Frjáls verslun - 01.04.1977, Side 24

Greinar oo uiðlöl
Horfur í efnahags-
samvinnu Evrópuþjóða
Grein eftir dr. Guðmund Magnússon prófessor
í ár er þriggja merkisafmæla
að minnast á sviði efnahags-
samvinnu Evrópulanda. Það
eru 20 ár síðan Rómarsáttmál-
inn, sem markaði stofnun Efna-
hagsbandalags Evrópu, var
undirritaður. Þá eru 25 ár liðin
frá því að Kola- og stálsam-
bandið hóf störf sín í Luxem-
borg, en tilurð þess og starf-
semi reyndist mikill hvati til
nánara samstarfs hlutaðeigandi
þjóða.
Fyrir 30 árum, eða 1947,
gerðu 23 lönd með sér hið al-
menna samkomulag um tolla og
viðskipti, eða GATT (The
General Agreement on Tariffs
and Trade), en nú hafa miklu
fleiri lönd gerst aðilar að GATT
og nema utanríkisviðskipti
GATT aðila um 80% heims-
verslunar.
HORFT UM ÖXL
Það er staðreynd að ýmsir
héldu á sínum tíma að Rómar-
sáttmálinn yrði ómerkilegt
pappírsplagg. Bretar áttuðu sig
ekki á því hvað var á seyði og
höfðu jafnvel hugmyndina í
flimtingum. Þaninig sagði Mac-
millan, árið 1955 sem þá var
fjármálaráðherra í stjórn
Anjthonys Edens, frá því í boð-
um, að hann hefði haft spumir
af fornleifauppgreftri í Messinu
sem hann vonaðist til að frétta
ekki meira af, en þar var hald-
inn undirbúningsfundur að
stofnun EBE. Sem kunnugt er
knúðu B.retar tvisvar á dyr
Efnahagsbandalagsins án ár-
angurs en í þriðja sinn var
þeim ihleypt inn fyrir hliðið.
Reyndar fóru Bretar þá ekki
imm heilshugar enda fóru þeir
fram á nýja samninga við
bandalagið og hefur samvinnan
síðan verið í sátt og samlyndi.
Danir og írar fylgdu Bretum
efltir, en Norðmenn ekki.
Rétt er að minnast þess, að
þegar þetta gerðist bafði þrí-
vegis farið út um þúfur að
stofna til norraens efnahagssam-
starfs. Ólíklegt er, eins og ég
sá nýlega haft eftir Tage Er-
lander, fyrrverandi forsætis-
ráðher.ra Svíþjóðar, að hug-
myndin um NORDEK eigi aft-
urkvæmt.
Fríverslunarsamtök Evrópu
— EIFTA — voru stofnuð í
Stoktehólmi í ársbyrjun 1960.
Markmiðið með stofnun þeirra
var hvorttveggja í senn að
verða aðnjótandi þess ábata
sem fríverslumj hefur í fö,r með
sér 'án jafnmikilla skuldbind-
inga og aðild að EBE fól í sér
og að undirbúa frekari samn-
inga við EBE. Öllum var ljóst,
að EFTA gat ekki verið end-
anleg lausn fyrir öll ríkin sem
til samstarfsins stofnuðu.
Sem kunnugt er gerðist ís-
land aðili að EFTA 1. mars
1970. íslendingar gerðu síðan
samning við Efnahagsbanda-
lagið, sem ekki kom að fullu
til framkvæmda fyrr en á miðju
síðastliðnu ári.
HVAÐ ER í VÆNDUM?
Menn velta því nú fyrir sér
hvað verði um EFTA, hvað sé
að gerast innan EBE og hver
framvinda m'ála verði á sviði
efniahagssamvinnu á næstu ár-
um.
Flestir eru sammóla um að
slagorð de Gaulles um banda-
lag þjóða f.rá Atlantshafi til
Úralfjalla sé mýrarljós sem
ekki þýði að elta. Hvorttveggja
kemur til að hinar ýmsu smá-
þjóðir Evrópu vilja varðveita
sérkenni sín og menningu og
reynslan hefur sýnt að unnt er
að verða aðnjótandi kosta al-
þjóðlegrar verkaskiptingar í
ríkum mæli áini þess að fórna
ákvarðanafrelsi í ýmsum mikil-
vægum málum.
Þess vegna er líklegast að
EFTA og EBE muni þróast
hvort í sínu lagi og efla jafln-
framt samvinnu sín á milli eft-
ir því sem hægt er.
Megin ástæða þess að erfið-
ara verður að efla samvinnu
hröðum skrefum er sú, að allar
horfur eru á því, að heims-
verslunin aukist ekki eins hratt
á næstu árurn og gerðist á
sjötta og sjöunda áratugnum.
Einnig heflur borið á því að
undanfömu að smáríkin innan
EBE eru ekki alltof ánægð með
24
FV 4 1977