Frjáls verslun - 01.05.1971, Side 21

FRJÁLS VERZLUN NR. 5 1971
21
GREINAR OG VIÐTOL
Efnahagsmál
(Vlenn verða eigin gæfusmiðir
Viðtal við BJARNA BRAGA
JÓNSSON forstjóra. Efnahags
stofnunarinnar.
Er það hrollvekjandi, að
verðstöðvuninni lýkur væntan-
lega í haust? Væri „of dýrt“
að halda henni áfram? Leyn-
ist í henni tímasprengja? Er
ástæða til að óttast gengislækk-
un í haust? Við hvað eru menn
Ihræddir?
Þessar og aðrar spurningar,
sem eru efst á baugi í umræð-
um fólks um efnahagsmál,
lagði Frjáls Verzlun fyrir þann
mann, sem færastur er að svara
þeim, Bjarna Braga Jónsson
forstjóra Efnahagsstofnunar-
innar. Jafnframt skýrði hann
frá helztu þáttum í starfsemi
stofnunarinnar.
BBJ: „Hvort það sé hroll-
vekjandi, að verðstöðvun muni
taka enda í september? I
sjálfu sér finnst mér, að í því
felist mjög jákvætt mat á gildi
verðstöðvunar, þegar menn
telja mjög uggvænlegt og jafn-
vel til hrollvekju, að henni
muni ljúka. Við verðum að
gera greinarmun á tvenns
konar ótta þeirra, sem bera
kvíðboga fyrir því, ef verð-
stöðvun lýkur. Annars vegar
láta sumir að því liggja, að 1
verðstöðvuninni felist einhver
tímasprengja, þannig að ekki
sé unnt að halda henni áfram
til lengdar. Þegar verðstöðvun-
araðgerðirnar voru felldar inn
í fjárlög ársins, þá var jafn-
framt varið stórauknu fé ti!
framkvæmda, félagsmála og
svo framvegis og látið við það
sitja. að jöfnuður næðist á fjár-
lögum. Verðstöðvunin á að
gilda til septemberménaðar.
Hins vegar mundi það ekki
kosta stórfelld fjárútlát úr rík-
issjóði að framlengja hana út
árið. Lauslega til getið mundi
það kosta um 130 milljónir, eí
launaskatturinn er jafnframt
framlengdur og reiknað með
sparnaði útflutningsuppbóta á
landbúnaðarafurðum vegna á-
framhaldandi niðurgreiðslna
og þar af leiðandi meiri sölu
innanlands.
Þessi upphæð yrði að sjálf-
sögðu þrefalt meiri á heilu ári,
Bjarni Bragi: „Happdrættið
er og verður mikið.“
en þá kemur einnig til álita, að
almenn þróun ríkistekna hefur
verið hagstæð, auk þess sem
auðvitað er opið val milli ým-
issa markmiða, þegar stefnan
verður mörkuð; hvort þessu fé
skuli verja til að halda áfram
verðstöðvun eða á hinn bóginn
til opinberrar fjárfestingar eða
félagsmálaútgjalda, en að sjálf-
sögðu er launaskatturinn, sem
atvinnuvegirnir bera, sérstak-
lega bundinn verðstöðvuninni.
„Ber vitni uni vantraust á
sjálfu sér“.
FV: „Svo að í verðstöðvun-
inni leynist engin tíma-
sprengja. . . ?“
BBJ: „Nei. En hins vegar er
miklu stórfelldari spurning um
þær fyrirætlanir, sem vaka
fyrir mönnum og samtökum,
þegar kemur að endurnýjun
kjarasamninga og um sama
leyti að því að endurnýja skil-
yrði sjávarútvegsins og semja
ný fjárlög, fjárhagsáætlanir
sveitarfélaga og svo framvegis
fyrir komandi ár. Ef fólk ber
í brjósti ótta við þau uppgjör,
sem þarna standa fyrir dyrum,
virðist mér það bera vitni um
vantraust þess á sjálfu sér og
sínum eigin samtökum og
stofnunum. Þetta á að vera ó-
þarfi.
Menn eru á þessu ári sinnar
eigin gæfu smiðir í margþætt-
um skilningi.
Kjósendur munu veita
stjórnmálalegt umboð á ný og
auk þess fjalla um kjaramál
sín. Þegar að því kemur, er ó-
hjákvæmilegt að hafa í huga,
að hinn sérstæði kjaraárangur
fyrir ári með yfir 15% aukn-
ingu kaupmáttar var byggðui'
á alveg einstæðum endurbata
þjóðarbúsins. Vandinn liggur
sennilega meira í því en
nokkru öðru, að mönnum
skiljist, að viðhorfin hafa
breytzt og nú verður að miða
við almenna og reglulega
framþróun og ekki getur verið
um að ræða jafn stórtækar
kjarabætur í einu lagi og urðu
í fyrra vegna sérstaklega hag-
stæðra skilyrða.“
„Þjóðarbúið er stöðugt að taka
út broska“.
FV: „Oft er vitnað til hins
sérstæða „happdrættishugar-
fars“ íslendinga. Er ekki á-
stæða til að ætla, að hugarfarið
sé að breytast. með því að at-
vinnulíf og útflutningur hef-
ur orðið fjölbreyttara og
traustara?"
BBJ: „Happdrættið er og
verður mikið. Hins vegar hef
ég tekið eftir því við athugun
um langt árabil, að þjóðarbúið
hefur stöðugt verið að taka út
þroska. Þetta kom lengi fram
sérstaklega í öflugri þróun inn-
lends sparnaðar í heild sinni.
Sú atvinnubygging, sem hefur
þróazt við hlið sjávarútvegsins
og sem yfirbygging við hann,
hefur stöðugt verið að eflast.
Nú síðast 'höfum við náð mikl-
um árangri í að geta jafnað úí
sveiflur sjávarútvegsins og
treyst í auknum mæli á aðra
bjargræðisvegi. Þessi þróun
mun halda áfram, en það sem
fyrst og fremst vantar á reglu-
fasta og örugga þróun er þró-
un viðhorfanna sjálfra, einkum
viðhorfanna til kjaraframþró-
unar annars vegar og rekstrar-
grundvallar atvinnuveganna
hins vegar. Þessi margumtal-
aði vandi í haust, „hrollvekju-
vandinn", er fyrst og fremst