Frjáls verslun - 01.11.1960, Blaðsíða 2

Hjálmar R. Bárðarson, skipaskoðunarstjóri:
Sfálskipasmíðar
á íslandi
Iðnaður hefir þróazt mjög ört hér á landi und-
anfarna áratugi, og er nú svo komið, að í mörg-
um iðngreinum stendur íslenzkur iðnaður óefað
jafnfætis mörgum erlendum iðnaði. — Ein er
þó sú iðngrein, sem hér hefir átt erfitt upp-
dráttar, en það er stálskipasmíði. Þessi stað-
reynd er þeim mun athyglisverðari, sem aug-
ijóst er, að fáar iðngreinar, ef til vill að undan-
skildum fiskiðnaði, eru í eðli sínu jafnnátengd-
ar aðalatvinnuvegi okkar, fiskveiðunum. Það er
því ekki úr vegi að hugleiða lítið eitt, hvað veld-
ur — og hvað hægt er að gera til úrbóta í þ'essu
máli.
Að vísu hefir hér um langan aldur verið unn-
ið að smíði íiskiskipa úr tré, og verður að telja
að sú iðngrein standi hér föstum fótum, þótt
stundum hafi verið smíðuð hér heima tiltölu-
lega fá tréskip, miðað við þau, er samtímis voru
smíðuð erlendis fyrir ísienzka kaupendur. Ýmis-
legt má fram telja, sem ástæður fyrir því, að
við ekki höfum verið sjálfum okkur nógir í smíði
tréfiskiskipa til endurnýjunar flotanum, en fyrst
og fremst mun hér vera um að ræða fjárhags-
legt vandamál, en ekki tæknilegt. — Óraunhæf
skráning íslenzkrar krónu hefir valdið því, að
tréfiskiskip keypt erlendis hafa orðið kaupend-
um verulega ódýrari, en skip af sömu stærð og
gerð smíðuð hérlendis. Eiiendar skipasvníða-
stöðvar hafa getað boðið íslenzkum kaupendum
lán til nokkurra ára, vegna áhuga þarlendra
stjórnarvalda á útflutningsaukningu þessarar
atvinnugreinar. — Þrátt fyrir þessa erfiðu sam-
keppnisaðstöðu, hafa ýmsar íslenzkar skipa-
smíðastöðvar haldið áfram smíði tréskipa og
ber óefað að þakka það viðurkenndum gæðum
íslenzkra tréskipasmíða. Um það mun öllum
bera saman, sem til þekkja, að tréskip smíðuð
hér innanlands séu ekki að vinnugæðum síðri
þeim, er smíðuð hafa verið erlendis, og eflaust
jafnbetri, enda sumar erlendu stöðvanna óvanar
okkar kröfum og óskum.
Stálskipaviðgerðir hafa farið fram hér á landi
um tugi ára. Þær hafa þróazt nokkuð á undan-
förnum árum, og þótt útbúnaður og vinnutil-
högun sé enn að ýmsu leyti frumstæð og óhent-
ug, þá eru vinnugæði einnig á þeim vettvangi
yfirleitt sambærileg við eiiendar viðgerðir. Hins
vegar veldur óhentug aðstaða til skipaviðgerð-
anna oftast lengri viðgerðartíma og dýrari við-
gerðum, þegar um stærri verkefni er að ræða,
einkanlega vegna ónógra og ófullkominna lyfti-
tækja og flutningatækja á skipaviðgerðarstöðv-
um, sums staðar einnig vegna þrengsla.
Fram til þessa dags hafa aðeins tvö stálskip
verið smíðuð hér á landi, dráttarbáturinn Magni
fyrir Reykjavíkurhöfn og björgunar- og varð-
skipið Albert fyrir Landhelgisgæzluna. Smíði
Magna var lokið árið 1955 og Alberts 1957. —
Saga íslenzkrar stálskipasmíði er því ekki löng, né
heklur viðburðarík. Þó langar mig til að minnast
nokkrum orðum á upphaf þessara mála. Þegar
ég í ársbyrjun 1947 kom heim að afloknu námi
og starfi í skipasmíðastöðvum erlendis og réðst
sem skipaverkfræðingur til Stálsmiðjunnar hf.
í Reykjavík, var langt frá því, að almenn bjart-
sýni ríkti varðandi nýsmíði stálskipa hér á
landi. Innflutningur efnis og tækja var liáður
leyfum, og fjárfestingarleyfi þurfti til allra fram-
kvæmda. Stálsmiðjan var þó þá það fyrirtæki
íslenzkt, sem átti stytzt í land að geta byrjað
smíði stálskipa. Það fyrirtæki hafði þá lengi
hafjt með höndum stórviðgerðir á stálskipum,
2
FRJÁLS VERZLUN