Frjáls verslun - 01.11.1960, Blaðsíða 7

viðgerða á skipum. — Ég vil því ræða lítið eitt
nánar um smíði bolsins.
Fyrst skal það tekið fram, að til að smíða
stálskip upp að 250 brúttórúmlestum þarf mun
veigaminni tæki, en til smíði stærri skipa. Bönd-
in má beygja köld, og með tilkomu rafsuðunnar
er hægt að haga þannig plötum, að tiltölulega
fáar plötur þurfi að vera tvíbognar. Til smíði
bolsins myndi á mörgum stöðum hér á landi
henta bezt samvinna tréskipasmíðastöðvar og
vélsmiðju staðarins. — Línuteikning og uppmæl-
ing fyrir bandaloft fylgir teikningum skipsins.
Tréskipasmiðirnir eru vanir að teikna böndin í
fullri stærð á gólfi. Böndin, sem eru stálvinklar,
má beygja köld með tiltölulega einfaldri beygivél,
sem vélsmiðjurnar geta smíðað sjálfar, eða eiga
jafnvel sumar þegar til. Böndin eru borin jafn-
óðum við bandateikninguna á gólfinu. Aftur-
steí'ni og framstefni eru rafsoðin saman, og síð-
an sett á kjölinn, bönd reist, og efsta plöturöð
sett upp. Að þessu loknu taka tréskipasmiðir
mót af plöturöðunum á staðnum, eins og gert er
þegar stunginn er út planki á tréskipi, og þeir
smíða úr tré mót af plöturöndunum. Eftir þessu
móti brenna járnsmiðirnir til plötu fyrir plötu
og rafsjóða við böndin, eftir að platan hefir verið
völsuð til. — Þetta kann að þykja flókið, þeim
sem ekki þekkja til, en ég veit að iðnaðarmönn-
um, sem fengizt hafa við viðgerðir stálskipa,
svo og tréskipasmiðum skilst, að þetta — hér
á landi lítt þekkta — þrep yfir í smíði stál-
skipa, er ekki eins erfitt að stíga og virzt hefir
til þessa.
T’að er að sjálfsögðu rétt, að enn höfum við
ekki nægan fjölda þeirra iðnaðarmanna, sem
þarf til að smíða verulegan fjölda stálfiskiskipa,
en hins vegar er ekki vafi á því, að með því að
hefja smíði slíkra skipa í smáum stíl fyrst, þá
mun þessi grein iðnaðar, sem er brýn nauðsyn
fyrir siglinga- og fiskveiðiþjóð, þróast fyrr en
varir.
Undanfarið hefir oft verið rætt um nauðsyn
á uppbyggingu stóriðnaðar í landinu. Ekki ber
að efa, að slík stóriðja gæti treyst mjög fjár-
hagsgrundvöll íslenzku þjóðarinnar. En á sama
tíma streyma til landsins mörg gla^sileg fiski-
skip, keypt hingað af erlendum iðnaði, sem við
með tiltölulega litlum tilkostnaði gætum flutt
inn í landið að nokkru leyti. Sparaður erlendur
gjaldeyrir vegna innlends iðnaðar hlýt.ur að vera
jafngóður og aflaður gjaldeyrir. Sagt er að við
þurfum ný atvinnufyrirtæki, sem skapað geta
vinnu og gjaldeyri. Stálskipasmíðin getur þann-
ig skapað bæði vinnu og gjaldeyri, og hægt er
að hafa þann iðnað staðsettan víða um land, til
atvinnuöryggis í hafnarbæjum, ekkert síður ut-
an Reykjavíkur og nágrennis. Eg tel hins vegar
að vinna beri að þróun þesSarar iðngreinar
markvisst, en án stórra stökkbreytinga. Við höf-
um þegar í landinu kunnáttumenn í öllum þeim
greinum, sem þörf er á til að byggja upp stál-
skipasmíðaiðnað (fiskiskijja), allt frá því fyrstu
teikningar eru gerðar, þar til skipið er tilbúið
til veiða. Okkur er því ekki þörf erlendrar tækni-
aðstoðar á þessum vettvangi, ef aðeins stuðlað
er skipulega að framþróun málanna. Þótt sjálf-
sagt sé að taka vel hverjum þeim erlendum
stálskipaiðnaðannanni, sem hér vill setjast að,
þá tel ég þannig rétt að byggja stálskipaiðnað
hér á íslenzkri reynslu, þannig að um eðlilegan
vöxt og þróun verði að ræða út frá þeim grund-
velli, sem annar íslenzkur iðnaður hefir þegar
lagt og nú stendur hér föstum fótum. Eftirlit
með smíði slíkra stálskipa myndi hérlendis verða
í höndum Skipaskoðunar ríkisins, eins og nú er
um smíði tréskipa. Hefir skipaskoðunin þegar
eignazt röntgenrannsóknartæki, sem fær eru um
að taka myndir gegnum stál, svo að rannsaka
má gæði rafsuðu í skipum og gufukötlum. Tæki
þessi voru fyrst notuð við varðskipið Albert.
en síðan hafa verið lítil verkefni fyrir þau, nema
helzt við brúasmíði.
Stálskipasmíðaiðnaður á Islandi verður að
teljast á frumstigi enn þann dag í dag. Eg hefi
hér að framan reynt að benda á, hversu mjög
þessi iðngrein hefir dregizt aftur úr öðrum iðn-
greinum lijá okkur, einhverra orsaka vegna. Við
höfum færa iðnaðarmenn, vana vélvæðingu. Við
höfum reyndar ekki stálið í landinu, en við höf-
um vatnsaflsraforkuna, sem er eitt frumskilyrði
alls iðnaðar, ekki sízt stáliðnaðar nú með auk-
inni rafsuðu. Takist okkur að ná fjárhagslegu
jafnvægi í framtíðinni með raunhæfri gengis-
skráningu, og hakla því jafnvægi, þá sé ég ekki
betur en okkur sé fært að smíða hér á landi
stálfiskiskip til eigin nota, á samkeppnisfæru
verði og að gæðum ekki í neinu síðri þeim, sem
nú eru keypt erlendis fyrir dýran erlendan gjald-
eyri; mynda þannig fjármuni með eigin höndum
með aukinni iðnvæðingu, í stað þess að standa
FR.7ÁLS VERZLTJN
7