefnan“, sem miðast við það, að
þeir, sem búa við mjög erfið skilyrði frá náttúr-
unnar hendi, skuli hafa sem jafnasta aðstöðu við
aðra landsmenn er algjörlega óraunhæf, einkum
vegna þess hve örfámenn íslenzka þjóðin er og land
licnnar stórt og harðbýlt. Þótt það sé auðvitað
fögur hugsjón, að allir geti unað glaðir við sitt í
sveit forfeðranna, þá höfum við alls ekki efni á að
gera slíkt mögulegt, jafnáköf og þjóðin er í efna-
legar framfarir.
Svo ber einnig að athuga, að ekki er víst að
eintóm mannúð og ást á átthögunum liggi alltaf
að baki, þegar margvíslegir lagakrókar og mikið
opinbert fé er notað til að styrkja byggðarlög, sem
litla framtíð eiga fyrir sér. Stjórnmálabaráttan hef-
ur sínar dökku hliðar eins og alkunna er og ])ví
óheiðarlegri sem hún reynist, þeim mun meira kost-
ar hún þjóðina.
í umræðum um þessi mál þurfa menn að gera
Erfiðleikar og úrræði
Frh. ai bls. 1
vandaniálanna takist, er að þjóðin, allar stéttir
hennar og einstalclingar, geti treyst því að fyllsta
réttlœtis sé gœtt, engum mismunað, engum
ivilnað, því að hlutdrœgni og ranglæti munu ella
fljótlega kasta rekunum á úrræðin, hversu snjöll,
sem þau Jcynnu að öðru Jeyti að vera.
sér sem Ijósasta grcin fyrir því, að aðstæðurnar eru
nú allt aðrar en fyrir nokkrum áratugum. Þegar
vegir þ(‘kktust varla, engin orkuver voru til,
kennslu- og heilbrigðismálaþjónusta af skornum
skammti o. s. frv., þá skipti það miklu minna máli
fyrir ])jóðina þótt byggðin væri mjög dreifð. Kostir
þéttbýlisins voru mjög fáir í þá daga, en nú er
það undirstaða þess að hægt. sé á hagkvæman hátt
að nýta gæði framfaranna í tæknilcgum og félags-
legum efnum.
Ef opinberir aðilar á íslandi drægju mjög úr af-
skiptum sínum af efnahagslífinu, bendir margt til
þess, að góð aðstaða og þróttmikið atvinnulíf höfuð-
borgarinnar myndi á næstu áratugum draga til sín
mikinn meirihluta allra landsmanna. Þótt frjáls-
ræði leiði oft til beztrar Iausnar, má draga í efa
að svo yrði í þessu tilfelli, þar sem sumir staðir
gætu reynzt hafa ýmsa af kostum Reykjavíkur, ef
þeir fengju tækifæri til að vaxa (og hér er aðeins
rætt um efnahagslífið, en fleiri hliðar eru auðvitað
á þessu máli).
En þessi skoðun má ekki leiða til réttlætingar
á öllu því, sem gert hefur verið í hinum svonefndu
„jafnvægismálum“, þvert á móti vcrður að breyta
um stefnu og gera sem flestum ljóst, að það er
einmitt þéttbýlið, sem hvers konar jafnvægi í
byggðinni verður að byggjast á, enda mun þá
dreifbýlið í nágrenninu þróast eðlilega. Af mikilli
vandvirkni og þekkingu verður að velja þá staði,
sem telja má að þjóðfélaginu sé fyrir beztu að
eflist, og síðan þarf að veita til þeirra opinberu fé og
einkafjármagni eftir því sem tök eru á hverju sinni.
Ef þessi stefna yrði tekin upp, í stað hinnar lam-
andi „hreppapólitíkur“, væri stórt skref stigið til
Iieilbrigðrar framþróunar.
Valdimar Kristinsson
12
FRJALSVERZLUN