Frjáls verslun - 01.04.1971, Page 20

20
ÚTLÖND
FRJÁLS VERZLUN NR. 4 1971
svæði í heiminum, sem enn
hefur ekkert verið nýtt. Það
teygir sig í gegnum Colorado,
Utah og Wyoming í Bandaríkj-
unum en þar eru gríðarleg
„shale“ svæði; shale er olíuauð-
ug steintegund. Sérfræðingar
telja að þarna liggi tæplega
TVÖ ÞÚSUND MILLJARÐAR
tunna af olíu, en það er tæp-
lega sexfaldar þær birgðir sem
til eru í Miðausturlöndum. Að-
alástæðan fyrir því að þetta
hefur ekki verið nýtt, er að
kostnaður yrði mun meiri en
við venjulega vinnslu. en
tækniþróunin mun sjálfsagt
ryðja þeirri hindrun úr vegi á
nokkrum næstu árum, ekki
sízt ef einhver sú þróun yrði
sem gerði olíuskort yfirvof-
andi.
Efnaiðnaður
Evrópskar verk-
smiðjur í vanda
Þrjár stærstu efnaverksmiðj-
ur V-Þýzkalands hafa skýrt frá
miklum rekstrarerfiðleikum á
sl. ári. Badische Anilin und
Soda-Fabrik skýrði frá því að
hagnaður á undan sköttum
hefði minnkað um 29% þrátt
fyrir það að söluaukning nam
18% og verðmæti heildarsöl-
unnar nam 2,9 milljörðum doll-
ara. Farbenfabrikken Bayer
hafði svipaða sögu að segja, en
hagnaður þar var 36% minni en
á árunum þar á undan og sölu-
aukningin var aðeins um helm-
ingur aukningarinnar 1969.
Stærsta fyrirtækið, Hoechst,
hefur ekki enn lagt fram árs-
skýrsluna, en sérfræðingar
gera ráð fyrir að hún verði í
sama dúr og hinar tvær.
Mest hallaði undan fæti síð-
asta ársfjórðunginn og þess
vegna er ekki við því að búast
að um skjótan bata verði að
ræða strax á þessu ári. Hvað
veldur þessu? Sérfræðingar
telja gengishækkun marksins
hafi haft mikil áhrif hér á, því
hún dró úr útþenslu og fjár-
festingu fyrirtækjanna. Þá
benda þeir einnig á að vinnu-
laun hafa hækkað um 20% á
árinu 1970. Háir útlánsvextir
hækkuðu einnig kostnað við
fyrri fjárfestingar og kostnaður
við nýtzku tæknivæðingu í
verksmiðjum hækkaði upp úr
öllu valdi. Þá ber þess einnig
að geta að gerviefnamarkaður-
in var og er slakur.
BASF: í snertingu við magra
tíma.
En alvarlegasta vandamálið
er að sögn sérfræðinga, tækni-
legs eðlis og af þeim sökum
getur svo farið að hluthafar
megi ekki búast við snöggum
bata næstu árin. Frá lokum
heimsstyrjaldarinnar hafa verk-
smiðjur byggt söluaukningu
sína á sífellt stærri olíuhreins-
unarstöðvum, því að eftir því
sem afkastageta stöðvanna
jókst (þær stærstu afkasta nú
allt að 450 þúsund lestum á
ári) varð framleiðslan hagstæð-
ari. Nú er þannig komið, að
kostnaður við rekstur olíu-
hreinsunarstöðvanna er orðinn
svo gífurlegur, að þrátt fyrir
aukningu afkastagetunnar verð
ur hagkvæmnin vegna þess
snökktum minni en áður. Sam-
keppnin er og miklu harðari
og henni fylgir verðlækkun og
minni hagnaður.
Eitt af fáum efnaiðnaðarfyr-
irtækjum í Evrópu, sem ekki
stendur illa að vígi af áður-
nefndum orsökum er Rhone-
Poulene í Frakklandi, en hagn-
aður þess jókst um 16% á sl.
ári og heildarsalan nam um 2
milljörðum dollara. Ástæðan
fyrir þessari velgengni. er að
á undanförnum árum hefur fyr-
irtækið endurskipulagt rekst-
urinn frá grunni og lagt á-
herzlu á að framleiða aðeins
það sem líklegast er til sölu.
Hefur þar verið lögð mikil á-
herzla á lyfjaframleiðslu, sem
yfirleitt hefur gefið af sér mest-
an hagnað. Ef fyrirtækið held-
ur áfram á sömu braut er það
álit sérfræðinga, að það kunni
að verða forustufyrirtækið í
efnaiðnaðinum í Evrópu á
næstu árum.
Siglingar
Norski kaup-
skipaflofinn vex
í risastökkum
ár hvert
Norski kaupskipaflotinn vai
um síðustu áramót 2.869 skip,
samtals 19.887.000 brt., og
hafði þá stækkað á árinu 1970
um 1.300.000 brt. Af þessum
flota voru 413 tankskip,
9.700.000 brt.
Breytingarnar á norska kaup-
skipaflotanum 1970 voru þess-
ar: í flotann bættust 158 skip,
2.519.000 brt., en úr honum
féllu 199 skip, 1.234..000 brt.
Af viðbótinni voru 83 skip,
470.800 brt., smíðuð í norskum
skipasmíðastöðvum, og 47 skip,
1.773.000 brt., smíðuð erlendis.
Sænski kaupskipaflotinn var
Nýi tíminn.