Frjáls verslun - 01.05.1971, Blaðsíða 66

66
FRJÁLS VERZLUN NR. 5 1971
FRÁ RITSTJÓRIM
imynduð spenna í efnahagslífinu
Það þarf enginn að fara í grafgötur um
það, sem vill horfast í augu við raunveru-
leikann, að gífurleg spenna ríkir meðal al-
mennings um efnahagsþróunina næstu mán-
uði og misseri. Troðfullar skrifstofur fast-
eignasala, bílaverzlana og bílasala, svo og
eftirspurn eftir iivers konar fjárfestingar-
vörum og lausamunum, ásamt loks lána-
eftirspurn i peningastofnunum og úttekt
sparifjár, eru hrópandi vitni um þetta.
Út af fyrir sig er það undrunarefni, hvcrsn
mikið fjármagn er á ferðinni meðal almenn-
ings, svo stuttu eftir kreppuástand í efna-
hagslífinu. Furðulegra cr j)ó, að spennan,
sem knýr almenning til kaupa og fjárfest-
ingar jiessa mánuði, er i rauninni öllum cin-
ungis óljós og órökstudd hugrenning. Þvi
hefur að vísu verið kastað fram í tilefni af
kosningunum á næstunni, að betra væri að
vera við öllu búinn. Þetta liefur verið sagt
með ýmsum liætti, og því hefur ekki verið
svarað svo viðhlítandi sé. Almenningur er
viðkvæmur, vegna kreppunnar, sem nú er
um garð gengin fyrir skömmu, og j>ess vegna
er léttara að telja kjarkinn úr fólki með vá-
legum getgátum en fá j)að til að sjá ástandið
i réttu ljósi, j)egar spilin eru ekki heldur
lögð nægilega skýrl og tvímælalaust ó borð-
ið. Undir niðri hefur það og sin áhrif nú
sem endranær, að almenningur býr ekki yfir
þeirri grundvallarþekkingu á el'nahagsmál-
um, sem nauðsynleg er jafn vel menntaðri
og efnaðri j)jóð, almennt séð. En á þetta hef-
ur oi't áður verið minnt af öðrum gefnum
tilefnum.
Þeir efnahagssérfræðingar þjóðarinnar,
sem starfa sinna vegna hafa hezta yfirsýn
yfir ástand og horfur í efnahagsmálum, full-
yrða, að j)róun j)jóðarbúskaparins nú gefi
ekki tilefni til neinnar svartsýni. Þeir hafa
hins vegar bent á, að tilefnislaus ótti og
óhóflegar kröl'ugerðir í kaupgjaldsmálum á
næstunni, geti breytt myndinni stórlega til
hins verra.
Af j)essu má marlca, að hættan getur verið
fyrir hendi, nú, eins og alltaf, ef þjóðin stíg-
ur stórvægileg víxlspor. En j)á er það hcima-
tilhúinn vandi, sem j)jóðin lendir í, í orðsins
fyllstu merkingu. Og J)á gæti orðið erfiðara'
að fóta sig á ný en reyndist í nýafstaðinni
kreppu.
Það er ekki auðvelt að benda á einfaldar
leiðir til J)ess að tryggja nokkurn veginn
eðlilega afstöðu almennings gagnvart efna-
hagslífinu á hverjum tíma, og slíkt er aldrei
hægt að tryggja til fullnustu. En i samræmi
við alvöru málsins á skilyrðislaust að gera
róttækar tilraunir til J)ess. Enda J)ótt margt
skorti enn á varðandi upplýsingasöfnun um
almenningsmálefni, liggur j)ó J)að mikið fyr-
ir, að unnt ætti að vera að draga fram megin-
línur. Það þarf að gera með öðrum liætti en
gert liefur vcrið, á j)ann hátt, að almcnning-
ur geti metið upplýsingarnar, miðað við
ónóga grundvallarþekkingu sína. Tilraunir í
þessa átt eru bráðaðkallandi, eins og mólum
er nú háttað. Það J)arf í fáum orðum sagt,
að taka j)jóðina i læri í efnahagsmálum og
fá hana til að standa vörð um hag og heill
j)jóðarbúsins og sína eigin hamingju.
Varanlegir vegir fyrir eilífðina?
Umhverfisvernd er sprottin af gróðureyð-
ingu og mengun. Sjúkdómar ltalla á síbætta
heilsugæzlu og framþróun í læknisfræði.
Þannig eru viðbrögð mannanna lil bctra
lífs.
Þessi barátta er einnig liáð hér á Islandi.
En oft er J)að svo, að náttúruöflin eru við-
ráðanlegri en mennirnir, og J)ví cr J)að stund-
um mestur vandinn að fá J>á til að bæta sig,
viðurkenna j)örf til að bæta sig og auka
liæfni sína við verkefnin. Harkalegast kem-
ur J)etta niður, þegar opinberir embættis-
mcnn eiga í hlut, sem eru undir verndar-
væng órjúfanlegs kerfis.
Þessar hugsanir hafa óneitanlega hvarflað
að ýmsum, J)egar rætt hefur verið um varan-
lega vegagerð undanfarið og raunar um ára-
bil. Áhugamenn börðust fyrir tilraunum
með olíumöl, í fullri vanþóknun vegamála-
stjóra, en ni'i cr sú orusta unnin að nokkru
leyti, þeir börðust einnig fyrir tilraunum
með snjóblásara, og berjast enn, því þar fer
vegamálastjóri cnn i kring um alvöru máls-
ins, og nú berjast J)eir fyrir fljótvirkari og
ódýrari tækni við lagningu slitlags, enn von-
lítilli baráttu. Á meðan er eytt góðu Iiús-
verði í hvern varanlegan kílómeter, sem
byggður er. Þetta er raunaleg saga, og lull-
komið undrunarefni hvernig hún lengist dag
frá degi, ár frá ári, án J)ess við sé spornað.
Þau úrræði, sem nú er beitt i vegagerð,
eru þannig, að seint mun ganga, að bæta
vegakerfið. Stefnan virðist vera að byggja
vegi fyrir eilífðina fremur en þarfir J)jóðar-
innar.
Það er tími til kominn að endurmeta ís-
lenzka vegagerð.