Frjáls verslun - 01.09.1959, Page 31

eitt af þessum nýju, fjölvirku lyfjum, sem jafnvel
ég þekkti nafn á, töflur, tvær á fjögurra klukku-
stunda fresti, oftar ef þörf krefur — hann lá senni-
lega fyrir dauðanum. Hvernig skyldi honum vera
innanbrjósts? Skyldi hann taka örlögum sínum með
karlmennsku og ró, eða lá hann í móki, rænulítill
og gcrði sér ekki ljóst hvert bar? Eða varðist liann
ásókn þcss vígharða með ljáinn af því ofurmann-
lega viljaþreki, sem örvæntingin cin gctur veitt?
Og konan — töflur, settar saman iir þrem efnum,
cin tafla, þrisvar á dag — var það aðeins stundar-
kvilli, sem olli lienni hvimlciðum óþægindum
kannski líka tízkukrankleiki meira eða minna
ímyndaður til afþreyingar og sálubótar, cllegar eins-
konar forsmekkur að æ beiskari bikar, sem hún
hlaut að drekka í botn, ef lil vill byrjunarstig að
langvarandi og kvalafullu banameini? Og ef hún var
sér þess meðvitandi — gckk hún þá að störfum
sínum og lét sem ekkert væri, heilsaði vinkonum
sínum kannski með enn glaðara brosi en nokkru
sinni fyrr, leyndi sína nánustu þjáningum sínum
og kvíða með fórnandi ástúð og ef til vill dálítið
ýktri glaðværð? Iláði hún helstríð sitt hverja nótt
og reikaði um á daginn, föl og fá eins og sín eigin
vofa, eða reyndi hún að gleyma því við dufl og
dans og kepptist við að tæmi hvern nautnabikar í
grunn á meðan enn vannst tími til?
Nei, varð mér liugsað, þegar maðurinn á í hlut
verða allar tilgátur út í bláinn jafnvel þótt nokkr-
um forscndum sé á að byggja; engar tvær mann-
verur eru öldungis eins gerðar og svara því ekki
heldur sömu afstöðu á einn og sama hátt; fyrir
bragðið getur enginn sett sig í annars spor. Eðlis-
þættir hvers einstaklings eru ofnir svo marg-
slungnum þráðum og margvíslega, að enginn getur
vitað fyrir viðbrögð hans hverju sinni, hvorki i gleði
né sorg, ást né hatri, vellíðan né þjáningum, sigri
né ósigri; hver og einn setur sér ósjálfrátt eigin liig
og leikreglur, beitir sínum eigin vopnum og baráttu-
aðferðum og verður því, þrátt fvrir nokkur sameig-
inleg cinkenni, hvergi skipað í sveit nema með sjálf-
um sér. Og mér varð litið á taflmennina, þessar
kjánalegu renndu tréfígúrur, svartar eða hvítar, sem
þegar ris þeirra varð mest urðu leiksoppar tveggja
stríðandi aðila cr fylktu þcim andstætt cftir lit,
skákuðu þeim síðan fram um afmarkaða reiti, hvíta
eða svarta, samhvæmt ófrávíkjanlegum reglum cft-
ir því sem lögun hverrar fígúru sagði til uin; drápu
þær hver fyrir öðrum, fórnuðu þeim fyrir vinnings-
von er snerti þær sjálfar ekki hið minnsta, og þær
höfðu ekki einu sinni hugmynd um að þær væru
þátttakendur í þýðingarlausum átökum, sem engu
skipti hvernig lyktaði cða hvort þau snerust upp í
endalausa og meiningarlausa þráskák. . . .
Svefnhöfginn gerðist sífellt áleitnari; það Icit út
fyrir að heimspekilegar huglciðingar væru álíka lítt
vckjandi hvort sem þær voru manns eigin eða ann-
arra. Eg fór því enn að glugga í dulmálstáknin á
seðlunum. Og þá var það, að ég þóttist allt í cinu
skynja, að ég væri ekki einn inni lengur; kenndi
óljóst að einhver stæði fyrir aftan mig, læsi yfir
öxl mér á lyfseðlana, sem ég var að glugga í. Ég
geri ráð fyrir að fleiri en ég hafi á stundum kennt
hins sama þegar þeir sátu einir við lestur eða skrift-
ir og allt var hljótt, og brugðizt við því á svipaðan
hátt. Sagt við sjálfa sig að þetta væri hugarburður
og ekkert annað; dyrnar lokaðar, hvorki hcfði
heyrzt fótatak né þrusk og það stríddi því ekki
aðeins gegn heilbrigðri skynsemi heldur væri það
og beinlínis hlægilegt að fara að láta undan þeirri
óskiljanlegu löngun að líta um öxl. Reynt síðan
árangurslaust að einbeita huganum að lestrinum
eða skriftinni, lilustað eftir andardrætti, og loks
þegar löngunin var orðin svo sterk að ekki varð
lengur þrjózkazt við, litið um öxl og sannfærzt um
það sem var í rauninni alltaf vitað mál — að þar
var ekki nokkur lifandi sála. Þannig var það og
með mig að þessu sinni, nema hvað sá var munur-
inn, að þegar ég leit aftur fyrir mig — þá stóð
hann þar. . . .
Hár maður vexti, dálítið lotinn í herðum, hold-
skarpur, toginleitur, kollvikamikill, dökkt hárið all-
mjög tekið að grána í vöngum og þynnast nokkuð.
yfir háu og hvelfdu enninu, augnabrúnirnar loðn-
ar og slútandi en þar sem hann stóð utan við jað-
ar ljósflóðsins gat ég ekki greint andlitsfall hans
nánar. Ekki gat ég hcldur greint klæðaburð lians,
nema livað fötin voru dökk að lit, féllu vel að
grönnum líkamanum, en sýndust talsvert vclkt eins
og eftir langt ferðalag. Hann vcitti því víst enga
athygli að ég hafði litið við og starði spyrjandi á
hann, því að hann hafði ekki augun af lyfseðlin-
um, sem ég var áður að glugga í. Og þegar liann
tók til máls var röddin lág, hlutlaus og hljómvana,
cinkennilega eðlistengd húmrökkrinu, sem tók við
þar sem ljósflóðið undan hlíf skrifborðslampans
þraut, öldungis eins og hann sjálfur virtist í ætt
við skuggana, sem héldu sig í hljóðri þyrpingu úti
í rökkrinu; eins og á stóð var sú skýring meira að
segja nærtækust að einhver þeirra hefði allt í einu
FRJALS VERZLUN
31